Skarbówka zagląda nam na konta bankowe. I nawet nie wiecie, kiedy to robi
Polski Ład dał fiskusowi niemal nieograniczone możliwości kontrolowania kont bankowych firm oraz obywateli i skarbówka bardzo chętnie z tego korzysta. Nie musimy być formalnie o nic podejrzani, by nie tylko Krajowa Administracja Skarbowa, a nawet naczelnik naszego urzędu skarbowego wszedł nam na konto i przejrzał wszystkie nasze transakcje. Ministerstwo Finansów zapewnia, że kontroluje konta tylko w uzasadnionych przypadkach.
Wystarczyło wykreślenie dwóch słów w przepisie nakładającym na banki obowiązek udostępniania skarbówce dostępu do kont, by prześwietlony mógł zostać każdy. Jak pisze „Gazeta Wyborcza”, jedną ze zmian wprowadzonych przez reformę poprzedniego rządu zwaną Polskim Ładem było wykreślenie słów „dotyczących podejrzanego” w ustawie o Krajowej Administracji Skarbowej.
Koniec tajemnicy bankowej
Co to zmieniło? Wcześniejsze brzmienie artykułu 48 ustawy o KAS ograniczało skarbówce możliwość kontrolowania tylko kont osób formalnie podejrzanych o popełnienie przestępstwa skarbowego. Teraz nie ma tego ograniczenia. Co więcej, wcześniej z takim żądaniem do banku mógł się zgłosić tylko szef KAS i naczelnik urzędu celno-skarbowego, ale dzięki Polskiemu Ładowi może to zrobić także naczelnik urzędu skarbowego.
Oczywiście art. 48 ustawy o KAS nie jest jedynym przepisem umożliwiającym organom państwowym prześwietlanie kont bankowych obywateli i firm, bo podobne uprawnienia skarbówce daje też Ordynacja podatkowa. Art. 148 tej ustawy przewiduje jednak uchylenie tajemnicy bankowej na żądanie organu podatkowego, tylko jeżeli z dowodów zgromadzonych w toku postępowania podatkowego wynika potrzeba uzupełnienia tych dowodów lub ich porównania z informacjami pochodzącymi z banku. To wyklucza skontrolowanie konta bez wcześniejszego wszczęcia postępowania.
Więcej o działaniach skarbówki przeczytacie w tych tekstach:
Zdjęcie bezpieczników z ustawy o Krajowej Administracji Skarbowej spowodowało, że skarbówka zaczęła chętnie korzystać z tego uprawnienia. Jak podaje gazeta, tylko od 1 lipca 2022 r. do 31 marca 2024 r. fiskus na podstawie art. 48 skierował do banków ponad 3,5 tys. żądań o przekazanie informacji o kontach. Nie wiadomo, ile z nich dotyczy osób podejrzanych o przestępstwa skarbowe, a ile osób formalnie pozostających poza podejrzeniem.
Tylko w uzasadnionych przypadkach
Co na to obecne kierownictwo Ministerstwa Finansów? Resort Andrzeja Domańskiego przekonuje, że w omawianym okresie wszczęto ponad 78 tys. postępowań przygotowawczych w sprawach o przestępstwa skarbowe lub wykroczenia skarbowe oraz o przestępstwa lub wykroczenia, a więc żądania te dotyczyły jedynie ok. 4 proc. wszczętych postępowań przygotowawczych.
Organy KAS korzystają, z wyżej wymienionych uprawnień wyłącznie wtedy, gdy zaistnieją okoliczności wskazane w art. 48 ustawy o KAS i tylko w przypadkach mających związek z czynami stanowiącymi przedmiot prowadzonego już postępowania przygotowawczego – zapewnia MF.
Obawy – między innymi Rzecznika Praw Obywatelskich Marcina Wiącka – budzi jednak to, że musimy skarbówce wierzyć na słowo, że prawo do kontrolowania kont stosuje tylko w uzasadnionych przypadkach. Kwestionując wprowadzanie przepisów dających fiskusowi niemal nieograniczone prawo do prześwietlania kont obywateli, przekonywał, że łamie to zasadę ochrony życia prywatnego osoby fizycznej do czasu prowadzenia postępowania w sprawie, a nie przeciwko niej.
