Kara za brak systemu kaucyjnego? Resort: 1 zł wystarczy. Branża: to żart?
System kaucyjny rodzi się u nas w wyjątkowych bólach, a wystartować na całego ma dopiero od 1 stycznia 2025 r. Branża zwraca uwagę, że tego czasu wcale nie jest tak dużo, jak się spojrzy na to, ile trzeba jeszcze zrobić i przygotować. W przepisach ma nie brakować też pułapek, przez które cały system może dostać potężnej zadyszki. Tak jak ma to miejsce w przypadku propozycji Ministerstwa Klimatu i Środowiska w sprawie opłaty produktowej.
Eksperci szacują, że dzięki systemowi kaucyjnemu (zakładając zbiórkę opakowań po napojach na poziomie 90 proc.) Polska może co roku odzyskiwać ponad 12 mld opakowań nadających się do ponownego przetworzenia. W naszym kraju ma powstać 37 tys. punktów zbiórki: manualnej, jak i automatycznej, licząc razem z tymi dobrowolnymi. Badania z innych krajów jednoznacznie pokazują, że takie systemy bardzo szybko zyskują popularność i jakoś specjalnie nie trzeba nakłaniać do korzystania z nich. Przynajmniej tych oddających opakowania i butelki do recyklingu.
A co z samymi producentami? Tutaj zachętą jest w pierwszej kolejności opłata produktowa, która stanowi motywację dla producentów do realizowania poziomów recyklingu i selektywnej zbiórki odpadów opakowaniowych w systemie kaucyjnym. Zdaniem przedstawicieli branży, pierwsze propozycje MKiŚ w tym względzie są nie do przyjęcia.
Liczymy na to, że ministerstwo zrewiduje swoje propozycje, tak by system kaucyjny spełnił oczekiwania konsumentów, a nie wyłącznie przedsiębiorców - komentuje Joanna Kądziołka, prezeska Polskiego Stowarzyszenia Zero Waste.
System kaucyjny potknie się o zbyt niską opłatę produktową?
W Biuletynie Informacji Publicznej MKiŚ pojawiła się informacja w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska dotyczącego stawek opłat produktowych dla poszczególnych rodzajów opakowań. Zdaniem ekspertów zaproponowane poziomy są rażąco za niskie i mogą przynieść odwrotny skutek do zamierzonego, czego konsekwencją będzie brak systemu kaucyjnego w Polsce, który ma wejść w życie w styczniu 2025 r. Opłata produktowa to nic innego jak kara finansowa dla przedsiębiorstw, które nie chcą być elementem tego systemu. A kara działa wtedy, kiedy jest bolesna. To ma być takim ekonomicznym bodźcem gwarantującym, że nie będzie opłacało się funkcjonować poza systemem kaucyjnym. MKiŚ proponuje, żeby opłata produktowa wyniosła 1 zł od 1 kg. Dla branży to niedopuszczalnie za mało.
Postulujemy, aby od 2026 r. na wszystkie typy opakowań obowiązywała maksymalna stawka ustawowa na poziomie 25 zł za kg, a nie 1 zł, który proponuje ministerstwo. W porównaniu ze Słowacją, która jest dobrym przykładem działania systemu kaucyjnego, propozycja resortu na drugi rok działania systemu to kwoty 27 razy niższe niż na Słowacji - wylicza Joanna Kądziołka.
Eksperci przekonują, że wyższa opłata produktowa nie tylko zapewnia powszechny udział w systemie kaucyjnym podmiotów wprowadzających na rynek napoje w opakowaniach, ale również przekłada się na wysoką efektywność całego systemu.
Więcej o systemie kaucyjnym przeczytasz na Spider’s Web:
Mniejsze sklepy i wysokość kaucji
Wysokość opłaty produktowej to jednak niejedyne wątpliwości branży względem polskiego systemu kaucyjnego. Ciągle nie wiadomo, co z wysokością samej kaucji. Proponowane pierwotnie 50 gr jeszcze przed okresami dwucyfrowej inflacji może okazać się niewystarczające. Nie wszystkim podoba się też zapis, wedle którego system będzie obligatoryjny dla sklepów o powierzchni większej niż 200 m kwadr. A to właśnie małe sklepy mają być sercem systemu.
To do małego sklepu wstąpimy po drodze, aby oddać pojedyncze opakowania. Tam przy okazji, wykorzystamy zwróconą kaucję na zakupy. W ten sposób małe sklepy mogą zyskać nowych klientów i utrzymać lojalność swoich stałych bywalców - przekonuje Konrad Robak, country manager w TOMRA Collection Polska.
System kaucyjny w Polsce ma być bezparagonowy. Będzie dotyczyć: jednorazowych butelek z tworzyw sztucznych na napoje o pojemności do 3 litrów (np. butelek na wodę, sok, nektar czy mleko); opakowań szklanych na napoje wielokrotnego użytku o pojemności do 1,5 litra i puszek metalowych o pojemności do 1 litra.
