Podatek od nieruchomości w górę. Samorządy szukają sposobu na załatanie dziur w swoich budżetach
Samorządy mają ciągle pod górkę. Najpierw gminne budżety pokiereszowała pandemia, a potem zaczęła je skubać podwyższona kwota wolna od podatku, którą przyniósł Polski Ład. A jak już prezydenci, burmistrzowie i wójtowie myśleli, że to koniec listy ich nieszczęść, to do ściany zaczął ich dociskać kryzys energetyczny na zmianę z rekordową inflacją. I jak tu spinać samorządowe finanse? Nie ma innego wejścia, jak tylko podnosić podatki, na przykład te od nieruchomości. I właśnie jesteśmy świadkami takiego zjawiska.
Ale też nie jest tak, że samorządy mają w kwestii podatku zupełnie wolną rękę. Granice, w ramach których mogą się poruszać, określa najczęściej Ministerstwo Finansów. Tak jak ma to miejsc w przypadku daniny od nieruchomości. W ten sposób ustalono, że stawki za 2023 r. nie mogą przewyższać poziomu 1,16 zł za metr kwadratowy gruntu i 28,78 zł za metr kwadratowy budynku.
Wzrosty średnich stawek podatku od nieruchomości to wynik m.in. obecnej inflacji. Rosnące daniny mogą obniżyć zdolność firm do inwestowania w nowe obiekty czy tworzenia nowych miejsc pracy, a także skłonić je do podwyższenia cen swoich usług, w efekcie zatem wstrzymując rozwój całych branż - przekonuje Aleksandra Kania, Senior Consultant w Dziale Podatków i Opłat Lokalnych Ayming Polska.
Podatki i samorządy: miasta wojewódzkie z najwyższą zwyżką
Eksperci Ayming Polska postanowili przyjrzeć się bliżej tym podatkowym podwyżkom. W tym celu przeanalizowali uchwały rad 48 miast oraz gmin, a następnie wyliczyli średnie stawki podatku od gruntów i budynków w trzech kategoriach: miasta wojewódzkie, miasta powiatowe oraz gminy. I wychodzi na to, że najbardziej danina od nieruchomości spuchła w miastach wojewódzkich.
Średnia stawka podatku za metr kwadratowy gruntu wynosi 1,14 zł, natomiast za metr kwadratowy budynku 28,61 zł. Tym samym w stosunku do roku ubiegłego wzrost obu wskaźników wyniósł o ok. 12 proc. W czołówce z najwyższymi stawkami tego podatku jest 11 miast: Wrocław, Toruń, Warszawa, Rzeszów, Białystok, Gdańsk, Katowice, Olsztyn, Poznań oraz Szczecin.
Najniższą stawkę znajdziemy natomiast w Kielcach. Stawka za metr kwadratowy gruntu wyniosła tam 1,01 zł; za metr kwadratowy budynku - 27,20 zł — wyliczają analitycy Ayming Polska.
Powiaty i gminy nie boją się maksymalnych stawek
Jeżeli zaś chodzi o powiaty, to ta podatkowa średnia wynosi 1,04 zł w przypadku gruntu i 26,90 zł, jeżeli chodzi o powierzchnię budynku. To wzrost rok do roku odpowiednio o 10,51 proc. i 11,04 proc. Ale nie brakuje też powiatów, które swoją daninę od nieruchomości podniosły do maksymalnej, podanej przez resort finansów, stawki. Tak zdecydowali samorządowcy m.in. ze Szczyrku czy Szczecinka.
Patrząc na gminy, widzimy nieco mniejsze zwyżki. Dla gruntów średnia wartość stawki podatku od nieruchomości wynosi 1,03 zł, natomiast dla budynków 24,98 zł. To wzrost o 11,22 proc. i 10,98 proc. r/r. Tutaj też są przykłady gmin, które ustanowiły ten podatek na najwyższym z możliwych poziomów. Tak się stało np. w Kamienniku (województwo opolskie), Birczy (podkarpackie), czy w Białogardzie (zachodniopomorskie).
Ale jak podkreślają eksperci z Ayming Polska wzrost wartości tych podatkowych stawek nie musi oznaczać, że przedsiębiorcy są skazani na nadwyrężanie budżetów wysokimi daninami. W całym procesie ważne jest również m.in. prawidłowe określenie podstawy opodatkowania, czyli przyporządkowanie obiektów do odpowiedniej kategorii, określenie prawidłowej powierzchni użytkowej budynków czy wartości budowli. Poprawne rozliczenie podatku od nieruchomości często wiąże się z wnikliwą analizą dokumentów technicznych oraz zapoznaniem się z aktualnym orzecznictwem sądów administracyjnych, a nie tylko odniesieniem się do aktualnych stawek.
Przedsiębiorcy nie powinni traktować podatku od nieruchomości wyłącznie jako kosztu operacyjnego, lecz także jako szansę na oszczędności w przypadku wykrycia ewentualnych nadpłat. Weryfikację deklaracji podatkowych i złożenie korekty można wykonać dla pięciu lat wstecz. Ustalenie prawidłowej wysokości podatku pozwoli również uniknąć nadpłat w bieżącym okresie rozliczeniowym oraz w przyszłości — radzi Aleksandra Kania.
Czytaj także: Opłata adiacencka a zmiana właściciela nieruchomości
Wzrosty daniny od nieruchomości większe niż do tej pory
Jak wykazują to analitycy Polskiego Instytutu Ekonomicznego: w 2023 r. podatek od nieruchomości podniosło w sumie 92 proc. gmin w Polsce. W 2022 r. ten odsetek był mniejszy i wyniósł 88 proc. Tempo zaś tego wzrostu było przeciętnie dwucyfrowe.
W przeważającej części gmin wysokość stawek podatku oscyluje wokół górnych limitów, nie brak jednak wyjątków, w których danina jest niska - czytamy w analizie PIE.
Tak jest np. w gminie Mielnik (podlaskie) oraz Wierzbica (mazowieckie), gdzie danina liczona od powierzchni budynku mieszkalnego wynosi raptem 1 gr za 1 metr kwadratowy. A najniższą stawkę podatku dla zabudowy w kraju mogą wychwalać przedsiębiorcy z Lipnicy Wielkiej (małopolskie). Płacą tylko 9,2 zł za metr kwadr.
