Pstryk i nagle wyparowało 40 mld zł. Danina Sasina sprowadziła spółki energetyczne na giełdowe dno

NABE to pomysł rządu na uporządkowanie krajowego rynku węgla. Ma powstać na bazie spółki PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna. Na podstawie przyjętego w marcu 2022 r. programu transformacji sektora elektroenergetycznego i wydzielenia aktywów węglowych z grup energetycznych, NABE ma posprzątać aktywa węglowe po takich spółkach jak Tauron, Enea i Energa. To tym spółkom pozwoli skoncentrować się na bezemisyjnych źródłach energii, bez węglowego balastu, chociażby w postaci opłaty za emisję CO2. Projekt powołania do życia NABE od początku wzbudza wiele wątpliwości, ale wychodzi na to, że rząd ich nie podziela. I obecny kryzys energetyczny niczego w tej mierze nie zmienił. NABE ma powstać i to bardzo szybko. 

Jednocześnie Sasin podtrzymał wcześniejsze uzgodnienia, w sprawie powołania NABE do życia do końca 2022 r. Ale zaznaczył, że nie można wykluczy kilkutygodniowego opóźnienia.

Kryzys energetyczny może i skomplikował kilka planów, ale rządowego harmonogramu stworzenia NABE za bardzo nie popsuł. Nawet budżet pastwa ma być na to już odpowiednio przygotowany.

W sprawie długu poszczególnych kopalni, rząd miał dogadać się już z bankami. Nie do końca jeszcze wiadomo co z pracownikami przejmowanych zakładów. Pierwotnie zakładano, że zatrudnienie w NABE znajdzie ok. 32. tys. pracowników. Sama Agencja zaś ma mieć więcej niż połowę udziałów w produkcji energii elektrycznej w Polsce.

I rzeczywiście, proces tworzenia NABE już trwa w najlepsze. Najpierw usłyszeliśmy o przejęciu przez Skarb Państwa, za symboliczną złotówkę, trzech kopalni od Grupy Tauron: Sobieski, Janina oraz Brzeszcze. Teraz zaś za porządkowanie swoich aktywów węglowych bierze się też PGE. Spółka podpisała z PGE Górnictwo i Energetyka Konwencjonalna umowę, na podstawie której dojdzie do zbycia udziałów w spółkach z Grupy Kapitałowej PGE, które świadczą usługi na rzecz kopalni i elektrowni z Grupy PGE: Bestgum, Betrans, Elmen, Eltur-Serwis, Megaserwis i Ramb.

NABE ma funkcjonować jako holding. To powinno pomóc w uporządkowaniu kwestii pracowniczych. Ale związkowcy już nie są teraz tego tak pewni. I mają pretensję do Jacka Sasina, bo na coś innego mieli się z nim umawiać.

Związkowcy dają jasno do zrozumienia szefowi MAP, że jak tak dalej pójdzie i ciągle będzie dochodzić do uzgodnień bez ich udziału, wbrew wcześniejszym ustaleniom - spotka się to ze zdecydowanym sprzeciwem strony społecznej.

Wątpliwości, czy powołanie do życia NABE jest obecnie najlepszą receptą Polski zarówno na kryzys energetyczny, jak i na transformację, mają także eksperci. Niektórzy sugerują, że za NABE stoją też wysokie ceny energii, żeby wycena aktywów węglowych była na odpowiednim poziomie. I nie widzą w NABE obrońcy przed kryzysem.

Grzegorz Onichimowski, szef zespołu energetycznego w Instytucie Obywatelskim, przestrzega, żeby w kryzysie energetycznym nie podejmować radykalnych działań, które mogą stanowić zagrożenie.

Nie wiadomo przy okazji, co dalej z innym, podstawowym elementem polskiej transformacji energetycznej, czyli umową społeczną rządu z górnikami. Ten dokument zakłada nie tylko likwidację kopalni do 2049 r., ale też jest w nim mowa o gwarancji zatrudnienia górników, czy indeksacji ich wynagrodzeń. Umowa ma być ratyfikowana przed Komisją Europejską. I być może już byłoby po sprawie, gdyby nie kryzys energetyczny. A co teraz dzieje się z tym dokumentem? Z tym pytaniem zwróciliśmy się do resortu aktywów państwowych i czekamy na odpowiedź.

Można było przypuszczać, że informacje wicepremiera Sasina o podjętych działaniach w sprawie powołania w tym roku NABE - zadziała na korzyść spółek, które w ten sposób mają pozbyć się swoich aktywów węglowych. Ale informacje o daninie Sasina, którą mają być objęte nie tylko spółki energetyczne, ale wszystkie podmioty z przynajmniej 250 pracownikami, które w tym roku mogą pochwalić się nadplanowanymi zyskami, całkowicie zrujnowały energetykę na giełdzie, która do tej pory nie potrafi się po tym ciosie podnieść. Na wieść o nowym podatku z warszawskiej giełdy wyparowało w sumie ponad 40 mld zł, głównie kosztem spółek energetycznych i wydobywczych. I wieści o NABE na razie niczego w tym względzie nie zmieniły. 

Np. za akcję Tauronu Polska Energia trzeba obecnie płacić 2,10 zł. Miesiąc temu, na początku września, to było 2,45 zł. To spadek o ponad 14 proc. Jak jest w przypadku Enei i Energi? Podobnie. W pierwszym przypadku początek września powitaliśmy z kursem 7,54 zł za jeden udział Enei. Teraz to w okolicach 6,34-6,38 zł. Nieco lepiej jest w przypadku Energi. Jeszcze 5 września za jeden udział tej spółki trzeba było płacić 6,46 zł. Pod koniec września ta wartość spadła do poziomu 6,10 zł i od tego czasu jesteśmy świadkami odbicia do 6,64 zł i ponownej korekty do 6,56 zł. Warto też odnotować giełdowe spadki JSW. Miesiąc temu za akcję jastrzębskiej spółki płaciło się prawie 42,5 zł. Dzisiaj to tylko 35,25 zł. To spadek w ciągu 30 dni o 17 proc.

Czytaj także: Rząd zabiera się za sprzątanie węgla w państwowych koncernach. Tak rodzi się NABE