Kogo wy chcecie ratować? Kredytobiorcy, którzy zadłużyli się przed pandemią, ciągle są do przodu

FOR-owi nie podobają się przede wszystkim pomysły kierowania pomocy do wszystkich kredytobiorców hipotecznych. Bo przecież w okresie, kiedy stawki WIBOR były rekordowo niskie, zawarto zaledwie 13 proc. wszystkich czynnych umów kredytowych (w tym 17 proc. wszystkich czynnych umów kredytu złotowego) - podkreśla fundacja prof. Balcerowicza.

A na łamach „Rzeczpospolitej” Marcin Zieliński, ekonomista FOR, autor opracowania „Lekarstwo gorsze od choroby? Ocena propozycji pomocy kredytobiorcom” precyzuje:

Stop. Bo to najciekawszy element tej analizy. I absolutnie hitowa teza.

Załóżmy na przykład, że ktoś zaciągnął kredyt na początku 2013 roku na 300 tys. zł na 25 lat. WIBOR 6M wynosił wówczas 4 proc., a rata kredytu ok. 1900 zł. Ale już wiosną tego samego roku zaczął korzystać na spadku WIBOR-u grubo poniżej 3 proc. (2,66 proc. w maju 2013 r.), nie mówiąc o tym, że od 2015 r. stawka ta była poniżej 2 proc., a po wybuchu pandemii spadła do rekordowych poziomów ok. 0,25 proc. I wówczas rata spadła z początkowych 1900 zł do 1300 zł. To jest ten zysk kredytobiorcy, który teraz znów płaci dużo - ok. 2300 zł. Niby więcej niż nawet na samym początku, ale przecież przez lata płacił znacznie mniej, więc w sumie nadal jest do przodu.

I ta logika ma sens.

Tylko że nie uwzględnia, że gospodarstwo domowe to nie bankier inwestycyjny, który ma duże zasoby, a najważniejsza dla niego jest rentowność inwestycji, a nie płynność. W gospodarstwie domowym jest raczej odwrotnie - to płynność jest warunkiem brzegowym. I to z nią teraz mogą być problemy. Bo co z tego, że kredytobiorca przez lata płacił niższe raty i na tym korzystał, jak obecny skok po prostu może wywalić mu budżet?

FOR zresztą sam w tej same analizie wylicza, że wzrost stawki WIBOR z 0,21 proc. do 5,79 proc. (przy marży 2 proc.) spowodował już dziś wzrost raty kredytu zaciągniętego na 25 lat o niemal 75 proc., a takiego na 30 lat nawet o 90 proc.

Że niby - znowu statystycznie - wynagrodzenia w ostatnich latach szybko rosną? W latach 2012-2021 przeciętne wynagrodzenie wzrosło o ponad 60 proc. - wskazuje FOR. Tylko ciągle zapomina, że te raty są wyższe o 90 proc. już teraz, kiedy stopa referencyjna NBP wynosi 4,5 proc. Ale z całą pewnością będzie większa i to za chwilę. 6 proc.? Spokojnie. 7 proc? Bardzo być może. Analitycy ING Banku Śląskiego uważają, że dojdzie nawet gdzieś w okolice z przedziału 7,5-10 proc.

A wtedy nie będzie miało już znaczenia, ile do tej pory kredytobiorca zyskał dzięki wcześniejszym obniżkom stóp. Po prostu będziemy się zastanawiać, jak nie dopuścić do masowej niespłacalności kredytów w Polsce, bo rata za ów kredyt na 300 tys. zł na 25 lat skoczy z dzisiejszych 2300 zł do 3160 zł - to już 1260 zł do wyskrobania z miesięcznego budżetu domowego więcej niż w dniu zaciągania kredytu.

A mówmy przecież właściwie o małych kwotach w oderwaniu do cen nieruchomości. Z analizy Expandera i retier.io wynika, że kredytobiorcy, którzy zadłużyli się na zakup 50-metrowego mieszkania w Warszawie, płacą miesięczną ratę w wysokości 4661 zł. Tyle po prostu kosztują mieszkania. W Krakowie kredyt na takie średnie M2 to miesięczna rata w wysokości 3993 zł, w Gdańsku - 4140 zł, we Wrocławiu 3545 zł, a nawet w Białymstoku aż 3086 zł.

I wracam do tego, że to jeszcze nie koniec podwyżek. Jak Białostoczczanin będzie musiał za rok płacić ratę w wysokości 4 tys. zł zamiast 1700 zł, jak we wrześniu ubiegłego roku, to nie będziemy już mówić o „rzekomych” trudnościach kredytobiorców, jak dziś ujmuje to FOR.

W jednym się zaś absolutnie zgadzam: masowa pomoc każdemu zadłużonemu wyrządzi więcej szkody niż pożytku. Ale pomoc tym, którzy wpadną tarapaty, powinna być bezdyskusyjna. I bez zastrzegania, że przecież banki na tym stracą, a jak tak, to oberwą też ich klienci, akcjonariusze, a są wśród nich przecież są drobni inwestorzy indywidualni, czy uczestnicy funduszy inwestycyjnych i programów emerytalnych z trzeciego filara (IKE, IKZE, PPE, PPK).