Urlop wypoczynkowy – ile dni, dla kogo i kiedy
Urlop wypoczynkowy to jedno z podstawowych uprawnień pracowniczych. Jego wymiar nie jest jednak taki sam dla każdego zatrudnionego – zależy między innymi od stażu pracy. Ile dni wolnych przysługuje w 2024 roku?
Kto ma prawo do urlopu wypoczynkowego?
Prawo do urlopu wypoczynkowego mają osoby pozostające w stosunku pracy. Nie ma natomiast znaczenia, czy są zatrudnione na czas określony czy nieokreślony. Uprawnienie to nie przysługuje zleceniobiorcom ani osobom zatrudnionym w ramach umowy o dzieło. Wymiar urlopu wypoczynkowego ustala się zgodnie z Kodeksem Pracy, ale pracodawca może zdecydować o dodatkowych, pełnopłatnych dniach wolnych dla osób zatrudnionych w zakładzie. Jego rozstrzygnięcia nie mogą być jednak mniej korzystne od tych, które wynikają bezpośrednio z przepisów.
Od czego zależy wymiar urlopu wypoczynkowego?
Wymiar urlopu wypoczynkowego nie jest taki sam dla każdego pracownika. Zależy od stażu pracy. Inaczej wylicza się urlop w pierwszym roku pracy, inaczej w kolejnych latach. Na długość stażu pracy wpływa nie tylko liczba przepracowanych lat, ale także wykształcenie pracownika. Standardowo wymiar urlopu wypoczynkowego to 26 dni dla osób, które mają staż pracy dłuższy niż 10 lat. Pozostałych pracownikom przysługuje 20 dni wolnego. Osoby zatrudnione w niepełnym wymiarze czasu pracy mają prawo do urlopu, który oblicza się proporcjonalnie.
Jak obliczyć urlop w pierwszym roku pracy?
Podejmując zatrudnienie po raz pierwszy, pracownikowi przysługuje 20 dni urlopu wypoczynkowego. Nie jest on jednak naliczany od pierwszego dnia pracy. Pracownik nabywa prawo do 1/12 urlopu wraz z upływem każdego miesiąca kalendarzowego. Za 1 miesiąc przysługuje więc 1 i 2/3 dnia urlopu – mowa o osobach zatrudnionych w pełnym wymiarze czasu pracy. W kolejnych latach urlop nie jest już liczony proporcjonalnie. Pracownik nabywa do niego prawo od pierwszego dnia zatrudnienia w firmie.
Więcej poradników Bizblog.pl na temat urlopów
Wymiar urlopu wypoczynkowego a wykształcenie pracownika
Pracownik, którego staż pracy wynosi 10 lat, nabywa prawo do 26 dni urlopu rocznie. Przepis ten obowiązuje także w 2024 roku. Niemniej jednak na staż pracy wpływa nie tylko liczbę faktycznie przepracowanych lat – bardzo ważne jest również ukończenie szkoły. I tak wykształcenie:
- zawodowe zdobyte w zasadniczej szkole zawodowej – daje 3 lata stażu pracy (chyba, że program nauczania przewiduje krótszy okres),
- zawodowe zdobyte w średniej szkole zawodowej – daje 5 lat stażu pracy (chyba, że program nauczania przewiduje krótszy okres),
- średnie – daje 4 lata stażu pracy,
- zdobyte w szkole policealnej – daje 6 lat stażu pracy,
- wyższe – daje 8 lat stażu pracy.
Osoba, która posiada tytuł licencjata, musi więc przepracować 2 lata, aby uzyskać prawo do wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego. Tymczasem pracownik z wykształceniem średnim będzie musiał przepracować 6 lat, aby zyskać 26 dni urlopu.
Prawo do wyższego wymiaru urlopu nabyte w ciągu roku kalendarzowego
Pracownicy mogą nabyć prawo do wyższego wymiaru urlopu wypoczynkowego (26 dni) w trakcie trwania roku kalendarzowego. Dodatkowe 6 dni nie jest naliczane proporcjonalnie, jednak pracownik wykorzysta je dopiero po osiągnięciu odpowiedniego stażu. Przykładowo, jeśli 10 lat mija 1 września, to dopiero po tej dacie można wybrać dodatkowe 6 dni urlopu.
Zaległy urlop wypoczynkowy – jak rozliczyć w 2024 roku?
Jeśli pracownik nie wykorzystał całego urlopu wypoczynkowego w 2023 roku, przechodzi on na kolejny rok. Dni wolne trzeba wybrać do 30 września 2024 roku. Pracodawca ma obowiązek umożliwić pracownikowi wypoczynek, ten natomiast nie może wzbraniać się przed urlopem. W przeciwnym razie i jedna i druga strona naraża się na karę. Pracownik może zostać ukarany naganą, a na pracodawcę Państwowa Inspekcja Pracy może nałożyć grzywnę w wysokości nawet 30 tysięcy złotych. W sytuacji, gdy umowa o pracę zostanie rozwiązana albo wygaśnie przed tą datą, pracodawca ma obowiązek wypłacić ekwiwalent za niewykorzystany urlop.
