Podpisałeś zakaz konkurencji? Ten zapis może słono kosztować
Osoby zatrudnione na umowę o pracę nie mogą działać na szkodę swoich pracodawców. Ci jednak zabezpieczają się dodatkowo dzięki zapisom dotyczącym zakazu konkurencji. Co warto wiedzieć na ten temat?
Czym jest zakaz konkurencji w umowie o pracę?
Zakaz konkurencji ma na celu ochronę interesów pracodawcy przed działaniami aktualnych i byłych pracowników w zakresie naruszenia tajemnicy przedsiębiorstwa lub umożliwienia konkurencji wykorzystując wiedzę, kontakty czy know-how zdobyte w firmie. Zapis dotyczący zakazu konkurencji może znajdować się bezpośrednio w umowie o pracę, lecz często zawarty jest w dodatkowym aneksie.
Obecnie umowa o zakazie konkurencji najczęściej podpisywana jest razem z umową o pracę, ale nie ma przeszkód, by zawrzeć ją w późniejszym czasie.
Zakaz konkurencji – czego nie wolno pracownikowi?
Zakres zakazu konkurencji strony, czyli pracodawca i pracownik, mogą kształtować dowolnie. W interesie pracodawcy jest zatem ocena ryzyka, na podstawie której określi, na jakich polach pracownicy najbardziej mogą mu zaszkodzić. Przy czym zakres działania zakazu musi być precyzyjny, a więc określony do rodzaju czynności konkurencyjnych, formy, terytorium oraz ewentualnie czasu. Ponadto nie można zakazać absolutnie wszystkiego - zakaz musi dotyczyć tylko działalności konkurencyjnej względem tej, którą prowadzi pracodawca.
Wynagrodzenie i rekompensaty
Jeśli zakaz konkurencji obowiązuje w okresie zatrudnienia u konkretnego pracodawcy, pracownikowi nie przysługuje dodatkowe wynagrodzenie ani jakakolwiek inna rekompensata. Dzieje się tak dlatego, że zakaz uważany jest jako część obowiązków pracowniczych. Strony mogą co prawda przewidzieć w umowie pewne dodatkowe korzyści, ale nie jest to obligatoryjne.
Sytuacja wygląda zupełnie inaczej, jeśli zakaz konkurencji obowiązuje byłego pracownika. Wtedy też przysługuje mu rekompensata w kwocie co najmniej 25 proc. wynagrodzenia otrzymywanego przed rozwiązaniem stosunku pracy. Odszkodowanie jest wolne od składek ZUS, jednak trzeba odprowadzić od niego zaliczkę na podatek dochodowy. Co istotne, jeśli pracodawca nie wypłaca odszkodowania terminowo, może utracić prawo do stosowania zakazu (gdy umowa przewiduje takie rozwiązanie).
Więcej poradników znajdziesz na Bizblog.pl:
Jakie są konsekwencje naruszenia zakazu konkurencji?
Jeżeli pracownik złamie zakaz konkurencji w trakcie zatrudnienia, pracodawca może udzielić mu nagany, rozwiązać umowę o pracę (nawet dyscyplinarnie) lub zażądać wypłaty odszkodowania. W razie naruszenia zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy, pracodawca może żądać zarówno odszkodowania, jak i kary umowne, o ile umowa ją przewiduje.
W praktyce znacznie łatwiej dochodzić zakazu konkurencji od aktualnych pracowników. Jeśli ma on zostać rozszerzony także na byłych pracowników, to nie dosyć, że trzeba skonstruować osobną umowę, to jeszcze pracodawca będzie musiał wypłacić odszkodowanie.
Kiedy wygasa zakaz konkurencji?
Zakaz konkurencji dotyczący aktualnych pracowników wygasa w momencie, którym zostaje rozwiązany stosunek pracy. Innymi słowy, w momencie, w którym umowa przestaje obowiązywać, nie obowiązuje też zakaz. W przypadku byłych pracowników zakaz wygasa dopiero po upływie okresu, na jaki został ustanowiony. Ci, którzy są zatrudnieni na wyższych stanowiskach bądź mają dostęp do informacji niejawnych, zwykle otrzymują dłuższy zakaz. Czasami trwa on nawet kilka lat – w tym okresie należy wystrzegać się wszelkich działań, które mogłyby naruszyć zapisy umowy.
