Kwota wolna od potrąceń. Ile wynosi? Jak ją ustalić?
Pracodawca, wypłacając pracownikowi wynagrodzenie, ma prawo dokonać stosownych potrąceń. Musi jednak pamiętać o tak zwanej kwocie wolnej, która chroni pensję przed nadmiernymi obciążeniami. Kwota wolna od potrąceń jest skorelowana z minimalnym wynagrodzeniem za pracę, dlatego ma charakter zmienny.
Co to jest kwota wolna od potrąceń?
Składki ZUS czy zaliczka na podatek dochodowy to niejedyne potrącenia, jakich ma prawo dokonać pracodawca, obliczając wynagrodzenie netto pracownika. Na mocy właściwych przepisów może również odliczać kwoty wynikające na przykład z zajęcia komorniczego. Jednocześnie musi pozostawić do dyspozycji pracownika pewną sumę, którą określa się jako kwotę wolną od potrąceń. Jej celem jest ochrona wynagrodzenia przed nadmiernymi obciążeniami, tak aby nie okazało się, że pracownik wykonuje pracę „za darmo”.
Kwota wolna od potrąceń skorelowana jest bezpośrednio z minimalnym wynagrodzeniem. Należy więc mieć na uwadze, że w 2023 roku jej wysokość zmieniła się aż dwukrotnie. Obecnie kwota minimalnego wynagrodzenia wynosi 3 600 zł brutto.
Ile wynosi kwota wolna od potrąceń?
Kodeks pracy nie określa jednej konkretnej kwoty wolnej od potrąceń. Wynosi ona:
- minimalne wynagrodzenie za pracę po potrąceniu składek ZUS oraz zaliczki na podatek dochodowy – w przypadku sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne,
- 75 proc. wynagrodzenia minimalnego – w przypadku potrącania zaliczek pieniężnych,
- 90 proc. minimalnego wynagrodzenia – przy potrącaniu kar pieniężnych.
Potrąceń można również dokonywać za pisemną zgodą pracownika. Wtedy też należy pozostawić mu do dyspozycji wynagrodzenie minimalne, jeśli potrącenia dotyczą należności na rzecz pracodawcy lub 80 proc. wskazanego wynagrodzenia, jeśli dotyczą innych należności.
Więcej o wynagrodzeniach pracowników przeczytasz na Bizblog.pl:
Jak ustalić kwotę wolną od potrąceń?
Kwota wolna od potrąceń jest kwotą netto, dlatego też będzie ona inna dla różnych pracowników. Pracodawca powinien wziąć pod uwagę, czy:
- pracownik korzysta z ulgi PIT dla młodych, dzięki której płaci zaliczek na podatek dochodowy,
- jest uczestnikiem PPK,
- korzysta ze zwykłych lub podwyższonych kosztów uzyskania przychodu,
- złożył oświadczenie PIT-2, korzystając z kwoty zmniejszającej podatek.
Jest to o tyle istotne, że kwota wolna od potrąceń będzie w różnych przypadkach inna. Przykładowo dla pracownika, który korzysta z ulgi dla młodych, przystąpił do PPK, korzysta z podwyższonych kosztów uzyskania przychodu oraz złożył PIT 2, kwota wolna wyniesie 2754,86 zł.
Natomiast w przypadku pracownika, który nie korzysta z ulgi dla młodych, nie przystąpił do PPK, ma prawo do podwyższonych kosztów uzyskania przychodu i nie korzysta z kwoty zmniejszającej podatek, kwota wolna od potrąceń wyniesie jedynie 2489,86 zł.
Kwota wolna od potrąceń a należności alimentacyjne
Z wynagrodzenia można potrącać należności o charakterze niealimentacyjnym i alimentacyjnym. Kwota wolna wyjściowa odnosi się do pierwszych z wymienionych, podczas gdy w przypadku należności alimentacyjnych pracownik może zostać pozbawiony znacznej części wynagrodzenia. Nie obowiązuje tutaj kwota wolna od potrąceń, których można dokonać aż do 60 proc. wynagrodzenia po odliczeniu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy.
Ponadto w przypadku różnego rodzaju nagród pieniężnych wypłacanych pracownikom, nie obowiązują żadne limity – komornik ma więc prawo zająć je w całości.
Kwota wolna od potrąceń – przypadki szczególne
Jak już wiadomo, kwota wolna od potrąceń zależy od kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Niemniej jednak jest ono ustalane dla pełnego etatu, podczas gdy wiele osób zatrudnionych jest w mniejszym wymiarze godzin. W ich przypadku kwota wolna powinna ulec zmniejszeniu, przy zastosowaniu odpowiedniej proporcji w zależności od wymiaru etatu. Tymczasem pracownicy, którzy w danym miesiącu otrzymują dwie wypłaty, mają prawo wyłącznie do jednej kwoty wolnej od potrąceń.
