Polska to kluczowy gracz na europejskim rynku sztuki. Są tacy, co płacą za dzieła miliony
Polski rynek sztuki najnowszej w 2024 roku uplasował się na piątym miejscu w świecie pod względem sprzedaży, wyprzedzając takie kraje jak Niemcy czy Francja. Dom aukcyjny DESA Unicum w zeszłym roku zrealizował 176 aukcji, których łączny obrót wyniósł 214,6 mln zł i po raz dziewiąty z rzędu został liderem domów aukcyjnych w regionie Europy Środkowo-Wschodniej. Trudno się dziwić - Polacy coraz częściej szukają okazji do nieszablonowych inwestycji.
Najważniejszym i najbardziej spektakularnym okresem w minionym roku dla polskich domów aukcyjnych była końcówka roku – listopadowe i grudniowe licytacje przyniosły wyjątkowo wysokie obroty na aukcjach. Przykładowo, wszystkie wydarzenia w DESA Unicum w ostatnim miesiącu 2024 roku przyniosły łączny obrót na poziomie 83,5 mln zł i to podczas jednej z grudniowych aukcji sztuki współczesnej sprzedano najdroższe dzieło minionych 12 miesięcy – za obraz Andrzeja Wróblewskiego „Zatopione miasto II” nowy właściciel zapłacił 6,48 mln zł.
Ponadto IV kwartał przyniósł także kilka rekordowych sprzedaży, w tym rekord na dzieło Maurycego Gottlieba „Kawalerowie Mieczowi inflanccy proszący króla Zygmunta Augusta o opiekę przed uciskiem cesarza Ferdynanda” (3,6 mln zł) oraz najdrożej sprzedany autoportret Jacka Malczewskiego – „Autoportret z czaszką” (4,2 mln zł).
Na Polskim rynku dzieł sztuki wciąż króluje malarstwo
Pomimo globalnych wyzwań, polski rynek sztuki wykazał odporność i stały wzrost, szczególnie w zakresie popytu na dzieła najwyższej klasy. Domy aukcyjne zarejestrowały prawie 60 transakcji powyżej 1 mln zł, a ponad 30 z nich miało miejsce w DESA Unicum – zanotowano tutaj zarówno wzrost liczby najdrożej sprzedanych obiektów (o 20 proc.) oraz ich wartości (o 10 proc.) r./r.
Eksperci przewidują, że ten trend będzie kontynuowany także w 2025 roku, a kolekcjonerzy będą poszukiwać dzieł najwyższej, muzealnej klasy. Warto również podkreślić również imponujący wzrost sprzedaży w kanale private sale o 89 proc. w stosunku do roku poprzedniego. To efekt ewolucji rynku, gdzie klienci coraz częściej poszukują unikalnych obiektów pasujących do ich specyficznych kolekcji.
To ważny sygnał świadczący o profesjonalizacji oraz dojrzewaniu polskiego rynku sztuki. Dowodzi tego także fakt, że chociaż największym zainteresowaniem polskich kolekcjonerów nadal cieszy się malarstwo, to na popularności zyskują także inne segmenty, takie jak rzeźba, prace na papierze, grafika czy design. Ten proces powoduje, że również w naszej strukturze zdecydowaliśmy się na zmiany, które zaowocowały wyodrębnieniem trzech osobnych działów, tj. dział sztuki współczesnej, sztuki dawnej oraz projektów specjalnych – mówi Agata Szkup, Prezes zarządu DESA Unicum.
Agata Szkup zapewnia, że w ten sposób chcą jeszcze lepiej odpowiadać na potrzeby klientów i implikować zachodnie standardy na rodzimym rynku. Dodaje też, że miniony rok to dla DESA Unicum również czas ekspansji poza mury budynku przy ulicy Pięknej w Warszawie. W ramach współpracy z Krupa Art Foundation obrazy Wojciecha Fangora sprzedane w minionych latach na aukcjach zostały wystawione na monograficznej wystawie artysty we Wrocławiu.
