Sukcesja a dziedziczenie firmy. Jak przekazać stery w rodzinnym biznesie
Dziedziczenie firmy to uproszczone pojęcie, często używane w języku potocznym. Tymczasem dla różnych form działalności gospodarczej ustawodawca przewidział inne sposoby dziedziczenia. Może odbywać się ono z mocy testamentu, lub – jeśli przedsiębiorca nie zaplanował sukcesji – z mocy ustawy.
Czym jest sukcesja firmy?
Planowanie sukcesji firmy jest jednym z kluczowych elementów zarządzania. Choć sukcesja kojarzy się ze śmiercią przedsiębiorcy, można przeprowadzić ją również za jego życia, gdy podejmuje decyzję o całkowitym lub częściowym wycofaniu z prowadzonej działalności. Sukcesja firmy zakłada przekazanie wiedzy, władzy i własności następcy prawnemu, który będzie realizował określoną strategię. Najczęściej w roli sukcesora występuje członek rodziny lub osoba, która jest blisko związana z przedsiębiorstwem.
Dziedziczenie testamentowe czy ustawowe?
Dziedziczenie po przedsiębiorcy odbywa się na mocy testamentu i może dotyczyć:
- przejęcia udziałów w spółce,
- powołania zarządu sukcesyjnego w jednoosobowej firmie.
Jeśli przedsiębiorca nie pozostawił po sobie testamentu, dziedziczenie odbywa się z mocy ustawy. W pierwszej kolejności są do niego powoływani członkowie najbliższej rodziny. Ze względów formalnych lepszym rozwiązaniem jest spisanie testamentu, a zwłaszcza powołanie w nim zarządu sukcesyjnego, który będzie prowadził przedsiębiorstwo w spadku. Instytucja ta umożliwia realizację praw i obowiązków zmarłego przedsiębiorcy, a także kontynuację działalności. Powołanie zarządu sukcesyjnego nie zwalnia jednak z obowiązku dopełnienia formalności spadkowych. Wygasa on:
- w ciągu 2 miesięcy od śmierci przedsiębiorcy, jeśli żaden ze spadkobierców nie przyjął spadku,
- z dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku,
- z dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez 1 osobę,
- wraz z upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEiDG,
- z dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy,
- dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku,
- po upływie 2 lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Spadkobierca, który przejmuje firmę, może kontynuować działalność na własny rachunek, ale z wykorzystaniem przedsiębiorstwa zmarłego.
Więcej o dziedziczeniu przeczytasz na Bizblog.pl:
Prawa i obowiązki sukcesora
Sukcesor przejmuje prawa i obowiązki przedsiębiorstwa w spadku, co potwierdza Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej (sygn.0111-KDIB3-2.4017.4.2020.2.AZ) z 20 lipca 2020 roku. Niemniej jednak sukcesor nie musi zarządzać firmą na własną rękę. Ma prawo zatrudnić menedżera zewnętrznego, który w jego imieniu będzie podejmował najważniejsze decyzje.
Jak dokonać sukcesji firmy?
Wymiana pokoleniowa, której podstawą jest sukcesja, wydaje się czymś oczywistym, jednak wielu przedsiębiorców nie zakłada tak zwanego planu B. Jest to błąd, ponieważ nieopracowanie sukcesji wiąże się z chaosem prawnym, zwłaszcza jeśli po majątek sięga wielu spadkobierców. Planując sukcesję, warto uwzględnić możliwości i chęć przejęcia firmy przez członka rodziny lub inną osobę oraz kompetencje zarządcy sukcesyjnego. Ustanawia się go poprzez wyrażenie woli w testamencie. Dokument można sporządzić samodzielnie, jednak dla pewności warto udać się do notariusza. Testament notarialny trudno podważyć, dlatego możemy być przekonani, że po śmierci nasza wola zostanie spełniona.
Dlaczego warto zaplanować sukcesję?
Sukcesja firmy dotyczy nie tylko dobrze prosperujących, dużych przedsiębiorstw, ale również tych mniejszych. Jest ona wyrazem dojrzałego i świadomego zarządzania, dlatego powinna zostać starannie zaplanowana. Umożliwia ona prowadzenie działalności oraz realizowanie wynikających z niej prawa i obowiązki. Sukcesja zapewnia więc ciągłość, o której nie ma mowy w przypadku nieustanowienia następców prawnych. Dopełnienie formalności spadkowych zajmuje sporo czasu, zwłaszcza jeśli między spadkobiercami nie ma zgody w kwestii podziału majątku. Sukcesję można zaplanować samodzielnie, jednak w razie wątpliwości warto skonsultować się z prawnikiem specjalizującym się w prawie spadkowym.
