Ostrzeżenie dla gospodarstw domowych. Chodzi o energię elektryczną
Forum Energii to kolejna organizacja, która ostrzega polskie gospodarstwa domowe przed nadciągającą rewolucją energetyczną. Analitycy są zgodni: bez stabilnych cen energii oraz bezpieczeństwa energetycznego, a jednocześnie ochrony klimatu – to się po prostu nie uda.
Dyrektywa budynkowa EPBD a także plany względem drugiego systemu handlu emisjami ETS2, który ma zliczać emisje z transportu i właśnie z budownictwa - to już wystarczające dowody na to, że gospodarstwa domowe czekają spore wyzwania. Zwłaszcza te w węglowej Polsce. Czy jesteśmy na to przygotowani? Na te i inne pytania stara się odpowiedzieć najnowszy raport Forum Energii„Czysta i tania energia w polskich domach”.
Od tego, jak poradzimy sobie z transformacją gospodarstw domowych, zależy przyszłość polityki klimatycznej w UE. Teraz jest czas na mądrze zaplanowane i sprawne działania. Potrzebujemy dobrego rozpoznania, z czym przyjdzie się mierzyć i z jakiego punktu startujemy - nie ma cienia wątpliwości dr Joanna Pandera, prezeska Forum Energii.
Gospodarstwa domowe w okowach paliw kopalnych
Musimy zdawać sobie sprawę z tego, że wydatki na energie elektryczną i ciepło stanowią drugą, zaraz po żywności, pozycję w budżetach polskich rodzin. W 2022 r. przeciętne gospodarstwa domowe w Polsce przeznaczały na ten cel ok. 11,4 proc. całkowitych wydatków. To więcej niż przeciętna w UE.
Odmrożenie cen energii (elektryczności, gazu i ciepła), do którego może dojść w drugiej połowie 2024 r., pociągnie za sobą dalsze podwyżki - przestrzega Forum Energii.
Więcej o gospodarstwach domowych przeczytasz na Spider’s Web:
W ślad za puchnącymi kosztami energetycznymi nie idzie dekarbonizacja naszych gospodarstw domowych. Tylko w latach 2015-2021 w Polsce przybyło aż ponad milion domów ogrzewanych gazem. A tylko w 2021 r., według różnych szacunków, zainstalowano 30-80 tys. nowych kotłów węglowych.
Spalanie zarówno węgla, jak i gazu wystawia nas na ryzyka związane z niepewną sytuacją geopolityczną oraz przyczynia się do znacznych emisji CO2, co będzie się wiązało z coraz wyższymi kosztami wykorzystywania tych surowców. Budynki ogrzewane indywidualnie pod koniec dekady zostaną obciążane środowiskowymi kosztami emisji, które zgodne będą z zasadą „zanieczyszczający płaci” - czytamy w raporcie Forum Energii.
Bez pomocy państwa to się nie uda?
Autorzy raportu przyznają, że fundamentem transformacji energetycznej w budynkach mieszkalnych powinna być w pierwszej kolejności aktualizacja dokumentów strategicznych, jak PEP2040 i KPEiK, co pozwoliłoby właścicielom nieruchomości podejmować racjonalne decyzje inwestycyjne. Trzeba też pochylić się nad inicjatywami wycelowanymi w wymianę węglowych kopciuchów. W rządowym programie Czyste Powietrze w pierwszych trzech kwartałach 2023 r. tylko co czwarty składany wniosek obejmował kompleksową termomodernizację, czyli taką, która prowadzi do uzyskania znaczących oszczędności energii. Inna sprawa, że tak po prawdzie cały czas nie wiemy na czym stoimy.
Przede wszystkim nie mamy w Polsce pełnego i opartego na wiarygodnych danych obrazu sytuacji wyjściowej. Nie wiemy, jaki jest stan ocieplenia budynków i kto zamieszkuje tzw. wampiry energetyczne, brakuje rzetelnych danych o skali ubóstwa energetycznego. Brak tej wiedzy utrudnia szacowanie kosztów transformacji, projektowanie systemów wsparcia i ewaluację efektów - przekonuje Konstancja Ziółkowska, specjalistka ds. Polityki Społecznej w Forum Energii, autorka raportu.
Nie jest tajemnicą, że to oznacza ogromne wydatki dla gospodarstw domowych w Polsce. Możemy w tym celu sięgnąć po 3,2 mld euro z KPO. Z kolei w 2026 r. ma być uruchomiony Społeczny Fundusz Klimatyczny, którego Polska ma być największym beneficjentem i z tego tytułu ma do nas trafić 11,4 mld euro na wsparcie wdrażania ETS2, termomodernizację oraz ochronę osób zagrożonych ubóstwem energetycznym.
Polska musi też od nowa zaprojektować politykę publiczną, która wesprze realizację ambitnych celów. Niezbędny będzie dialog ze społeczeństwem, współpraca na poziomie centralnym i lokalnym, mobilizacja polskiego przemysłu, szkolenie kadr - nie ma żadnych wątpliwości Forum Energii.
