Koszty sądowe w sprawach cywilnych. Czym są i ile wynoszą?
Dochodzenie swoich praw na drodze sądowej wiąże się z koniecznością poniesienia kosztów. Ustawodawca wyszczególnia kilka rodzajów opłat, które nakłada się w zależności od rodzaju sprawy. Ile obecnie wynoszą koszty sądowe w sprawach cywilnych?
Decydując się na dochodzenie swoich praw na drodze cywilnej, należy liczyć się z koniecznością poniesienia – często wysokich – kosztów. Opłata pobierana jest bowiem już za samo złożenie pozwu. Jeśli nie zostanie wniesiona, pismo zostaje zwrócone stronie, nie wszczynając tym samym postępowania. Koszty w sprawach cywilnych ponosi się nie tylko w związku ze złożeniem pozwu – dużą rolę odgrywają również wydatki, obejmujące takie zdarzenia, jak:
- dojazd do sądu celem osobistego stawienia się na rozprawie,
- powołanie biegłego,
- przeprowadzenie dowodu z opinii opiniodawczego zespołu sądowych specjalistów.
Warto wspomnieć o kosztach utraconych zarobków, stanowiących odszkodowanie za wynagrodzenie, jakie przysługiwałoby, gdyby strona wezwana na rozprawę stawiła się w miejscu pracy zamiast w sądzie.
Czytaj też: Wezwanie do zapłaty – kiedy i jak je wystawić?
Rodzaje opłat sądowych
Ustawa o kosztach sądowych w sprawach cywilnych określa trzy rodzaje opłat sądowych:
- stałą,
- stosunkową,
- podstawową.
Opłata stała pobierana jest w sprawach o prawa niemajątkowe oraz niektórych, dotyczących praw majątkowych. Nie może być ona niższa niż 30 zł ani wyższa niż 10 tys. zł. W sprawach o prawa majątkowe ustawodawca uzależnia wysokość opłaty od wartości przedmiotu sporu (nie może być wyższa, niż 20 tys. zł), przy czym wynosi ona od 30 zł do 1 tys. zł. Ustanawia również konkretne opłaty stałe dla danych rodzajów spraw, w tym dla pozwu o:
- rozwód – opłata wynosi 600 zł,
- zaprzeczenie ojcostwa lub macierzyństwa – opłata wynosi 200 zł,
- unieważnienie przetargu – opłata wynosi 1,5 tys. zł,
- ustanowienie drogi koniecznej – opłata wynosi 200 zł,
- nabycie własności nieruchomości przez zasiedzenie – opłata wynosi 2 tys. zł,
- stwierdzenie nabycia spadku – opłata wynosi 200 zł.
Opłata stosunkowa ustanowiona została dla spraw o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu przekracza 20 tys. zł. Pobiera się ją w stawce 5 proc. wartości przedmiotu sporu, przy czym jej kwota nie może przekroczyć 200 tys. zł. Opłata podstawowa ma natomiast zastosowanie w sprawach, dla których nie określono opłaty stałej ani stosunkowej. Wynosi 30 zł i wyklucza pobranie innego rodzaju opłat.
Czytaj też: Spółka cywilna - zalety i wady
Opłata tymczasowa i częściowa
Opłaty tymczasowa i częściowa nie należą do katalogu głównych kosztów sądowych w sprawach cywilnych, jednak znajdują zastosowanie w pewnych przypadkach. Opłatę tymczasową pobiera się w sprawach o prawa majątkowe, jeśli na moment wniesienia pozwu ustalenie wartości przedmiotu sporu nie jest możliwe. Wysokość opłaty tymczasowej waha się w przedziale od 30 zł do 2 tys. zł. Orzeczenie kończące postępowanie w pierwszej instancji powinno zawierać wysokość opłaty ostatecznej, która nie może być wyższa niż 5 tys. zł. Opłata częściowa stanowi natomiast pewien ułamek opłaty ustalonej na zasadach ogólnych. Dotyczy między innymi:
- wniosku o uchylenie europejskiego nakazu zapłaty,
- wniosku o wezwanie do próby ugodowej,
- zażalenia,
- pozwu w elektronicznym postępowaniu upominawczym.
W zależności od konkretnej sprawy, pobiera się od 1/5 do 75 proc. opłaty ustalonej na zasadach ogólnych.
Inne wydatki w postępowaniu cywilnym
Strona wygrana ma prawo do zwrotu wydatków związanych ze stawiennictwem na rozprawie. Kwotę oblicza się, mnożąc dwukrotność przejechanych kilometrów razy stawkę wymienioną w ustawie. Sąd może jednak samodzielnie ustalić wysokość zwrotu.
Wygrany może również liczyć na odszkodowanie za zarobek, który został utracony w związku z koniecznością stawienia się na rozprawie. W tym celu musi oszacować wysokość przeciętnej dziennej stawki, która nie może być wyższa niż 4,6 proc. kwoty bazowej osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe. Przegrany będzie też zobowiązany do pokrycia kosztów korzystania z pomocy profesjonalnego pełnomocnika przez stronę wygraną.
