Nie możesz pracować? Załatw sobie rentę
Osoby, które w wyniku pogorszenia stanu zdrowia utraciły możliwość wykonywania pracy zarobkowej, mogą ubiegać się o rentę z tytułu całkowitej bądź częściowej niezdolności do pracy. Należy przy tym spełnić ustawowe wymagania, dotyczące między innymi minimalnego okresu składkowego.
Niezdolność do pracy to niemożność podjęcia zatrudnienia ze względu na stan zdrowia. Wyróżniamy niezdolność całkowitą oraz częściową. Niezdolność częściowa występuje w przypadku braku możliwości podjęcia pracy zgodnej z posiadanymi kwalifikacjami. Tymczasem o niezdolności całkowitej mówimy, gdy istnieją przeciwwskazania do podjęcia jakiejkolwiek pracy. W obu sytuacjach ubezpieczony ma prawo złożyć wniosek o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy. Musi jednak spełnić inne wymagania ustawowe, aby pobierać świadczenie.
Kto może ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy?
O rentę z tytułu niezdolności do pracy mogą ubiegać się osoby posiadające minimalny staż ubezpieczenia, w skład którego wchodzą okresy składkowe oraz nieskładkowe. Wynosi on:
- dla osób poniżej 20 roku życia – 1 rok,
- dla osób pomiędzy 20 a 22 rokiem życia – 2 lata,
- dla osób pomiędzy 22 a 25 rokiem życia – 3 lata,
- dla osób pomiędzy 25 a 30 rokiem życia – 4 lata,
- dla osób po 30. roku życia – 5 lat.
Niezdolność do pracy musi powstać w trakcie okresów składkowych lub nieskładkowych albo w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów. Wymóg ten nie obowiązuje przy całkowitej niezdolności do pracy, jeśli ubezpieczony ma 20-letni (kobiety) lub 25-letni (mężczyźni) staż ubezpieczeniowy. O rentę mogą też ubiegać się osoby, które nie spełniają kryterium stażowego, jednak:
- zostały zgłoszone do ubezpieczenia przed ukończeniem 18. roku życia, albo
- w ciągu 6 miesięcy podjęły pracę i aż do dnia pojawienia się niezdolności miały okresy składkowe i nieskładkowe (maksymalna przerwa wynosi 6 miesięcy).
Świadczenia nie otrzymają natomiast ci, którzy mają prawo do emerytury, niezależnie od tego, czy ją pobierają. Przepis ten dotyczy osób w powszechnym wieku emerytalnym oraz tych, którym przysługuje wcześniejsza emerytura na odrębnych zasadach.
Jak ubiegać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy?
Renta z tytułu niezdolności do pracy przyznawana jest na wniosek. Ubezpieczony dołącza do niego:
- informację o okresach składkowych i nieskładkowych,
- dokumenty potwierdzające wysokość osiąganego wynagrodzenia,
- zaświadczenie o stanie zdrowia (OL-9),
- dokumentację medyczną,
- wywiad zawodowy (jeśli ubezpieczony pozostaje w zatrudnieniu).
Renta przyznawana jest osobom, które lekarz orzecznik uzna za niezdolne do pracy. Orzeczenie przez niego wydane może dotyczyć całkowitej albo częściowej niezdolności do pracy. Świadczenie przysługuje w okresie wskazanym przez lekarza, chyba że stwierdzi on trwałą niezdolność do pracy – wtedy przyznawane jest na stałe.
Ile wynosi renta z tytułu niezdolności do pracy?
Od 1 marca 2024 roku wskutek waloryzacji wzrosła wartość renty z tytułu niezdolności do pracy. Osoby, które mają orzeczoną całkowitą niezdolność, pobierają świadczenie w wysokości 1 780,96 zł brutto. Tymczasem renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi obecnie 1 335,72 zł brutto.
Więcej poradników dla emerytów i rencistów
Renta stała, okresowa czy szkoleniowa?
Wyróżniamy trzy rodzaje renty z tytułu niezdolności do pracy. Renta stała przyznawana jest osobom nierokującym, które z dużym prawdopodobieństwem nie odzyskają zdolności do pracy. Renta okresowa należna jest tym, którzy najprawdopodobniej będą w przyszłości zdolni do pracy. Świadczenie jest przyznawane na maksymalnie 5 lat. Tymczasem renta szkoleniowa przysługuje osobom, które nie są zdolne do pracy zgodnie z posiadanymi kwalifikacjami, jednak mogą podjąć zatrudnienie w innej branży. Świadczenie przyznawane jest na 6 miesięcy, natomiast maksymalny czas pobierania renty to 36 miesięcy. W tym okresie świadczeniobiorca powinien poddać się przekwalifikowaniu – jeśli tego nie zrobi, renta zostanie mu odebrana.