W okresie letnim cztery wystawy tematyczne, w tym wyjątkową ekspozycję biżuterii kolekcjonerskiej, można było podziwiać we wnętrzach hotelu Sofitel Grand Sopot. Zaś nowy rok DESA Unicum rozpoczęła od współpracy z Tatrzańskim Parkiem Narodowym, w ramach której zorganizowano wyjątkową wystawę obrazów, grafik i obiektów inspirowanych Podhalem oraz zakopiańskim rzemiosłem.
Aukcje Młodej Sztuki – powiew świeżości wśród polskich artystów
W ostatnich latach największe emocje na aukcjach wzbudzały prace szeroko rozpoznawalnych twórców takich jak: Jacek Malczewski, Józef Chełmoński, Jan Matejko, Wojciech Fangor, Magdalena Abakanowicz, Roman Opałka. To grono poszerza się obecnie o grupę artystów tworzących po 1989 r., o czym świadczą między innymi sukcesy zagranicznych wystaw Piotra Uklańskiego, Wilhelma Sasnala czy Ewy Juszkiewicz. Szczególnie ostatnia z wymienionych w ostatnim czasie zdobywa znaczną popularność na aukcjach, również międzynarodowych.
Artystyczna świeżość nowego pokolenia przyciąga kolekcjonerów poszukujących unikalnych talentów. Potwierdzają to rekordowe kwoty, jakie padły w DESA Unicum za płótna rosnących artystek, takich jak: Ewa Kuryluk „Pali się” („Zachód słońca nad fabryką”) oraz Autoportret z papierosem („W samochodzie I”) – każdy sprzedany za 216 tys. zł oraz Karolina Jabłońska („Night Gymnastics”) sprzedany za 216 tys. zł.
We wrześniu zrealizowaliśmy już 200. Aukcję Młodej Sztuki – naszego pionierskiego projektu zapoczątkowanego 17 lat temu, którego popularność w ostatnim roku wykazała pozytywny, rosnący trend. Dzięki tej inicjatywie kolekcjonerzy mogą znaleźć wyselekcjonowane prace z zakresu sztuki najnowszej. Z drugiej strony jest to świetna platforma dla artystów nowej generacji, młodych, zdolnych twórców do budowania swojej rozpoznawalności, którzy dopiero stawiają swoje pierwsze kroki na rynku sztuki – komentuje Agata Szkup.
Polska jest piątym co do wielkości rynkiem w kategorii sztuki współczesnej i najnowszej
W ciągu ostatniego roku globalny rynek sztuki współczesnej nie zanotował znaczących rekordów aukcyjnych, ale wolumen transakcji wzrósł, szczególnie w zakresie dzieł bardziej przystępnych cenowo. Zachodnie domy aukcyjne odczuwały wpływ utrzymujących się napięć geopolitycznych oraz gospodarczych, które skutkowały zmniejszeniem aktywności zarówno kupujących, jak i sprzedających.
Polska jednak wykazała większą odporność na te negatywne czynniki. Co ciekawe, umocniła swoją pozycję na światowej scenie sztuki najnowszej, stając się piątym co do wielkości rynkiem w tej kategorii i wyprzedzając Niemcy, Francję czy Koreę Południową. Z kolei, pod względem wolumenu sprzedanych prac sztuki współczesnej na świecie, Polska znalazła się na szóstym miejscu. Segment ten, ze szczególnym uwzględnieniem Nowego Pokolenia, odnotował w DESA Unicum wzrost sprzedaży o niemal 30 proc. w porównaniu z 2023 rokiem.
Na wyróżnienie zasługuje tutaj listopadowa licytacja kolekcji rodziny Kuczyńskich, na której znalazły się obrazy Tadeusza Brzozowskiego, nigdy nieprezentowane publicznie, uznawane przez ekspertów za Święty Graal powojennej awangardy. Licytacja zakończyła się sprzedażą wszystkich 42 obiektów, a ponad połowa prac sprzedana została powyżej górnych estymacji - a większość prac na papierze Brzozowskiego przekroczyła estymowane wyceny ponad dwukrotnie.
