Koszą turystów z opłaty klimatycznej, a jakość powietrza jest do bani. To zgodne z prawem?
Najnowszy raport Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi nie pozostawia żadnych złudzeń. Okazuje się, że żaden z 35 małopolskich i dolnośląskich kurortów górskich nie spełnia prawnych standardów jakości powietrza. Ale mimo tego, te gminy dalej pobierają od turystów tzw. opłatę klimatyczną. Zdaniem autorów raportu: często niezgodnie z prawem.
Prawnicy dla Ziemi pod lupę wzięli takie kurorty jak Zakopane, Szklarska Poręba czy Krynica-Zdrój. W sumie prześwietlono 35 kurorty górskie, z województwa małopolskiego i dolnośląskiego, w których w latach 2017-2021 niemal rokrocznie rejestrowano przekroczenia dozwolonych stężeń benzo(a)pirenu – substancji silnie rakotwórczej, która powstaje m.in. w wyniku spalania węgla w piecach. W popularnych miejscowościach tatrzańskich – Poroninie, Zakopanem i Kościelisku, ale także w Rabce-Zdroju, Gródku nad Dunajcem i w Jeleniej Górze, poza niedozwolonym stężeniem benzo(a)pirenu, notowano też przekroczenia stężeń pyłów zawieszonych (PM10 i PM2,5). Substancje te mogą zaostrzać lub nawet wywoływać choroby układu oddechowego oraz krążenia i są szczególnie groźne dla dzieci, osób starszych oraz chorych. Mimo to i tak w tych miejscowościach pobierana była opłata klimatyczna.
Wszystkie miejscowości uwzględnione w naszym raporcie leżą w strefach, które zostały uznane za zanieczyszczone przez Główny Inspektorat Ochrony Środowiska. Nie mają więc prawa inkasować opłaty miejscowej od odwiedzających. Przepisy są w tym zakresie klarowne – twierdzi Kamila Drzewicka, radczyni prawna i współautorka raportu.
Opłata klimatyczna a kiepska jakość powietrza
Zdaniem ekspertów z Fundacji ClientEarth gminy, które mimo smogu pobierają opłaty miejscowe, łamią prawo. Taką interpelację przepisów mają też potwierdzić ostatnie wyroki sądów, które ostatnio zabroniły na pobieranie opłaty klimatycznej w Szczyrku i Toruniu. Z kolei jeżeli chodzi o Zakopane, to obowiązuje wyrok NSA, ale tamtejsi samorządowych nie stosują się do niego i dalej kasują opłatę klimatyczną.
Do wytoczenia procesu, który zakończył się wyrokiem NSA, motywowała mnie chęć oddychania czystym powietrzem. Dziwiłem się, że żadna instytucja czy władza nie zapytała, dlaczego w kurorcie… śmierdzi. Poszedłem do sądu, wygrałem. I co? Nielegalna opłata nadal obowiązuje - komentuje Bogdan Achimescu, profesor ASP w Krakowie i bywalec Zakopanego.
Walkę o czyste powietrze w Zakopanym podjął również radny z Katowic Patryk Białas, który przede przyjazdem do kurortu poprosił tamtejszego burmistrza o indywidualną interpretację podatkową.
Chciałem dowiedzieć się, czy rzeczywiście mam obowiązek zapłacić nielegalną daninę. Zakopane nakazało mi zapłacić, więc odwołałem się od tej decyzji. Na początku tego roku wojewódzki sąd przyznał mi rację. Płacić nie zamierzam - tłumaczy Białas.
Czytaj także: Opłata klimatyczna. Czym jest i ile wynosi?
Lista rekomendacji dla gmin kasujących turystów
Częścią tego raportu Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi jest lista rekomendacji - dla gmin pobierających opłatę miejscową lub uzdrowiskową. Autorzy raportu zalecają, żeby samorządowcy co roku sprawdzali jakość powietrza w danej strefie. Jeżeli zaś z oficjalnych danych wyniknie, że jakość powietrza w danej strefie jest zła, gmina powinna odstąpić od pobierania opłaty do czasu, aż powietrze zacznie spełniać normy. Prawnicy dla Ziemi chcą też, żeby część wpływów z opłaty klimatycznej (10-25 proc.) trafiała na rzecz działań związanych z ochroną jakości powietrza, mimo braku takiego wymogu wynikającego z prawa. Kurorty powinny także zdecydowanie przyspieszyć odejście od spalania paliw stałych w celach grzewczych. Należy również sukcesywnie zmniejszać zanieczyszczenie powietrza powodowane transportem.
Konieczne jest zaangażowanie organów nadzoru – wojewodów, Ministra Zdrowia i Ministra Klimatu i Środowiska odpowiednio – w egzekwowanie prawidłowego stosowania obowiązujących przepisów przez samorządy - czytamy w raporcie Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi.
