Trump: USA utrzymują Kanadę. Ekonomiści: To nie są subsydia

Donald Trump zbudował swoją karierę polityczną na wygłaszaniu jaskrawych tez, które wprawdzie trafiają do milionów Amerykanów, ale często mają niewiele wspólnego z prawdą. Skala manipulacji i nieprawdziwych twierdzeń, które codziennie wygłasza amerykański prezydent, jest tak wielka, że regularny fact-checking traci rację bytu, bo zanim sprostuje się jedną informację, przykryje ją kilka nowych bzdur. W niektórych przypadkach warto jednak zrobić wyjątek. Tak jest w przypadku stosunków gospodarczy USA i Kanady, które według Trumpa są całkowicie jednostronne.

Zacznijmy od oficjalnych danych Białego Domu dotyczących wymiany handlowej między obu krajami. W 2024 r. wartość wymiany towarów między USA a Kanadą osiągnęła 762 mld dol. Eksport USA do Kanady wyniósł 349,4 mld dol., a import z Kanady – 412,7 mld, co przełożyło się na deficyt handlowy USA w wysokości 63,3 mld dol., czyli o 1,4 proc. niższy niż rok wcześniej. W handlu usługami sytuacja jest odwrotna – w 2023 r., według najnowszych pełnych danych, USA odnotowały nadwyżkę 31,7 mld dol., eksportując usługi warte 86 mld przy imporcie z Kanady na poziomie 54,3 mld dol.

Ekonomiści podkreślają, że deficyt handlowy to nie dotacja. Oznacza on jedynie, że jeden kraj kupuje więcej, niż sprzedaje, co wynika z różnic w strukturze gospodarek, kursach walut czy preferencjach konsumentów. To tak, jakby uznać, że kupując więcej samochodów wyprodukowanych w Kanadzie, USA automatycznie ten kraj „subsydiuje”. Cytowany przez agencję AP Gian Maria Milesi-Ferretti z Brookings Institution wskazuje, że przy głębokiej integracji obu gospodarek deficyt jest efektem specjalizacji, a nie wyzysku.

Kanada eksportuje do USA aż 75 proc. towarów, a połowę importuje z USA, co czyni Stany Zjednoczone jej kluczowym partnerem handlowym. Jednak zależność jest obustronna – Kanada to jeden z dwóch najważniejszych rynków zbytu dla USA, nie tylko dla samochodów i maszyn, ale także produktów rolnych, których eksport w 2024 roku przekroczył 30 mld dol.

Jim Stanford, ekonomista z Centre for Future Work, w artykule „Canada Subsidizes the U.S., not the Other Way Around” przekonuje wręcz, że to Kanada w wielu aspektach wspiera gospodarczo USA. Po pierwsze, eksportuje tanie surowce energetyczne – ropę, gaz, węgiel – które odpowiadają za ok. 60 proc. deficytu handlowego USA z Kanadą w ostatniej dekadzie. Amerykańskie firmy zyskują, kupując tanią energię, a ich aktywa w kanadyjskim sektorze energetycznym są warte 55 mld dol.

Po drugie, Kanada intensywnie importuje amerykańskie usługi cyfrowe i technologiczne, takie jak streaming, reklama czy chmura obliczeniowa. Szacuje się, że Kanada wydaje na nie 10-15 mld dol. rocznie, często bez odpowiedniego opodatkowania, co oznacza wysokie zyski takich gigantów jak Google, Meta czy Amazon.

Po trzecie, kanadyjskie inwestycje w USA, obejmujące bezpośrednie inwestycje zagraniczne i zakup aktywów, osiągnęły w ostatniej dekadzie wartość blisko 650 mld dol., pompując amerykański rynek kapitałowy. Co więcej, Kanada odnotowuje deficyt w dochodach z inwestycji, co oznacza, że więcej pieniędzy płynie z niej do USA niż odwrotnie. Jak obrazowo pisze Stanford, to tak, jakby bank płacił odsetki pożyczkobiorcy.

Trump porusza też kwestie bezpieczeństwa, sugerując, że USA chronią Kanadę przez porozumienie NORAD (North American Aerospace Defense Command – wspólne dowództwo wojskowe dot. przestrzeni powietrznej i kosmicznej) nie otrzymując nic w zamian. To jednak nie tak. NORAD to wspólna inicjatywa, w której Kanada wnosi terytorium, infrastrukturę i fundusze. Choć USA pokrywają ok. 60–70 proc. kosztów, Kanada, pod presją Waszyngtonu, zwiększa wydatki na obronność, wzmacniając swój wkład. Eksperci wskazują, że korzyści z NORAD są w dużej mierze po stronie USA, bo zyskują dostęp do strategicznego terytorium.

Nowy kanadyjski premier Mark Carney stara się łagodzić napięcia, przypominając o wzajemnych korzyściach i podejmując działania dyplomatyczne. Kanada rozważa też dywersyfikację handlu, np. z Unią Europejską czy Azją, aby zmniejszyć zależność od USA. Konsumenci w USA także mogliby odczuć skutki ceł – wyższe ceny paliw czy samochodów uderzyłyby w ich portfele.

Stanford i inni ekonomiści apelują, by nie ulegać narracji o „subsydiach” i „wyzysku”. Ekonomista uważa, że relacje USA i Kanady to jeden z najbardziej zrównoważonych przypadków współpracy gospodarczej. Wskazuje, że na każdy dolar importu z Kanady przypada 92 centy eksportu USA – jest to dużo lepszy wynik niż globalna średnia 80 centów. Uważa, że to dowód na partnerski, a nie jednostronny charakter relacji.

Odpowiadając na pytanie zawarte w tytule – USA nie utrzymują Kanady. Obie gospodarki są głęboko zintegrowane i współzależne. Kanada, choć pod względem gospodarczym i ludnościowym jest znacznie mniejszym partnerem, odgrywa kluczową rolę w amerykańskim łańcuchu dostaw, energetyce i usługach. Narracja o subsydiowaniu Kanady jest nie tylko fałszywa, ale także szkodliwa.