Szykują się zmiany w programie Czyste powietrze. Te patologie mają zniknąć

Wprowadzony w 2018 roku program „Czyste Powietrze”, który polega na dopłacaniu przez rząd do wymiany starych pieców oraz docieplenia domów jednorodzinnych okazał się dużym sukcesem. Tysiące właścicieli nieocieplonych i ogrzewanych kopciuchami domów skorzystało z tych dopłat, ale przez sześć lat trwania tego programu nie udało się wyeliminować luk w jego regulaminie, które prowadzą do różnych patologii.

Ministerstwo Klimatu i Środowiska na szczęście zdaje sobie sprawę, że nie wszystko w „Czystym powietrzu” działa jak należy i planuje wprowadzenie zmian w tym programie. Pierwszym krokiem w tym kierunku są konsultacje społeczne, które rozpoczęły się w październiku. Uczestnicy pierwszego spotkania wskazali na kilka istotnych luk w programie i jest szansa, że zostaną one wkrótce załatane.

Pierwszy problem polega na nadużyciach dotyczących kryteriów wejścia do programu i weryfikacji dochodów beneficjentów. Zdarzają się przypadki sztucznego zaniżania dochodów przez dopisywanie osób do składu osobowego gospodarstwa domowego czy przepisywania współwłasności budynku na osoby o niskich dochodach w rodzinie. Uczestnicy konsultacji zastanawiali się, czy progi dochodowe powinny być jedynym kryterium oraz jaka powinna być ich wysokość.

Kolejną patologią jest występowanie pełnomocników w imieniu beneficjentów. Zdarzają się nadużycia i wykorzystywanie niewiedzy osób najmniej zamożnych przez – zdaniem niektórych – zbyt elastyczne zasady i uproszczone procedury programu. Jedną z propozycji jest stworzenie innych kryteriów wejścia dla firm wykonawczych oraz zaangażowanie zewnętrznych podmiotów, takich jak banki. Jeśli dotacje będą wypłacane szybko, prefinansowanie prac może nie być w ogóle potrzebne.

Więcej o programie Czyste Powietrze przeczytasz w tych tekstach:

Pojawiła się też propozycja wprowadzenia oceny energetycznej budynku przed rozpoczęciem prac oraz wymogu osiągnięcia konkretnego standardu energetycznego budynku po realizacji przedsięwzięcia. Zaproponowano też wprowadzenie obowiązkowej termomodernizacji, np. przy najwyższym poziomie dofinansowania. Uczestnicy konsultacji sugerowali też odejście od audytów energetycznych na rzecz świadectw charakterystyki energetycznej budynków, których wykonywanie jest mocniej regulowane i podlega kontroli.

Kolejny słaby punkt „Czystego powietrza” to wykonawcy. Pojawiła się propozycja uszczegółowienia wzoru umów, z których będą musieli korzystać wykonawcy prac modernizacyjnych i wprowadzenie wymogu ubezpieczeń OC. Omówiono też stworzenie listy rekomendowanych wykonawców i zaangażowanie organizacji branżowych w ich weryfikację. Inna propozycja to wzmocnienie nadzoru nad rozliczeniami między beneficjentem a wykonawcą. Chodzi o to, by można było zweryfikować wystawione przez nich faktury. 

Zmiany mogą zostać wprowadzone także w odniesieniu do technologii, które są stosowane w programie. W przypadku pomp ciepła i kotłów na biomasę jest obowiązek wyboru urządzeń z listy ZUM, ale istnieje problem z nielegalnymi modyfikacjami kotłów na paliwa stałe. Wszystko wskazuje na to, że program będzie uwzględniać instalacje hybrydowe oraz niezależnie od technologii będzie promował urządzenia i materiały o wysokiej jakości.