System kaucyjny po polsku. Ależ to będzie zamieszanie
Chociaż przedstawiciele producentów opakowań od miesięcy jak jeden mąż twierdzą, że na dostosowanie się do nowych przepisów wprowadzających u nas system kaucyjny potrzebują zdecydowanie więcej czasu, to zgodnie z przyjętymi w sierpniu regulacjami, ten ma zacząć działać od 2025 r. Ile będzie u nas punktów zbiórki? Czy kaucja będzie tylko w postaci gotówki, czy bonu?
Historia polskiego systemu kaucyjnego w Polsce bardzo przypomina tą związaną z niesławną zasadą 10H, która przez lata skutecznie hamowała rozwój lądowej energetyki wiatrowej. W jednym i drugim przypadku rządzący mieli bardzo dużo do powiedzenia, ale jednocześnie niewiele w tym względzie robili. A ofensywy regulacyjne, zapowiadane w Sejmie, co raz były tylko przekładane w czasie.
W końcu ustawę wprowadzającą w 2025 r. w Polsce system kaucyjny przyjęto w Sejmie w sierpniu br. I chociaż frakcje opakowań podlegających recyklingowi znane są nie od dzisiaj (jednorazowe pojemniki z tworzyw sztucznych do 3 litrów, puszki metalowe do 1 litra oraz szklane butelki wielokrotnego użytku do 1,5 litra), to wcale nie znaczy, że nie ma już innych znaków zapytania. Na przykład tych dotyczących samej wysokość kaucji? Na razie stanęło na 50 gr.
Warto zauważyć, że właśnie w tym roku browary podniosły kaucję na butelkę zwrotną. Może pojawić się pytanie, czy 50 groszy to wystarczająca kwota - zwraca uwagę Anna Sapota, wiceprezes ds. public affairs dla Europy Północno-Wschodniej w ramach Grupy TOMRA.
System kaucyjny: chętni będą dołączać, bo to same korzyści
Eksperci szacują, że w Polsce powstanie blisko 37 tys. punktów zbiórki: manualnej, jak i automatycznej, licząc razem z tymi dobrowolnymi. Wśród nich znajdą się zarówno duże sklepy, jak i te najmniejsze, które, jak wynika z badań rynkowych, chętnie dołączają do systemu ze względu na wiążące się z tym korzyści.
Możliwość zwrócenia opakowań do recyklingu przyciąga konsumentów, którzy decydują się na zrobienie tam zakupów. W europejskich systemach kaucyjnych zdecydowaną większość stanowią sklepy ze zbiórką manualną, jednak to ta automatyczna ma największy udział w ogólnej liczbie zebranych opakowań do recyklingu - przekonuje Konrad Robak, country manager z TOMRA Collection Polska.
Ten udział wygląda następująco: 95 proc. ze zbiórki automatycznej i 5 proc. z manualnej. Istotna jest także przy tej okazji liczba opakowań, jakie recyklomat może przyjąć w ciągu dnia i na godzinę. Zakładając, że placówka jest otwarta średnio przez 10-14 godzin, to automat może przyjąć od 14 do 42 tys. opakowań dziennie.
Taka wydajność systemu jest szczególnie korzystna w miejscach o dużych natężeniach ruchu, takich jak centra handlowe, dworce czy inne miejsca publiczne, gdzie generowana jest duża liczba opakowań jednorazowych - twierdzi Konrad Robak.
Kaucja w formie gotówki czy bonu?
Wiadomo już, że polski system kaucyjny ma być bezparagonowy, tak przynajmniej zapowiada Ministerstwo Klimatu i Środowiska. Czyli oddając opakowanie w sklepie nie trzeba będzie poświadczyć wcześniejszego zakupu. Ale nie do końca jeszcze jest jasne, czy kaucja będzie wypłacana wyłącznie w gotówce, czy też - jak ma to miejsce w niektórych krajach - w formie bonu, który można wykorzystać do zakupów w tym samym sklepie, w którym znajduje się recyklomat.
Voucher, wydany przez recyklomat, jest ważny bezterminowo, ale musi być czytelny. Natomiast w przypadku zbiórki manualnej, nie otrzymujemy vouchera. Musimy zdecydować w kasie, czy chcemy odliczyć kwotę kaucji od naszego rachunku za zakupy, czy też chcemy otrzymać kaucję w gotówce - tłumaczy country manager z TOMRA Collection Polska.
Warto też pamiętać o tym, że opakowania, które są objęte systemem kaucyjnym, muszą być zgłoszone przez producenta, a także posiadać odpowiednie oznakowanie, czyli logo i specjalny kod kreskowy. Te zbierane ręcznie są potem ponownie liczone przez operatora, co ma uchronić przed oszustami.
Recyklomaty mogą być nieczynne w niedziele
Konrad Robak zwraca jeszcze uwagę na dostępność do urządzeń, już po wystartowaniu systemu kaucyjnego w Polsce. Butelkomaty umieszczone wewnątrz sklepów nie będą pracować w niehandlowe niedziele i święta.
W przypadku recyklomatu umieszczonego przed czy koło sklepu, decyzja będzie należała do sklepu. Jednak należy pamiętać, że w sytuacji, gdy sklep jest zamknięty, konsument nie będzie miał możliwości natychmiastowego zrealizowania kuponu z kwotą zwracanej kaucji, a recyklomat w przypadku zapełnienia nie zostanie od razu opróżniony - przypomina ekspert z TOMRA.
