Odsetki ustawowe w 2024 r. Ile wynoszą? Kto je musi opłacić?
Odsetki ustawowe mogą stanowić formę wynagrodzenia za korzystanie z kapitału lub rekompensatę za zwłokę w płatnościach. Ich wysokość uzależniona jest bezpośrednio od wartości stopy referencyjnej ustalanej przez Radę Polityki Pieniężnej działającej przy Narodowym Banku Polskim. Ile wynoszą odsetki ustawowe w 2024 r.?
Rodzaje odsetek ustawowych
Sformułowanie odsetki ustawowe kryje w sobie aż trzy rodzaje odsetek, które są naliczane w konkretnych przypadkach. Ponadto regulowane są one innymi ustawami. Od 1 stycznia 2016 r. wyróżnia się odsetki ustawowe:
- należne od sumy pieniężnej,
- za opóźnienie,
- za opóźnienie w transakcjach handlowych.
Regulacje prawne dotyczące odsetek od sumy pieniężnej oraz za opóźnienie znajdują się w Kodeksie cywilnym, natomiast odsetek za opóźnienie w transakcjach handlowych – w ustawie z 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych.
Odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej
Odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej mają zastosowanie, gdy zaistniała sytuacja wynika z czynności prawnej, ustawy, orzeczenia sądu albo decyzji innego organu. Ich wysokość może wynikać z umowy lub zostać ustalona przez sąd. Jeśli nie przewidziano tego typu rozstrzygnięć, odsetki ustawowe należne od sumy pieniężnej stanowią wartość stopy referencyjnej powiększonej o 3,5 p.p.
Odsetki ustawowe za opóźnienie
Odsetki ustawowe za opóźnienie dotyczą nieuregulowania płatności w terminie, nawet jeśli w wyniku tego działania wierzyciel nie poniósł szkody. Należne są także w sytuacji, gdy opóźnienie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności. Jeśli nie określono stawki odsetek, stanowi ją stopa referencyjna powiększona o 5,5 p.p.
Odsetki ustawowe za opóźnienie w transakcjach handlowych
Odsetki za opóźnienie w transakcjach handlowych mogą być naliczane, jeśli dłużnik spóźnił się z uiszczeniem płatności, a transakcja miała charakter transakcji handlowej. Należy przez nią rozumieć umowę, której przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub usługi. Umowa musi być zawarta w związku z wykonywaną działalnością. Wysokość tego rodzaju odsetek zależy od tego, kto jest dłużnikiem. W przypadku:
- podmiotów publicznych realizujących działalność leczniczą odsetki ustawowe równe są wartości stopy referencyjnej powiększonej o 8 p.p.,
- pozostałych podmiotów odsetki ustawowe równe są wartości stopy referencyjnej powiększonej o 10 p.p.
Więcej o zadłużeniu przeczytasz na Bizblog.pl:
Ile wynoszą odsetki ustawowe w 2024 r.?
Wartość odsetek ustawowych uzależniona jest od wartości stopy referencyjnej oraz regulacji prawnych dotyczących poszczególnych ich rodzajów. Od 5 października 2023 r. stopa referencyjna wynosi 5,75 proc. Rada Polityki Pieniężnej w dniu 9 stycznia 2024 r. podjęła decyzję o utrzymaniu wartości stóp procentowych na niezmienionym poziomie. Tym samym wartość odsetek wynosi:
- od sumy pieniężnej – 9,25 proc.,
- za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego – 11,25 proc.,
- za opóźnienie w transakcjach handlowych – 13,75 proc. (jeśli dłużnikiem jest podmiot będący podmiotem leczniczym) bądź 15,75 proc. (jeśli dłużnikiem jest podmiot niebędący podmiotem leczniczym).
Wartość punktów procentowych występujących w konkretnych rodzajach odsetek jest niezmienna, natomiast stawka, po której liczone są odsetki, zmienia się, gdy stopa referencyjna wzrasta lub maleje.
Kiedy można naliczyć odsetki ustawowe?
Odsetki ustawowe znajdują zastosowanie w sytuacjach, w których dłużnik nie realizuje świadczenia pieniężnego w terminie. Wierzyciel ma prawo naliczyć je już następnego dnia po upływie terminu płatności. Należy jednak pamiętać, że odsetek ustawowych nie stosuje się, jeśli wysokość ewentualnej kary pieniężnej została uregulowana w umowie lub decyzji właściwego organu. Nie mają zastosowania w przypadku zaległości o charakterze podatkowym (naliczane są wtedy odsetki podatkowe). ZUS również pobiera odsetki w innej kwocie, jeśli ubezpieczony lub płatnik spóźni się z zapłatą składki.
