Szybka zmiana w składach ZUS. Skorzysta 18 tys. Polaków

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej podkreśla, że choć zmiany mogą wydawać się niszowe, to dla osób wykonujących zawody artystyczne oraz pracujących na morzu oznaczają realne ułatwienia i szerszą ochronę socjalną. Projekt zakłada nie tylko ułatwienia w uzyskiwaniu statusu zawodowego, ale także uproszczone i bardziej elastyczne zasady zgłaszania się do ZUS oraz opłacania składek.

Kluczową zmianą jest możliwość uzyskania statusu marynarza wykonującego pracę na podstawie umowy o świadczenie pracy na morzu. Status ten będzie potwierdzany zaświadczeniem wydanym przez dyrektora urzędu morskiego lub agencję zatrudnienia. Dokument taki będzie oparty na umowie o pracę na morzu, wpisach do książeczki żeglarskiej lub praktyce pływania.

Po uzyskaniu statusu marynarza zainteresowany będzie zobowiązany do zgłoszenia do ZUS w ciągu miesiąca. Ochrona ubezpieczeniowa – obejmująca emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe – obowiązywać będzie przez dwanaście miesięcy od dnia wskazanego w zaświadczeniu. Przewidziano jednak możliwość czasowego zawieszenia statusu, np. w okresie między kontraktami – maksymalnie na trzy miesiące.

Nowe przepisy umożliwią także zmianę tytułu do ubezpieczeń – np. z pracownika na marynarza – w przypadku zatrudnienia na statku pod polską banderą. W takim przypadku pracodawca będzie zobowiązany do wyrejestrowania pracownika z dotychczasowego tytułu ubezpieczenia i zgłoszenia do ZUS zmiany, zgodnie z dokumentacją przedstawioną przez pracownika.

Podstawa wymiaru składek będzie ustalana na poziomie minimalnego wynagrodzenia, ale marynarze będą mogli zadeklarować wyższą kwotę. Obowiązkowe będą także składki na Fundusz Pracy, Fundusz Solidarnościowy i ubezpieczenie zdrowotne.

Choć rozwiązania obejmą stosunkowo niewielką grupę zawodową, wpisują się w szersze działania rządu na rzecz zwiększenia elastyczności systemu ubezpieczeń i jego lepszego dopasowania do specyfiki poszczególnych zawodów. To szczególnie istotne w przypadku zawodów nieregularnych, takich jak praca na morzu czy działalność artystyczna.

Do tej pory system ubezpieczeń społecznych dla polskich marynarzy był niejednolity i zależał od wielu czynników, takich jak bandera statku, miejsce zamieszkania marynarza oraz siedziba pracodawcy. 

W przeszłości wielu marynarzy pracujących na statkach pod tzw. „wygodnymi banderami” (państw spoza UE i EOG) nie było objętych obowiązkowym ubezpieczeniem społecznym w Polsce. Zgodnie z art. 6 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych z 1998 r., obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe dotyczyły osób wykonujących pracę na obszarze RP. W rezultacie marynarze pracujący na statkach obcych bander, poza terytorium Polski, byli wyłączeni z tego obowiązku.   

Sytuacja ta uległa zmianie po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 8 maja 2019 r. TSUE orzekł, że marynarze mieszkający w państwie członkowskim UE, zatrudnieni przez pracodawcę z innego państwa UE, pracujący na statku pod banderą państwa trzeciego, podlegają ustawodawstwu kraju, w którym mieszkają. Oznaczało to, że polscy marynarze w takich sytuacjach powinni być objęci polskim systemem ubezpieczeń społecznych.