Zwolnienia grupowe. Z kim nie można rozwiązać umowy? Komu należy się odszkodowanie?
Przepisy dotyczące zwolnień grupowych mają zastosowanie między innymi przy likwidacji zakładu pracy. Na pracodawcy, który rozwiązuje w ten sposób stosunek pracy, ustawodawca nakłada szereg obowiązków. Co warto wiedzieć o zwolnieniach grupowych?
Kiedy można mówić o zwolnieniach grupowych?
Przepisy ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników mają zastosowanie w przypadku, gdy pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników w okresie nieprzekraczającym 30 dni rozwiązuje stosunek pracy z co najmniej:
- 10 pracownikami – jeśli w zakładzie zatrudnionych jest mniej niż 100 osób,
- 10 proc. ogólnej liczby pracowników – jeśli w zakładzie zatrudnionych jest od 100 do 300 osób,
- 30 pracowników – jeśli w zakładzie zatrudnionych jest więcej niż 300 osób.
Do liczby zatrudnionych wlicza się wszystkie osoby, z którymi pracodawca podpisał umowę o pracę – nie ma natomiast znaczenia wymiar etatu.
Zwolnienia grupowe – obowiązki pracodawcy
Na pracodawcy, który zamierza przeprowadzić zwolnienia grupowe, ciąży wiele obowiązków. Pierwszy z nich dotyczy poinformowania związków zawodowych o:
- przyczynach zwolnienia,
- osobach, których zwolnienie obejmie,
- okresie, w ciągu którego nastąpi zwolnienie,
- propozycjach rozstrzygnięcia spraw pracowniczych związanych ze zwolnieniami.
Ponadto pracodawca przekazuje informacje dotyczące zwolnień do Urzędu Pracy. Nie ma on prawa wypowiedzieć pracownikom umów, dopóki nie złoży stosownego zawiadomienia w UP. Dodatkowo pracodawca, który zamierza ponownie zatrudnić pracowników w tej samej grupie zawodowej, w pierwszej kolejności powinien wziąć pod uwagę osoby, które otrzymały wypowiedzenie w związku ze zwolnieniami grupowymi.
Jakie prawa ma pracownik, którego obejmują zwolnienia grupowe?
Pracownik, którego dotyczą zwolnienia grupowe, ma prawo do odprawy w wysokości:
- jednomiesięcznego wynagrodzenia – jeśli pracował w danym zakładzie krócej niż 2 lata,
- dwumiesięcznego wynagrodzenia – jeśli pracował w danym zakładzie od 2 do 8 lat,
- trzymiesięcznego wynagrodzenia – jeśli pracował w danym zakładzie powyżej 8 lat.
Pracodawca może ustalić wyższe od ustawowych kwoty odpraw, a informacja na ich temat powinna znaleźć się w regulaminie wewnątrzzakładowym. Ponadto w przypadku zwolnień grupowych obowiązują standardowe okresy wypowiedzenia zgodnie z Kodeksem pracy.
Z kim nie można rozwiązać stosunku pracy w ramach zwolnień grupowych?
Nie wszyscy zatrudnieni mogą zostać objęci zwolnieniem grupowym. Szczególna ochrona dotyczy:
- kobiet w ciąży i przebywających na urlopie macierzyńskim,
- osób, którym brakuje mniej niż cztery lata do osiągnięcia wieku emerytalnego,
- pracowników przebywających na urlopie rodzicielskim i ojcowskim,
- pracowników powołanych od odbycia służby wojskowej bądź przeszkolenia wojskowego,
- pracowników będących członkami rady pracowniczej w przedsiębiorstwie państwowym,
- pracowników będących społecznymi inspektorami pracy,
- pracowników będący członkami zakładowej organizacji związkowej, upoważnionym do reprezentowania tej organizacji wobec pracodawcy.
Z wyżej wymienionymi osobami nie można co prawda rozwiązać stosunku pracy, jednak pracodawca ma możliwość zmienić im warunki pracy i płacy. Jeśli zmiana powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownikowi przysługiwać będzie dodatek wyrównawczy.
Kiedy zwolnienie grupowe nie będzie przeprowadzone zgodnie z prawem?
Pracodawca ma prawo wypowiedzieć umowę większej liczbie zatrudnionych, jeśli cała procedura odbędzie się zgodnie z przepisami. Niemniej jednak w niektórych przypadkach pracownik będzie mógł ubiegać się o odszkodowanie bądź przywrócenie do pracy, zgłaszając sprawę do sądu. Ma do tego prawo, jeśli pracodawca:
- wręczy mu wypowiedzenie w terminie krótszym niż 30 dni, licząc od dnia zgłoszenia do urzędu pracy,
- nie zawrze porozumienia ze związkami zawodowymi,
- odmówi wypłaty odprawy,
- wypowie umowę pracownikowi będącemu objętym ochroną.
Spory związane ze zwolnieniami grupowymi rozstrzyga sąd pracy.
