Środki ochrony indywidualnej w pracy – czym są i kiedy się ich używa?
Używanie przez pracowników środków ochrony indywidualnej ma na celu ograniczenie ryzyka wypadku przy pracy, a tym samym lepsze zabezpieczenie zatrudnionych przed działaniem czynników szkodliwych. Nieprzestrzeganie przepisów w tym aspekcie może wiązać się z nałożeniem surowych kar zarówno na pracowników, jak i na pracodawców.
Czym są środki ochrony indywidualnej w pracy?
Pracodawca z mocy prawa zobowiązany jest zapewnić zatrudnionym odpowiednie warunki pracy. Przepisy dotyczą między innymi minimalnej temperatury, jaka musi panować w zakładzie czy maksymalnego stężenia pyłów. Kwestie te dotyczą ogółu pracowników, niemniej jednak przepisy BHP mówią również o środkach ochrony indywidualnej, które są przypisane do konkretnego pracownika w zależności od stanowiska, jakie zajmuje. Środki ochrony indywidualnej stosuje się celem zabezpieczenia pracownika przed działaniem czynników szkodliwych. Zapewniają one podstawowe bezpieczeństwo w czasie wykonywania obowiązków zawodowych.
Podział środków ochrony indywidualnej
Środki ochrony indywidualnej można podzielić na:
- zabezpieczające kończyny – obuwie ochronne, rękawice,
- zabezpieczające głowę – kaski i hełmy,
- zabezpieczające twarz i oczy – okulary, przyłbice, maski,
- zapewniające ochronę słuchu – nauszniki, wkładki przeciwhałasowe,
- stosowane przy pracy na wysokości – szelki, linki podtrzymujące, pasy bezpieczeństwa,
- izolujące całe ciało – gazoszczelne kombinezony.
W niektórych pracach konieczne jest stosowanie specjalnej odzieży ochronnej, na przykład fartuchów chroniących przed szkodliwym promieniowaniem. To, jakich środków indywidualnych będzie używał pracownik, zależy od rodzaju wykonywanych przez niego obowiązków. O ile bowiem na budowie pracownicy najczęściej wyposażeni są w kamizelki ochronne oraz hełmy, o tyle w laboratorium obowiązkowym elementem ubioru są specjalne fartuchy.
Kiedy i jak stosować środki ochrony indywidualnej?
Podstawowym zadaniem pracodawcy jest zapewnienie pracownikom jak najlepszych warunków, w których będą wykonywać powierzone zadania. Przykładowo, w przypadku zbyt dużego stężenia pyłów w powietrzu, pracodawca zobowiązany będzie wdrożyć rozwiązania, które pozwolą je oczyścić. Jeśli okaże się to niemożliwe, będzie musiał zapewnić pracownikom odpowiednią ochronę w postaci masek filtrujących. Środki ochrony indywidualnej w pracy znajdują więc zastosowanie w momencie, gdy nie jest możliwa poprawa warunków, a jednocześnie trzeba zapewnić pracownikom odpowiednią ochronę przed działaniem czynników szkodliwych.
Szczegółowe rozwiązania w tym zakresie można znaleźć w Kodeksie pracy oraz w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26.09.1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy z późniejszymi zmianami.
Kto zapewnia pracownikom środki ochrony indywidualnej?
Za dostarczenie pracownikom środków ochrony indywidualnej odpowiada pracodawca. W zamian za udostępnienie im wszelkiego rodzaju elementów czy sprzętów ochronnych nie może pobierać żadnych opłat. Środki ochrony, które nie nadają się do dalszego użytkowania, należy bezzwłocznie wymienić. Pracownik, któremu nie zostaną one zapewnione, ma prawo odmówić wykonywania obowiązków, powinien również zgłosić sprawę Państwowej Inspekcji Pracy. Odmowa wykonania konkretnych zadań bez dostępu do środków ochrony indywidualnej nie może być traktowana jako naruszenie obowiązków pracowniczych, w związku z czym pracodawca nie wypowie na tej podstawie umowy o pracę.
Konsekwencje niestosowania środków ochrony indywidualnej
Na pracodawcę, który nie zapewnił swoim pracownikom środków ochrony indywidualnej, może zostać nałożona kara grzywny – wynosi ona od 1 000 do 30 000 zł.
Problem nieprzestrzegania zasad może również leżeć po stronie pracownika. Jeśli nie stosuje on powierzonych mu środków ochronnych bądź używa ich niezgodnie z przeznaczeniem (co nie wynika z niewiedzy), pracodawca może wystosować upomnienie, a gdy nie przyniesie ono oczekiwanych skutków, może udzielić pracownikowi nagany.
