Masowo pracujemy na śmieciówkach. ZUS podał najnowsze dane

Od 2021 r. umowy o dzieło trzeba zgłaszać ZUS-owi, ale na razie żadnych składek się od nich nie płaci. To się prawdopodobnie kiedyś zmieni, a na razie ZUS ma dostęp do danych o tym kto, komu i na jaką kwotę wystawia umowy o dzieło. Zakład właśnie opublikował pełne dane za zeszły rok, z których wynika, że popularność takich umów nie maleje i ich liczba utrzymuje się na zbliżonym poziomie od trzech lat.

ZUS podaje, że w 2023 r. złożono o 50 tys. więcej formularzy RUD niż rok wcześniej, choć zgłoszono na nich o 82 tys. mniej umów o dzieło. Jednocześnie zauważono wzrost liczby podmiotów zgłaszających oraz osób wykonujących umowę o dzieło, choć w odniesieniu do 2022 r. wzrosty te wahają się zaledwie w granicach 1 proc.

Kto głównie pracuje w Polsce na umowach o dzieło? Jak się okazuje, w zeszłym roku najwięcej osób wykonujących umowy o dzieło zostało wykazanych w sekcji informacja i komunikacja. Do ZUS-u zostało zgłoszonych 87,6 tys. wykonawców umów, którzy stanowili nieco ponad 20 proc. ogółu. Niewiele mniej, bo 79 tys. osób (18 proc.) zakwalifikowano do działu działalność profesjonalna, naukowa i techniczna. Dopiero na trzecim miejscu znalazły się osoby wykonujące działalność związaną z kulturą, rozrywką i rekreacją.

Więcej o umowach cywilnoprawnych przeczytacie w tych tekstach:

Umowy o dzieło są zawierane także z cudzoziemcami. Jak podaje ZUS, liczba cudzoziemców wykazanych w formularzach RUD wyniosła prawie 23,1 tys., co stanowiło 6,7 proc. wszystkich wykonujących umowy o dzieło. Najczęściej podpisywano umowy z obywatelami Ukrainy – 39,56 proc. Dalej znaleźli się obywatele Białorusi – 21,31 proc., Niemiec – 3,87 proc., Wielkiej Brytanii – 2,65, Rosji – 2,57 proc., Hiszpanii – 2,06 proc, Włoch – 1,98 proc., Francji – 1,96 proc.

Na razie umowy o dzieło nie są objęte obowiązkowymi składkami, ale w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej trwają już prace nad projektem ustawy wprowadzającej ozusowanie wszystkich umów cywilnoprawnych i likwidującej zbieg tytułów do ubezpieczeń społecznych. Temat ozusowania wszystkich umów cywilnoprawnych, zwanych pogardliwie – i bardzo często niesłusznie – „śmieciówkami” przewija się od lat, ale dotąd nie zdecydował się na to żaden rząd.

Przypomnijmy, że obecnie obowiązujące przepisy stanowią, że gdy zleceniobiorca współpracuje z kilkoma zleceniodawcami na podstawie kilku umów zleceń i dochodzi do zbiegu tytułów ubezpieczeń, to obowiązkowemu oskładkowaniu podlegają wszystkie umowy zlecenia, ale tylko wtedy, gdy suma wynagrodzenia z nich nie dojdzie do kwoty minimalnego wynagrodzenia.

Gdy pracujemy na podstawie umowy o pracę i mamy w niej zagwarantowane co najmniej minimalne wynagrodzenie, a jednocześnie wykonujemy umowę-zlecenie, to obowiązkowe są ubezpieczenia społeczne tylko ze stosunku pracy. Z tytułu umowy zlecenia można przystąpić do ubezpieczeń społecznych dobrowolnie.  

Z kolei gdy pracujemy na podstawie umowy o pracę, ale nie mamy w niej zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia i jednocześnie wykonujemy umowę-zlecenie, to ubezpieczenia społeczne są obowiązkowe zarówno z tytułu umowy o pracę, jak i umowy zlecenia. Gdy wykonujemy jednocześnie dwie umowy zlecenia i podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z umowy, którą zawarliśmy wcześniej, jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, to obowiązkowe są ubezpieczenia z obu umów. 

Gdy wykonujemy umowę zlecenia oraz prowadzimy działalność gospodarczą, z tytułu której opłacamy preferencyjne składki i podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu, który powstał pierwszy, jest niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia, to obowiązkowe są ubezpieczenia i z umowy, i działalności.  

Gdy zaś wykonujemy umowę zlecenia oraz prowadzimy działalność gospodarczą, z tytułu której opłacamy preferencyjne składki i podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu, który powstał wcześniej, wynosi co najmniej tyle, ile kwota minimalnego wynagrodzenia, to obowiązkowe są tylko ubezpieczenia z wcześniejszego tytułu.