Pellet numerem jeden wśród zamienników węgla. Dlaczego? Oto odpowiedź
Dlaczego pellet jest numerem jeden wśród zamienników węgla, z których można korzystać w Programie Czyste Powietrze? Nieoczekiwaną odpowiedź przyniosło badanie wykonanie przez socjologów. Okazuje się, że znaczenie mogą mieć nie tylko dochody i… sąsiedzi. Takim zależnościom postanowili przyjrzeć się eksperci z Instytutu Badań Strukturalnych.
Kotły na pellet były największym przebojem zawieszonego jesienią programu Czyste Powietrze. W 2020 r. w Polsce sprzedano ok. 8000 kotłów na pellet drzewny. Rok później ta liczba skoczyła do poziomu 42 tys. Jak do tego doszło. Co zdecydowało, że Polacy wybierają jakiś konkretny typ ogrzewania? Przyjrzeli się analitycy z Instytutu Badań Strukturalnych (IBS). Powstało w ten sposób popracowanie pt. „Naśladowanie sąsiadów i nierówności w procesie wdrażania technologii. Badanie na podstawie dotacji w programie Czyste Powietrze”.
Celem badania było zrozumienie, jak różnice w statusie ekonomicznym i nierówności wpływają na efektywność wpływu grupy odniesienia na lokalną adaptację nowych technologii – tłumaczą autorzy Jakub Sokołowski, Karol Madoń i Jan Frankowski.
Czyste Powietrze: rożne dochody, różne technologie
Badanie oparto na danych obejmujących ponad 260 tysięcy wniosków aplikacyjnych do programu Czyste Powietrze w latach 2018-2022. Okazało się, że im mniejsze nierówności dochodowe w sąsiadujących ze sobą gospodarstwach domowych, tym większe prawdopodobieństwo adaptacji nowych technologii. Decyzje podejmowane przez zamożniejsze osoby znacznie silniej wpływały na wybory ich sąsiadów. Nawet w 15 proc.
Sugeruje to, że w obszarach o większych nierównościach, bariery finansowe mogą skutecznie blokować adaptację nowych technologii przez mniej zamożnych mieszkańców. Nawet jeśli mniej zamożniejsze osoby dostrzegają wartość nowych technologii i chętnie naśladowałyby zamożniejszych sąsiadów - przekonują analitycy z IBS.
Dalej ustalono, że zamożniejsze osoby w obszarach o mniejszych nierównościach dochodowych były bardziej skłonne do naśladowania sąsiadów instalujących pompy ciepła. Z kolei mniej zamożni mieszkańcy tych samych obszarów odegrali kluczową rolę w popularyzacji kotłów pieców na pellet i ogólnie biomasę, czyli najpopularniejszy zamiennik węgla według ostatnich dostępnych danych z Programu Czyste Powietrze.
Pokazuje to, jak lokalna dynamika społeczna i ekonomiczna może różnicować proces transformacji energetycznej - czytamy w opracowaniu IBS.
Najubożsi beneficjenci proceduralnie stygmatyzowani?
Analitycy IBS przekonują, że aktualizacja programu Czyste Powietrze wprowadza część istotnych i potrzebnych uszczelnień. Ale niektóre modyfikacje poszły w przeciwnym kierunku do rekomendacji IBS. Chodzi o ograniczenie prefinansowania oraz możliwość uzyskania maksymalnej dotacji wyłącznie we współpracy z operatorem.
W regionach o wyższych nierównościach dochodowych konieczne jest przyjęcie bardziej indywidualnych strategii wsparcia. Efektywna polityka powinna eliminować bariery i oferować zachęty finansowe, dostosowane do potrzeb osób z niskimi dochodami. Takim rozwiązaniem jest większa dotacja i prefinansowanie dla osób z niższymi dochodami - przekonują eksperci z IBS.
Więcej o programie Czyste Powietrze przeczytasz na Bizblogu:
Dlatego ich zdaniem dopuszczenie pełnego wsparcia osób z najniższymi dochodami wyłącznie w modelu z operatorem będzie proceduralnie stygmatyzować grupę najuboższych.
Należy ograniczać nierówności przez progresywną politykę i umożliwić szeroki dostęp do nowych technologii przede wszystkim gospodarstwom o niższych dochodach, zarówno przez inwestycje infrastrukturalne, jak i wsparcie osłonowe. Takie rozwiązania można realizować w ramach bezpośrednich transferów dochodowych przewidzianych w Społecznym Funduszu Klimatycznym od 2027 r. - proponują autorzy opracowania.
