Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych. Kto musi go stworzyć?
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych (ZFŚS) pozwala gromadzić środki pieniężne, za pomocą których pracodawca finansuje różnego rodzaju świadczenia na rzecz pracowników. Ustawodawca ściśle określa, w jakich przypadkach utworzenie Funduszu jest obligatoryjnie oraz jakiego rzędu kwoty muszą go zasilać.
Kto zobowiązany jest tworzyć Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych?
Zakładowy Fundusz Świadczeń Socjalnych tworzy się bez względu na liczbę osób zatrudnionych w ramach umowy o pracę, w jednostkach budżetowych oraz zakładach samorządowych. Ustawodawca nakłada obowiązek gromadzenia środków w ramach Funduszu także na firmy prywatne, w których zatrudnionych jest co najmniej 50 osób w przeliczeniu na pełne etaty. Stan zatrudnienia ustala się na dzień 1 stycznia i nie podlega on weryfikacji w ciągu roku. Oznacza to, że nawet w przypadku niższej liczby zatrudnionych, Fundusz musi funkcjonować do końca roku. Pracodawca, który zatrudnia od 20 do 50 osób, ma obowiązek utworzyć ZFŚS, o ile z takim wnioskiem wystąpi zakładowa organizacja związkowa. W pozostałych przedsiębiorstwach ZFŚS może funkcjonować, jednak jego tworzenie nie jest obligatoryjne.
Na co można przeznaczyć środki zgromadzone w ramach ZFŚS?
Pieniądze zgromadzone w ramach ZFŚS powinny zostać przeznaczone na sfinansowanie działalności socjalnej. Jest to jednak dosyć szerokie pojęcie, dlatego konkretne rozwiązania przyjęte w danym zakładzie umieszcza się w regulaminie wewnętrznym. Fundusz może zostać wykorzystany między innymi na finansowanie:
- wypoczynku,
- działalności kulturalno-oświatowej,
- działalności sportowej,
- pomocy materialnej lub rzeczowej,
- pomocy na cele mieszkaniowe,
- opieki nad dziećmi w żłobkach, przedszkolach, klubach dziecięcych.
Więcej o świadczeniach przeczytasz na Bizblog.pl:
Jak utworzyć w firmie ZFŚS?
Źródłem finansowania Funduszu są coroczne odpisy naliczane w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych. Wysokość odpisu na jednego pracownika wynosi 37,5 proc. przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego (jeśli wynagrodzenie jest wyższe w stosunku do pierwszego półrocza). W 2023 roku odpis na jednego pracownika wynosi 1662,97 zł. Od ogólnej zasady obowiązują jednak pewne wyjątki dotyczące:
- pracowników młodocianych – wysokość odpisu podstawowego w pierwszym roku nauki wynosi 5 proc., w drugim 6 proc., a w trzecim 7 proc.,
- pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze – wysokość odpisu podstawowego wynosi 50 proc.,
- pracowników ze znacznym lub umiarkowanym stopniem niepełnosprawności – wysokość odpisu podstawowego może być zwiększona o 6,25 proc..
Środki pieniężne należy przekazać na rachunek Funduszu najpóźniej do 30 września. Niemniej jednak pierwszą ratę, wynoszącą 75 proc. ogólnej kwoty, wpłaca się do 31 maja.
Kto może otrzymać środki z ZFŚS?
Uprawnieni do świadczeń finansowanych z ZFŚS są:
- pracownicy zatrudnieni w każdym wymiarze etatu,
- członkowie rodzin pracowników,
- pracownicy przebywający na urlopach wychowawczych,
- pracownicy młodociani,
- pracownicy wykonujący pracę nakładczą,
- emeryci i renciści (byli pracownicy) oraz członkowie ich rodzin.
Z ZFŚS nie korzystają natomiast osoby zatrudnione w ramach umów cywilnoprawnych czy współpracujące w formie B2B. Warto zwrócić uwagę, iż zgodnie z przepisami pracodawca nie ma prawa różnicować świadczeń ze względu na krótki staż pracy, niższy wymiar etatu czy coroczną ocenę pracowniczą. Wypłacając świadczenia, powinien natomiast wziąć pod uwagę:
- sytuację materialną pracowników,
- sytuację rodzinną pracowników,
- stan zdrowia pracownika i członków jego rodziny.
Pracownicy, którzy znajdują się w innej sytuacji materialnej, nie mogą otrzymać wsparcia w tej samej wysokości. Pracodawca czerpie wiedzę na temat tej sytuacji z oświadczeń przedkładanych przez pracowników. Może on również żądać zaświadczenia o zarobkach uzyskiwanych u innego pracodawcy. Pracownik ma oczywiście prawo odmówić złożenia oświadczenia, jednak w takiej sytuacji przyjmuje się, iż znajduje się on w gronie osób najlepiej zarabiających. Oznacza to, że otrzyma najniższe możliwe wsparcie socjalne.