Niewątpliwie to wydarzenie będzie miało znaczny wpływ na kształtowanie się wartości prac Brzozowskiego na rynku, analogicznie do aukcji obrazów Tadeusza Kantora ze zbiorów Grażyny Kulczyk w 2022 roku.
W przyszłym roku oczekujemy dalszego wzrostu zainteresowania sztuką współczesną, w szczególności tą autorstwa kobiet, na co wpływ będzie miała nabierająca tempa działalność Muzeum Sztuki Nowoczesnej w nowej siedzibie. W DESA Unicum planujemy wyjątkową aukcję sztuki feministycznej, która ma szansę umocnić ten trend. Twórcza odwaga kobiet zyskuje coraz większe uznanie zarówno na krajowej, jak i światowej scenie sztuki, czego potwierdzeniem są między innymi zeszłoroczne licytacje prac Agaty Bogackiej czy Doroty Kuźnik, które sprzedaliśmy za rekordowe kwoty – wspomina Agata Szkup.
Jej zdaniem Polskie nazwiska zasilają też coraz częściej międzynarodowe kolekcje. Z kolei prywatne inicjatywy, takie jak Muzeum Susch Grażyny Kulczyk czy planowana przez Fundację Rodziny Staraków budowa muzeum w Oborach pokazuje coraz większe zaangażowanie polskich kolekcjonerów w udostępnianiu swoich zbiorów szerszej publiczności. Nie bez znaczenia jest fakt, że projekt architektoniczny muzeum przygotuje Renzo Piano - laureat Nagrody Pritzkera, który zaprojektował m.in. paryskie Centre Pompidou.
Więcej wiadomości na temat biznesu można przeczytać poniżej:
Polski rynek jest otwarty na nowości i niestandardowe projekty
Polski rynek aukcyjny rozwija się również o nowe segmenty, takie jak plansze komiksowe, biżuteria kolekcjonerska czy fine wine, które coraz bardziej przyciągają uwagę kolekcjonerów i fanów inwestycji alternatywnych. Sukces licytacji pamiątek po wybitnym kompozytorze Władysławie Szpilmanie w 2020 roku przetarła szlaki do zorganizowania pierwszej w historii aukcji gitar Jana Borysewicza, legendy rocka, lidera kultowego zespołu Lady Pank, przygotowanej przez DESA Unicum.
W ramach tego pionierskiego projektu pod młotek trafiło 27 gitar, a także płyty i pamiątki artysty. Obrót aukcji wyniósł blisko 2 mln zł, a większość zaprezentowanych obiektów przekroczyła górne estymacje cenowe. Zgodnie z przewidywaniami ekspertów, najdroższym instrumentem okazała się najbliższa artyście gitara „Łapka” (z odbitą dłonią córki Borysewicza) - Fender Stratocaster Lone Star, sprzedana za 300 tys. zł.
Sukces tego projektu daje nam poczucie, że polski rynek jest otwarty na nowości i niestandardowe projekty – uważa Prezes Zarządu DESA Unicum.
DESA Unicum, dzięki mocnym wynikom finansowym i zespołowi wszechstronnych specjalistów, realizuje nie tylko największe i najbardziej wymagające aukcje w tej części Europy. Jako największy prywatny podmiot na polskim rynku sztuki, odgrywa również kluczową rolę w kształtowaniu rynku oraz edukacji Polaków. Poprzez organizację bezpłatnych wystaw przed aukcyjnych oraz niestandardowe inicjatywy, takie jak oprowadzania, spotkania z artystami czy panele dyskusyjne, DESA Unicum aktywnie promuje wiedzę o aktualnych trendach na rynku sztuki.
Przez minione 12 miesięcy zrealizowaliśmy ponad 100 otwartych wystaw oraz kilkadziesiąt wydarzeń edukacyjnych. W ten sposób staramy się dać każdemu możliwość nieograniczonego dostępu do sztuki, kultury i edukacji – podsumowuje Agata Szkup.
