Nowa instytucja w Polsce. Rząd chce poprawić przejrzystość finansów publicznych

Zgodnie z ustawą, którą przyjął Sejm, Rada Fiskalna będzie się składała z siedmiu „niezależnych” ekspertów i praktyków, wybieranych między innymi przez stronę społeczną, samorządową oraz środowisko akademickie. Członkami Rady Fiskalnej będą mogły zostać osoby posiadające „wysoki poziom wykształcenia i doświadczenia” w dziedzinie finansów publicznych, makroekonomii lub zarządzania finansami jednostek sektora finansów publicznych.

W jaki sposób ma zostać zapewniona wspomniana bezstronność członków RF? W ustawie zapisano między innymi zakaz sprawowania mandatu posła lub senatora na pięć lat przed powołaniem na członka Rady Fiskalnej. Z drugiej strony politycy będą mieli prawo weta w stosunku do każdego kandydata. Kandydat do Rady będzie musiał uzyskać pozytywną opinię komisji sejmowej, a jeśli ta jej nie udzieli, to instytucja nominująca będzie musiała wskazać nowego kandydata.

Przewodniczący Rady Fiskalnej ma być wybierany w „otwartej procedurze opartej na konkurencyjnym naborze”. Z przygotowanej przez zespół ds. naboru listy Minister Finansów wskaże kandydata na przewodniczącego, który także będzie musiał uzyskać pozytywną opinię komisji sejmowej, aby móc zasiąść w Radzie.

Jakie będą główne zadania Rady Fiskalnej? Jej zadaniem będzie opiniowanie prognoz makroekonomicznych wykorzystywanych na potrzeby opracowania projektu ustawy budżetowej oraz projektu średniookresowego planu budżetowo-strukturalnego. Rada będzie też opiniowała zgodność projektu ustawy budżetowej z krajowymi i unijnymi regułami fiskalnymi. RF oceni też zgodność, spójność i efektywność ram budżetowych.

Więcej o podatkach przeczytacie w tych tekstach:

Na wniosek Ministra Finansów RF będzie opiniować projekty dokumentów rządowych w zakresie ich oddziaływania na stabilność finansów publicznych i sytuację makroekonomiczną kraju. Na wniosek Ministra Finansów lub Rady Ministrów Rafa będzie też opiniować zasadność zastosowania określonych rozwiązań w stabilizującej regule wydatkowej.

Co do zasady, Rada Fiskalna będzie miała 14 dni na wydanie opinii. Minister Finansów będzie zobowiązany zastosować się do opinii Rady lub w ciągu dwóch miesięcy wyjaśnić przyczyny niezastosowania się do niej.

Rada Fiskalna rozpocznie realizację swoich zadań w 2026 r., ale już w przyszłym roku zostaną wyłonieni jej członkowie. Zapleczem analitycznym i administracyjnym Rady Fiskalnej będzie Biuro Rady, które zostanie utworzone w 2025 r. Maksymalna wielkość Biura to 15 osób.

Ministerstwo Finansów zwraca uwagę, że w związku ze zmianami w prawie unijnym oraz powstaniem Rady Fiskalnej zmianie ulegnie proces budżetowy. Założenia do ustawy budżetowej zostaną zastąpione przez wieloletnie założenia makroekonomiczne wykorzystywane na potrzeby opracowania projektu ustawy budżetowej. Projekt ustawy budżetowej będzie przekazywany Radzie Dialogu Społecznego oraz Radzie Fiskalnej w celu zaopiniowania projektu.