Nowe złoża? Polska szuka krytycznych surowców
Pandemia koronawirusa zadała najbardziej dotkliwy cios w globalizację i pokazała, że opieranie się na jednym łańcuchu dostaw może okazać się dosyć zgubne. W grze pozostają ci, którzy mogą w jak największym stopniu opierać się na własnych zasobach. To też odpowiedź na pytania dotyczące ostatnich zakusów wobec Grenlandii, nie tylko Donalda Trumpa, Rosja i inne kraje też mają tam swoje cele. Nasz rząd również chce pokazać, że dobrze nauczył się z tej lekcji i tworzy strategię dla poszukiwań złóż w Polsce.
Może i Polski Koncern Naftowy Orlen ostatnio chwalił się odkryciem nowych złóż w Polsce gazu ziemnego w okolicach Jarocina, ale potęgą błękitnego paliwa i tak raczej nie będziemy. To, że jesteśmy piątym producentem srebra na świecie, też na nikim nie robi zbyt dużego wrażenia. Z kolei z odkrytych przez Świętokrzyską Grupę Przemysłowa Industria koło Kielc złóż uranu na razie nie ma większego pożytku i tak po prawdzie nie wiadomo, czy w ogóle kiedyś będzie. Tymczasem światowe gospodarki, pomne pandemii, ale też niedawnego kryzysu energetycznego, w coraz większym stopniu stawiają na własne zasoby i samowystarczalności. Okazuje się, że w tym samym kierunku zamierza podążać rząd Donalda Tuska, który już pracuje nad specjalnym programem, celującym w nowe złoża w Polsce.
Krajowy program poszukiwań surowców ma określać obszary potencjalnego występowania złóż kopalin do produkcji surowców krytycznych. Rolą państwa jest ich wskazywanie oraz zainteresowanie nimi inwestorów, którzy poniosą koszty ich bliższego rozpoznania - tłumaczy w rozmowie z Pulsem Biznesu Krzysztof Galos, wiceminister klimatu i środowiska, a także główny geolog kraju.
Złoża w Polsce, czyli nie tylko miedź i koks
Krzysztof Galos stawia sprawę jasno: powinniśmy wykazać zdecydowanie więcej inicjatywy, jeżeli chodzi o zaopatrywanie gospodarki w surowce krytyczne. I temu mają służyć nowe złoża w Polsce, które jednak wcześniej trzeba odkryć. Do tego potrzebna jest nowa polityka surowcowa, a jej pierwszy elementem ma być specjalny program. Pierwszą jego wersję opracowała Państwowa Służba Geologiczna i przesłała go do Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
Program powinien być przekazany Komisji Europejskiej do 24 maja tego roku - zapewnia główny geolog kraju.
Te nowe złoża w Polsce jakich surowców krytycznych mają dotyczyć? Rozporządzenie UE w tej sprawie (CRMA) wskazuje na 34 surowce, z czego 17 ma mieć charakter strategiczny. Krzysztof Galos przyznaje, że kilkanaście z nich ma istotne znacznie gospodarcze dla naszego kraju.
Więcej o złożach w Polsce przeczytasz na Spider’s Web:
Są też surowce, których nie ma na unijnej liście, ale są ważne dla polskiej gospodarki. To np. siarka dla przemysłu chemicznego, wapienie dla przemysłu cementowego, niektóre surowce ilaste dla przemysłu ceramicznego czy kruszywa konieczne do rozwoju budownictwa - wylicza wiceszef MKiŚ.
Naszą wydobywczą uwagę skierować mamy w pierwszej kolejności na węgiel koksujący i na miedź. Będziemy też rozglądać się m.in. za grafitem. Zanim jednak powstaną stosowne kopalnie dla tych nowych złóż w Polsce, przeszukamy najpierw rynek wtórny i będziemy też rozglądać się za tymi surowcami na składowiskach odpadów.
Skarb Państwa bez specjalnej furtki
Program opisujący na nowo politykę surowcową względem nowych złóż w Polsce to nie wszystko. Za nim ma iść stosowna zmiana prawa. Chodzi m.in. o ustawę o zapewnieniu dostępu do surowców krytycznych, a także odpowiednią nowelizację prawa geologicznego i górniczego. Co się ma zmienić? Zielone światło na przykład mają dostać przetargi dla innych złóż objętych własnością górniczą Skarnu Państwa, nie tylko węglowodorów. I ma być jeden tryb uzyskiwania koncesji wydobywczej. Obecnie obowiązują trzy.
Wnioskodawca ma też nie płacić za dostęp do informacji geologicznej na etapie wniosku o koncesję poszukiwawczą, uiszczać miałby ją dopiero po uzyskaniu koncesji na wydobycie. Czy polskie firmy będą miału ułatwione zadanie? Nie do końca, bo rząd przestraszył się roszczeń (na 1,3 mld zł) spółki GreenX Metals przeciwko Polsce w związku z planami budowy kopalni węgla na Lubelszczyźnie. Nasz kraj oskarżany jest o to, że podmioty kontrolowane przez Skarb Państwa były przez organ koncesyjny traktowane przychylniej niż te reprezentujące kapitał zagraniczny. W toku zaś są dwa inne tego typu postępowania.
Trzeba zadbać o to, by Skarb Państwa czerpał właściwe pożytki z gospodarczego wykorzystania złoża będącego jego własnością, niezależnie czy to przez podmiot krajowy, czy zagraniczny. Natomiast podstawową formą czerpania tych pożytków, zgodnie z regulacją ustawową, są opłaty za użytkowanie górnicze w niektórych przypadkach uzupełniane przez opodatkowanie specjalne, np. tzw. podatek miedziowy - twierdzi Krzysztof Galos.
