Szwecja gra odważnie. Zapowiada szybszy wzrost PKB niż w strefie euro

Obserwator Finansowy: Gospodarka Szwecji kurczy się od czterech kwartałów. W I kwartale 2024 r. PKB Szwecji spadł o 0,1 proc. w ujęciu kwartalnym, a w ujęciu rocznym o 1,1 proc. Skąd taka słaba kondycja?

Magnus Lindskog: Istnieją różne aspekty tego pytania. Po pierwsze, ważne jest, aby wziąć pod uwagę rozwój w okresie dłuższym niż jeden rok, aby uzyskać uczciwe porównanie między krajami. Szwedzki PKB w trakcie pandemii COVID-19 spadł mniej niż PKB strefy euro, a patrząc na zmiany od 2019 r. widać wzrost o około 6 proc. w Szwecji, w porównaniu z około 4 proc. w strefie euro. Słaby względny wzrost PKB Szwecji w 2023 r. i na początku 2024 r. częściowo odzwierciedla fakt, że szwedzka gospodarka wystartowała z wyższego poziomu w porównaniu ze strefą euro. Można powiedzieć, że doszło do normalizacji względnego poziomu PKB.

Po drugie, szwedzka gospodarka jest ogólnie uważana za bardziej wrażliwą na stopy procentowe niż wiele innych rozwiniętych gospodarek, co odzwierciedla krótszy okres spłaty pożyczek dla gospodarstw domowych i firm, w połączeniu z wysokim zadłużeniem gospodarstw domowych. Prawdopodobnie przyczyniło się to do spadku konsumpcji i inwestycji mieszkaniowych. Sytuacja ta powinna się odwrócić wraz z obniżeniem stóp procentowych, przyczyniając się do stosunkowo silnego wzrostu gospodarczego w Szwecji w latach 2025-2026.

Po trzecie, polityka fiskalna była stosunkowo restrykcyjna, biorąc pod uwagę duże możliwości stymulacji fiskalnej z perspektywy długu publicznego, gdzie Szwecja wyróżnia się niskim jego poziomem. Stosunkowo ostrożna reakcja fiskalna była jednak motywowana wysoką inflacją. Powinno to również spowodować, że bodźce fiskalne prawdopodobnie pobudzą wzrost gospodarczy w Szwecji w latach 2025-2026.

Wielu ekspertów wskazuje, że Szwecja została bardzo mocno dotknięta wzrostem stóp procentowych, bo wiele gospodarstw domowych ma duże długi i pan to potwierdził. Dlaczego Szwedzi tak mocno się zadłużyli, czy to jakiś „sport narodowy”: wyścigi z sąsiadami na zasadzie „keep up with the Joneses”?

Wysokie zadłużenie szwedzkich gospodarstw domowych jest znacznie bardziej złożoną kwestią, tu nie chodzi o wyścig z sąsiadami. Po pierwsze, wysokie zadłużenie gospodarstw domowych w dużym stopniu odzwierciedla zadłużenie hipoteczne. W związku z tym uzasadnione jest poszukiwanie wyjaśnień na rynku mieszkaniowym, z gwałtownym wzrostem cen domów w długim okresie. To z kolei może odzwierciedlać preferencje gospodarstw domowych, niskie stopy procentowe, regulacje rynku kapitałowego, wymagania dotyczące amortyzacji, problemy strukturalne w sektorze budowlanym itp.

Więcej wiadomości o długach i kredytach

Po drugie, ważne jest, aby wziąć pod uwagę również stronę aktywów w bilansach gospodarstw domowych. Międzynarodowe porównania sugerują, że szwedzkie gospodarstwa domowe mają nie tylko wysokie zadłużenie, ale także pokaźne aktywa. W związku z tym stosunkowo wysokie zadłużenie częściowo odzwierciedla fakt, że gospodarstwa domowe decydują się na utrzymywanie w swoich bilansach np. aktywów giełdowych, zamiast wykorzystywać swoje aktywa do zmniejszania swoich pożyczek. Istnieje jednak niewiele informacji na temat dystrybucji aktywów między gospodarstwami domowymi, co utrudnia ocenę podatności na zagrożenia związane z wysokim zadłużeniem.

Można również zauważyć, że szwedzki sektor gospodarstw domowych ma stosunkowo wysoką stopę oszczędności, co jest argumentem przeciwko tendencji do „nadążania za Jonesami”.

Czy ten monstrualny dług prywatny – wynoszący ponad 200 proc. PKB – jest w ogóle spłacalny?

Przypominam, że po drugiej stronie równania są aktywa. Chociaż nie ma oczywistego optymalnego poziomu zadłużenia, to trudno uznać, że takim poziomem jest poziom zerowy. Dźwignia finansowa stanowi ryzyko, w szczególności w okresie rosnących stóp procentowych i spadających cen aktywów, ale świadczy również o funkcjonujących rynkach kapitałowych. Zwracam też uwagę na niski dług publiczny – wynosił 31 proc. w 2023 r. – odnośnie do wysokiego długu prywatnego.

Riksbank dość śmiało tnie stopy procentowe. Do jakiego poziomu je zetnie w 2024 r. i czy to rzeczywiście pomoże rozruszać gospodarkę?

Nie jestem pewien, czy obniżka o 25 pb. była odważna w kontekście spadającej inflacji, porozumień płacowych zgodnych z celem inflacyjnym i spowalniającej aktywności gospodarczej. Uważamy, że oba banki – i Riksbank, i EBC obniżą stopy o 75 pb. w 2024 r., pozostawiając je na poziomie 3,25 proc. na koniec 2024 r.

Całą rozmowę możesz za darmo przeczytać tutaj: Gospodarka Szwecji będzie rosła szybciej niż gospodarka strefy euro