Polskie prawo jest bardzo łaskawe dla sklepowych złodziei
Z danych Komendy Głównej Policji wynika, że w trzech kwartałach tego roku stwierdzono ponad 22,9 tys. kradzieży w sklepach. Jest to o 30,5 proc. mniej niż w analogicznym okresie 2023 r. Jednak zmiany w Kodeksie karnym od 1 października 2023 r., które mówią o tym, że wartość kradzionego towaru musi przekroczyć 800 zł, aby czyn został uznany za przestępstwo, a nie wykroczenie mogą tak naprawdę przyczynić się do eskalacji problemu.
Z badań przeprowadzonych przez ekspertów ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie wynika, że w ciągu ostatnich lat liczba takich incydentów znacząco wzrosła, a samo zjawisko obejmuje różne grupy społeczne i wiekowe, niezależnie od statusu materialnego.
Zjawisko kradzieży w handlu, zarówno detalicznym, jak i hurtowym, stanowi istotny problem dla przedsiębiorstw w Polsce, ale także na całym świecie - mówi dr Marta Ziółkowska z Katedry Zrównoważonego Biznesu SGH.
Ekspertka wskazuje na poważne straty sięgające od kilku do nawet kilkunastu procent obrotów sklepów.
Kultura bezkarności to główne wyzwanie branży handlowej
Jednym z głównych wyzwań, jakie stoją przed branżą handlową, jest tzw. kultura bezkarności, czyli społeczne przyzwolenie, a czasem nawet usprawiedliwienie kradzieży.
Panuje przekonanie, że kradzież jest akceptowalna lub nawet usprawiedliwiona, co może wynikać z braku zaufania do instytucji państwowych czy korporacji - wyjaśnia dr Ziółkowska.
W jej ocenie problem ten pogłębia niska skuteczność egzekwowania prawa – tylko 20-30 proc. kradzieży jest zgłaszanych organom ścigania, a rzadko wymierzane kary mają niewielki wpływ na sprawców, co tylko nasila zjawisko.
Zaskakującym aspektem wynikającym z badań jest egalitarność zjawiska kradzieży, które dotyczy przedstawicieli każdej grupy społecznej i zawodowej.
Czyżby maksyma francuskiego księcia Gastona de Lévisa – noblesse oblige – przestała mieć znaczenie w XXI wieku? – pyta dr hab. Rafał Kasprzak, profesor SGH.
Więcej wiadomości o zakupach można przeczytać poniżej:
Według badań kradzież sklepowa przestała być postrzegana wyłącznie jako problem marginalny i dotyczy coraz szerszego grona społeczeństwa.
Najnowsze zmiany w Kodeksie karnym, które weszły w życie 1 października 2023 r., mogą przyczynić się do eskalacji problemu. Zgodnie z nowymi przepisami, wartość kradzionego towaru musi przekroczyć 800 zł, aby czyn został uznany za przestępstwo, a nie wykroczenie. Eksperci alarmują, że ta zmiana dodatkowo wzmacnia poczucie bezkarności, co zniechęca sprzedawców do zgłaszania incydentów, widząc, że prawo traktuje je pobłażliwie.
Klienci chcą być traktowani z szacunkiem, a nie jak potencjalni złodzieje
Małgorzata Bombol prof. dr hab. z SGH zauważa, że zbyt rzadko zastanawiamy się nad szerszym kontekstem kradzieżowości.
Często warto spojrzeć na to zjawisko z perspektywy psychiki osoby kradnącej. Może być to wyraz desperacji, konieczności życiowej, ale także przymusu wynikającego z presji społecznej czy chęci potwierdzenia własnej sprawczości - podkreśla prof. Bombol.
Według niej nie tylko okazja czyni złodzieja, ale również wpływ mają czynniki ekonomiczne oraz wzorce zachowań promujące swobodę w zdobywaniu dóbr.
Problem kradzieży sklepowych w Polsce stanowi coraz większe wyzwanie. Aktualny raport pokazuje to zjawisko w szerszym świetle. Doświadczenia zakupowe powinny spełniać oczekiwania i być swobodne dla konsumentów. Chcą być traktowani indywidualnie z szacunkiem, a nie jak potencjalni złodzieje. Z drugiej strony kradzieże stały się zjawiskiem nagminnym, a co gorsza tylko w niewielkim stopniu źle odbieranym społecznie – komentuje Robert Głażewski, Business Unit Director w Checkpoint Systems Polska, firmy będącej partnerem branżowym badania.
Głażewski twierdzi, że to skłania sprzedawców detalicznych do poszukiwania nowoczesnych rozwiązań, które uwolnią pracowników od bycia ochroniarzami i pozwolą stać się doradcą czy asystentem klienta. Uczciwi konsumenci nie czują się kontrolowani, a towary są chronione.
Projekt badawczy „Przełamując tabu kradzieży w handlu detalicznym”, został stworzony, aby dostarczyć branży aktualną wiedzę o specyfice zjawiska kradzieży w Polsce. Projekt obejmuje dwa etapy. W pierwszym etapie, w badaniach jakościowych, przeprowadzono pogłębione wywiady z przedstawicielami branży handlu detalicznego i osobami zaangażowanymi w zapewnienie bezpieczeństwa sklepów.
W 2025 r. zaplanowano kontynuację projektu, aby uszczegółowić zebrane dane i informacje, a także przedstawić wnioski. Badania Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie i partnera branżowego Checkpoint Systems z pewnością rzucą nowe światło na zjawisko kradzieży sklepowych w Polsce.
