Umowa o pracę na czas określony. Zlecenie i dzieło nie uchronią pracodawcy przed zatrudnieniem na stałe
Pierwsza umowa z nowym pracownikiem najczęściej zawierana jest na okres próbny lub na czas określony. Przepisy ściśle regulują rodzaju kontrakty. Kiedy umowa na czas określony z mocy prawa zmienia się w umowę na czas nieokreślony?
Czym charakteryzuje się umowa na czas określony?
Umowa o pracę na czas określony zawierana jest na konkretny okres – najczęściej jest to pół rok, rok lub dwa lata, jednak równie dobrze czas jej trwania może wynosić miesiąc. Pod innymi względami tego rodzaju umowa jest podobna do umowy na czas nieokreślony, którą zawiera się bezterminowo.
Okres wypowiedzenia w obu przypadkach będzie taki sam, podobnie jak wynagrodzenie pracownika. Niemniej jednak to właśnie na umowie na czas nieokreślony najbardziej zależy zatrudnionym, gdyż daje ona stabilność zatrudnienia. Pracodawcy znacznie trudniej wypowiedzieć taki kontrakt.
Nie jest tajemnicą, że nawet banki preferują klientów, którzy starając się o kredyt czy pożyczkę, przedstawiają umowę na czas nieokreślony. Powodem jest fakt, iż umowa na czas określony ulega samoczynnie rozwiązaniu po upływie okresu, na jaki została zawarta. Oznacza to, że pracodawca nie ma obowiązku ponownie zatrudnić pracownika, pracownik natomiast nie ma prawa do żadnych odpraw i podobnych świadczeń. Z umowami na czas określony wiąże się więc niepewność zatrudnienia. Tymczasem pracodawcom tego rodzaju kontrakty pozwalają w sposób elastyczny zarządzać zespołem, dopasowując liczbę pracowników do potrzeb przedsiębiorstwa.
Kiedy umowa na czas określony staje się umową na czas nieokreślony?
Wprowadzone w 2016 roku przepisy jasno regulują kwestię przechodzenia umów o pracę na czas określony w umowy na czas nieokreślony. W poprzednim stanie prawnym zaoferowanie drugiego z wymienionych kontraktów zależało od dobrej woli pracodawcy, dziś natomiast pracownik z góry wie, kiedy otrzyma tego rodzaju umowę.
Zgodnie z prawem pracy firma może zawrzeć z pracownikiem wyłącznie trzy umowy na czas określony, przy czym do tej liczby nie wlicza się umowy na okres próbny. Czwarta umowa na czas określony staje się automatycznie umową na czas nieokreślony (nie ma tutaj znaczenia jej nazwa). Ustawodawca wprowadził również limit czasowy – pracownik może być zatrudniony na czas określony jedynie przez 33 miesiące. Przerwa w zatrudnieniu nie powoduje, że limity liczone są od nowa – pod uwagę należy wziąć zarówno przeszłe, jak i obecne kontrakty. Zasada automatycznej zmiany umowy o pracę na czas określony w umowę na czas nieokreślony nie dotyczy:
- umów na zastępstwo,
- umów zawartych w celu wykonywania prac dorywczych lub sezonowych,
- kontraktów zawartych w celu wykonywania pracy przez okres karencji.
Przekształcenie umowy na czas określony – przypadki szczególne
Zawarcie umowy na czas nieokreślony nie zawsze jest korzystne dla pracodawcy, dlatego może on uciekać się do różnych metod, chcąc przekroczyć ustawowe limity. Pracodawcy najczęściej próbują:
- zaproponować pracownikowi zmianę stanowiska pracy,
- zmienić zakres obowiązków,
- nawiązać stosunek cywilnoprawny noszący znamiona umowy o pracę.
Warto mieć świadomość, że żaden z wymienionych przypadków nie wpływa na ustawowy limit trzech umów lub 33 miesięcy. W związku z tym nieuczciwe działania ze strony pracodawcy okazują się nieskuteczne.
Częstą praktyką jest też nawiązywanie stosunku pracy przez inny podmiot, który prowadzi pracodawca. Jeśli jest on właścicielem firmy A, to może zaproponować pracownikowi podpisanie umowy z jego drugą firmą B, a tym samym przerwać bieg 33 miesięcy czy ominąć limit 3 umów. Pracownik w takiej sytuacji może jedynie dochodzić praw na drodze cywilnej, zgodnie z art. 189 Kodeksu postępowania cywilnego, domagając się ustalenia istnienia lub nieistnienia stosunku prawnego i mając w tym interes prawny. Warto jednak zgłaszać tego rodzaju nieuczciwe działania pracodawców Państwowej Inspekcji Pracy.
