Jak rozliczyć barter? Bez faktury VAT się nie obędzie
Barter to transakcja, która przebiega bez użycia środków pieniężnych. Strony wymieniają się towarami lub usługami o zbliżonej wartości zamiast dokonywać rozliczenia finansowego. Prawo nakłada obowiązek wystawienia faktury barterowej i rozliczenia podatkowego przeprowadzonej transakcji.
Czym jest barter?
Transakcje barterowe na szeroką skalę były przeprowadzane w czasach, gdy pieniądze nie znajdowały się w powszechnym obrocie. Obecnie większość przedsiębiorców rozlicza sprzedaż i zakup w formie pieniężnej, co znacznie ułatwia na przykład prowadzenie ewidencji podatkowej czy dochodzenie należności.
Niemniej jednak prawo wciąż dopuszcza możliwość przeprowadzania transakcji barterowych. Przedsiębiorcy mogą wymieniać towar na inny towar, usługę na inną usługę bądź towar na usługę. Ważne, aby towary lub usługi miały podobną (a najlepiej taką samą) wartość – w przeciwnym razie urząd skarbowy zakwestionuje transakcję barterową.
Jeśli wartość wymienianego towaru jest niższa od otrzymywanego w zamian, strona musi otrzymać dopłatę w formie pieniężnej. Barter wymaga odpowiedniego udokumentowania – konieczne jest zatem wystawienie faktury barterowej. Strony muszą wprowadzić dokument do ksiąg rachunkowych oraz do rejestru VAT.
Barter a podatek dochodowy i VAT
Barter z pozoru ma charakter neutralny, jednak dzieje się tak wyłącznie w przypadku, gdy wymieniane towary lub usługi mają dokładnie taką samą wartość i są opodatkowane taką samą stawką podatku VAT. Fakturę barterową należy wprowadzić do ksiąg rachunkowych lub do księgi przychodów i rozchodów, rozpoznając tym samym przychód. Kwota przychodu określona jest na fakturze, natomiast wyznacza ją cena rynkowa towaru lub usługi.
Przedsiębiorca może również stosować kwoty, po których sprzedaje towary lub usługi innym kontrahentom. Zaniżając cenę, zaniża on jednocześnie uzyskany przychód. Wydany towar lub wykonana usługa mogą zostać zaliczone do kosztów podatkowych (o ile spełniają przy tym warunki ustawowe). Ewidencjonowanie faktur barterowych jest także bardzo istotne pod kątem podatku VAT.
Należy wprowadzić je zarówno do rejestru VAT zakupu, jak i rejestru VAT sprzedaży. Transakcja będzie neutralna w tym aspekcie, jeśli na oba towary lub obie usługi obowiązuje taka sama stawka podatku (dopuszcza się jednak wymianę towaru opodatkowanego na przykład stawką 23 proc. na towar opodatkowany stawką 8 proc.). W przeciwnym razie u jednej ze stron może powstać obowiązek podatkowy.
Czytaj też: FV marża - co to jest i jak rozliczyć?
Faktura barterowa – kiedy ją wystawić i jakie elementy powinna zawierać?
Podstawą sporządzenia faktury barterowej jest przeprowadzenie transakcji, w której dochodzi do wymiany towarów lub usług. Należy ją wystawić:
- nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru lub wykonano usługę,
- nie wcześniej niż 30 dnia przed dokonaniem dostawy towaru lub wykonaniem usługi.
Faktura barterowa powinna zawierać wszelkie elementy klasycznej faktury VAT, a więc między innymi:
- nazwy i dane identyfikujące strony transakcji,
- nazwę, ilość i cenę jednostkową wykonanej usługi/przekazanego towaru,
- termin dostawy,
- kwotę netto,
- stawkę i kwotę podatku VAT
- kwotę brutto
Najczęściej na tego rodzaju dokumencie widnieje dopisek „rozliczono barterem” lub po prostu „faktura barterowa”. Co ważne, strony transakcji zobowiązane są wystawić nie tylko fakturę barterową. Jeszcze przed dokonaniem wymiany towaru lub usługi należy spisać umowę barterową. Przepisy nie precyzują, jaką powinna mieć formę, jednak w celach dowodowych warto sporządzać ją na piśmie. Określa ona:
- strony transakcji,
- ilość i rodzaj towarów lub usług podlegających wymianie,
- terminy i warunki dostawy towarów/wykonania usług,
- zasady postępowania w sytuacji niewywiązania się z umowy przez którąś ze stron.
Umowę oraz fakturę barterową każda ze stron transakcji powinna przechowywać tak długo, jak pozostałe dokumenty rachunkowe, czyli przez 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, w którym barter miał miejsce.
Czytaj też:
