Kościół w Polsce ma monopol i trzyma ten biznes w garści. Czas na prywatne cmentarze
Prywatne miejsca pochówku funkcjonują z powodzeniem w wielu krajach. Czas na prywatne nekropolie w Polsce. Forum Obywatelskiego Rozwoju przygotowało obszerną analizę poświęconą zagadnieniu prywatnych cmentarzy w naszym kraju.
Forum Obywatelskiego Rozwoju przypomina, że przepisy obecnej ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych na terenie Rzeczypospolitej dopuszczają zakładanie cmentarzy jedynie przez gminy lub związki wyznaniowe.
Doprowadza to do faktycznego monopolu Kościoła katolickiego na komercyjne prowadzenie cmentarzy na większości terytorium Polski.
Konkurencja potrzebna także w tej dziedzinie
Piotr Oliński, analityk FOR pisze wprost, że konkurencja występuje jedynie miejscowo ze względu na nieprzestrzeganie prawa, gdyż jednostki komunalne powszechnie łamią zakaz prowadzenia działalności komercyjnej, co wynika z kontroli NIK.
FOR uważa że zwłaszcza w tym trudnym okresie przedsiębiorcy potrzebują deregulacji, która zwiększy ich elastyczność w dostosowywaniu się do nowych warunków gospodarczych.
Podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie prawa cmentarnego jest obecnie ustawa z dnia 31 stycznia 1959 r. o cmentarzach i chowaniu zmarłych.
Piotr Oliński podaje, że w związku z nieprzystosowaniem ustawy do czasów współczesnych (jej przepisy częściowo powielają normy zawarte jeszcze w ustawie o chowaniu zmarłych i stwierdzaniu przyczyny zgonu z 1932 r. rząd zdecydował się na zaprezentowanie projektu nowych przepisów, które w założeniu miałyby dostosować regulacje do warunków XXI wieku.
Projekt nowej ustawy będący przedmiotem prac rządu to dobra okazja, by znieść ten monopol. Niestety, w tej chwili projektodawca nie przewiduje takiej możliwości
- mówi Piotr Oliński.
30 października 2021 r. zakończyły się konsultacje projektu ustawy o cmentarzach i chowaniu zmarłych, która ma zastąpić obowiązujące obecnie regulacje.
Ograniczenie konkurencji w zakresie tworzenia i zarządzania cmentarzami wydaje się niezrozumiałe w świetle konstytucyjnych zasad proporcjonalności i swobody działalności gospodarczej. Zwłaszcza wobec sporych kosztów pochówku pożądane jest dopuszczenie prywatnej przedsiębiorczości w zakresie prowadzenia cmentarzy
- mówi Piotr Oliński.
Prywatne cmentarze już działają w Europie
Prywatne cmentarze funkcjonują z powodzeniem w krajach anglosaskich oraz w wielu krajach Europy kontynentalnej. Tworzenie cmentarzy przez prywatne podmioty dopuszczalne jest m.in. w Rumunii.
W Austrii w 2002 r. doszło do liberalizacji prawa cmentarnego, która zaowocowała wzrostem liczby prywatnych przedsiębiorstw w tym obszarze. Tworzenie prywatnych cmentarzy po uzyskaniu odpowiednich zezwoleń od organów administracji publicznej dopuszczają wszystkie kraje związkowe poza Tyrolem i Vorarlbergiem.
W Republice Federalnej Niemiec ustawodawstwo cmentarne leży w kompetencji krajów związkowych, z których dokładnie połowa18 dopuszcza istnienie prywatnych miejsc pogrzebowych.
Brytyjczycy cieszą się liberalnym prawem cmentarnym. Na tworzenie cmentarzy komercyjnych zezwolono już w 1847 r. Cmentarze prywatne są w Zjednoczonym Królestwie w niewielkim stopniu regulowane – kluczowymi normami, których przestrzegać muszą zarządcy takich cmentarzy są akty prawa miejscowego oraz akty prawne dotyczące norm sanitarnych i bezpieczeństwa, niektóre prywatne cmentarze otrzymują również dedykowane jedynie im akty prawne.
