Nowy Kodeks pracy to nie tylko praca zdalna i kontrole trzeźwości. Ważne zmiany w zasiłkach ZUS
Wprowadzenie możliwości prowadzenia realnych kontroli trzeźwości w pracy, wprowadzenie do systemu prawnego pracy zdalnej czy możliwość brania urlopu z powodu siły wyższej to najbardziej znane nowości wprowadzone przez nowy Kodeks pracy. Zmian jest jednak o wiele więcej, a jednym z obszarów, który został nimi dotknięty, są zasiłki wypłacane przez ZUS.
Znowelizowany Kodeks pracy wprowadza na tyle dużo zmian w różnych obszarach dotyczących zatrudnienia, że przepisy te wchodzą w życie na raty. Część nowości już obowiązuje, ale niektóre dopiero staną się obowiązującym prawem. W środę 26 kwietnia zmieniły się przepisy dotyczące zasiłków.
Nowe przepisy regulujące prawo do urlopu rodzicielskiego oraz przepisy regulujące prawo do zasiłku macierzyńskiego to pakiet zmian, który został wymuszony unijną dyrektywą work-life balance. Polska implementację tych zasad wprowadziła ze sporym poślizgiem, ale w końcu przepisy te wchodzą w życie.
Sprawdź też: Nowy wzór świadectwa pracy - co powinien zawierać?
Nowe przepisy od 26 kwietnia
Jak zaznacza Zakład Ubezpieczeń Społecznych, przepisy te należy stosować od 26 kwietnia 2023 r., przy czym ustawa zmieniająca zawiera także przepisy regulujące sytuację ubezpieczonych w okresie przejściowym, czyli tych, którzy nabyli prawo do zasiłku macierzyńskiego przed 26 kwietnia 2023 roku.
Co konkretnie się zmienia w zakresie zasiłków? Oto najważniejsze nowości Kodeksu pracy w tej kwestii:
- wymiar zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego,
- wysokość zasiłku macierzyńskiego,
- okres wykorzystywania zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego,
- zasady składania dokumentów stanowiących podstawę do ustalania prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego.
Zmieniają się też zasady ustalania prawidłowego okresu wypłaty zasiłku chorobowego, opiekuńczego i świadczenia rehabilitacyjnego w związku ze skorzystaniem przez świadczeniobiorcę z nowo wprowadzonego urlopu opiekuńczego – tłumaczy ZUS.
Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego
Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego przysługuje teraz za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu rodzicielskiego. Jak wyjaśnia ZUS, ponieważ okres urlopu się wydłużył, dłuższy jest też czas, przez który przysługuje zasiłek.
Zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego jest wypłacany przez 41 tygodni, jeśli urodzi się jedno dziecko (lub zostanie przyjęte na wychowanie). Jeśli tych dzieci jest dwoje lub więcej, to urlop trwa 43 tygodnie. Zasiłek jest wypłacany przez 38 tygodni w dwóch przypadkach:
- rodzina zastępcza (niezawodowa) przyjmie na wychowanie dziecko do lat 7 (lub do 10 lat, jeśli dziecko ma odroczony obowiązek szkolny),
- osoba ubezpieczona przyjmie na wychowanie dziecko do lat 14 i złoży wniosek o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka.
Wysokość zasiłku macierzyńskiego
Jeżeli złożymy wniosek o zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego lub urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze do 21 dni po porodzie albo przyjęciu dziecka na wychowanie, zasiłek będzie wynosił 81,5 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Taki wniosek o zasiłek macierzyński nie może jednak dotyczyć dziewięciu tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego z rodziców. Za tą część urlopu zasiłek zawsze wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Jeżeli nie wykorzystamy ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego w wysokości 81,5 proc. w pierwszym roku życia dziecka (na podstawie długiego wniosku), będzie nam przysługiwać jednorazowe wyrównanie zasiłku do 100 proc. podstawy wymiaru zasiłku. Jednorazowe wyrównanie będzie wypłacane na nasz wniosek. W takiej sytuacji zasiłek macierzyński za okres urlopu rodzicielskiego wyniesie 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku.
Z zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego można skorzystać jednorazowo albo może być podzielony maksymalnie na pięć dowolnych części. Ostatnia część urlopu może przypadać najpóźniej do końca roku, w którym dziecko skończy 6 lat, a w przypadku dziecka przyjętego na wychowanie odpowiednio 7, 10 i 14 lat.
Krótszy urlop ojcowski
Warto wiedzieć, że skraca się okres, w którym można skorzystać z urlopu macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego. Ubezpieczony ojciec dziecka ma teraz prawo do dwóch tygodni zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu ojcowskiego.
Trzeba je wykorzystać do dnia, w którym dziecko skończy 12 miesięcy, albo dnia, w którym minie 12 miesięcy od uprawomocnienia się postanowienia o przysposobieniu dziecka, jednak nie dłużej niż do dnia, w którym dziecko skończy 14 lat.
Okres przejściowy
Nowe zasady stanowią, że osoba ubezpieczona, która na 26 kwietnia 2023 r. pobiera zasiłek macierzyński za okres urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego, ma prawo do zasiłku na nowych zasadach.
Aby otrzymać zasiłek w nowej wysokości, trzeba złożyć wniosek między 26 kwietnia a 17 maja 2023 r. Jeżeli tego nie zrobimy, będziemy otrzymywać zasiłek w dotychczasowej wysokości. Zasiłek macierzyński w zmienionej wysokości przysługuje od 26 kwietnia 2023 r. do końca urlopu macierzyńskiego, urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub urlopu rodzicielskiego.
Osoba ubezpieczona, która przed 26 kwietnia 2023 r. złożyła wniosek o zasiłek macierzyński, ale na 26 kwietnia 2023 r. jeszcze go nie pobiera, może skorzystać z zasiłku macierzyńskiego w nowej wysokości. Aby otrzymać zasiłek w nowej wysokości, trzeba złożyć wniosek między 26 kwietnia a 17 maja 2023 r. Jeżeli tego nie zrobimy, będziemy otrzymywać zasiłek w wysokości, która została ustalona na podstawie wniosku złożonego przed 26 kwietnia 2023 r.
