Dlaczego otyłość brzuszna jest szczególnie groźna?

Otyłość brzuszna – nazywana również otyłością wisceralną, centralną, androidalną lub typu „jabłko” – polega na nadmiernym gromadzeniu się tkanki tłuszczowej w okolicy brzucha i wokół narządów wewnętrznych. Stanowi jeden z najczęstszych typów otyłości, który wiąże się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia poważnych chorób sercowo-naczyniowych.

Diagnoza otyłości brzusznej bazuje przede wszystkim na pomiarze obwodu pasa. Tę odmianę choroby diagnozuje się, gdy obwód pasa u kobiet przekracza 80 cm, a u mężczyzn 94 cm. Jeszcze bardziej precyzyjnym wskaźnikiem jest stosunek obwodu pasa do obwodu bioder (wskaźnik WHR – ang. Waist-to-Hip Ratio). Wartość tego wskaźnika powyżej 0,85 u kobiet i 0,9 u mężczyzn wskazuje na otyłość brzuszną i zwiększone ryzyko powikłań zdrowotnych.

Oprócz tego lekarze często oceniają stosunek masy ciała do wzrostu, czyli BMI (ang. Body Mass Index), który również może wskazywać na ryzyko wystąpienia otyłości brzusznej, zwłaszcza jeśli wynosi przynajmniej 30 kg/m². Trzeba jednak pamiętać, że u osób z otyłością brzuszną wskaźnik BMI może pozostawać w normie, więc w tym przypadku nie jest on najlepszym kryterium diagnostycznym.

Otyłość brzuszna jest szczególnie groźna, ponieważ tłuszcz zgromadzony w obrębie jamy brzusznej ma szkodliwy wpływ na funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Tłuszcz ten jest aktywny metabolicznie i wydziela szereg substancji chemicznych, które mogą zaburzać funkcjonowanie układu hormonalnego oraz prowadzić do stanów zapalnych w organizmie.

Gromadzenie się tłuszczu w okolicach brzucha może prowadzić do rozwoju insulinooporności (tj. zmniejszonej wrażliwości tkanek na insulinę), która bywa wstępem do cukrzycy typu 2. Typ otyłości, o którym tu mowa, wiąże się także z podwyższonym ryzykiem nadciśnienia tętniczego i chorób serca, ponieważ nadmiar tłuszczu wewnętrznego może powodować zaburzenia w krążeniu krwi, wpływać na stan naczyń krwionośnych i zwiększać ryzyko zatorów.

Otyłość brzuszna jest też jednym z głównych czynników ryzyka wystąpienia dyslipidemii, czyli zaburzeń w poziomie lipidów we krwi, takich jak podwyższony poziom „złego” cholesterolu (LDL) i trójglicerydów, co dodatkowo obciąża układ sercowo-naczyniowy. Z tego powodu kontrolowanie masy ciała, w szczególności tłuszczu brzusznego, jest kluczowe w zapobieganiu poważnym chorobom metabolicznym.

Leczenie otyłości brzusznej wymaga wielokierunkowego podejścia, które obejmuje zarówno zmianę sposobu odżywiania, jak i wdrożenie dostosowanej do aktualnych możliwości aktywności fizycznej. Najważniejsze jest zmniejszenie spożycia kalorii oraz wyeliminowanie lub maksymalne ograniczenie z jadłospisu tłuszczów nasyconych i produktów przetworzonych. Warto regularnie sięgać po produkty bogate w błonnik, warzywa, niektóre owoce oraz zdrowe tłuszcze, takie jak te zawarte w oliwie z oliwek czy awokado, a także zadbać o odpowiednie nawodnienie.

Jednym ze skuteczniejszych sposobów redukcji tłuszczu brzusznego jest regularna aktywność fizyczna. Ćwiczenia aerobowe, takie jak szybki marsz, taniec, jogging czy pływanie, pomagają w spalaniu kalorii i redukcji tłuszczu brzusznego. Równie ważne są ćwiczenia siłowe, które pomagają w budowie masy mięśniowej i przyspieszają metabolizm. Trzeba jednak pamiętać, że proces redukcji tkanki tłuszczowej dotyczy całego obszaru ciała, a nie tylko okolic brzucha. Zaleca się wybierać aktywności, które są tolerowane i akceptowalne przez daną osobę. Jeśli pacjent ma trudność w podjęciu aktywności, warto skonsultować się z fizjoterapeutą lub doświadczonym trenerem personalnym.

Warto również monitorować poziom stresu, ponieważ przewlekłe napięcie psychiczne także może prowadzić do gromadzenia się tłuszczu w okolicach brzucha za sprawą kortyzolu (tzw. hormonu stresu). Techniki relaksacyjne, takie jak medytacja, joga czy przestrzeganie zasad higieny snu, mogą wspomagać proces leczenia otyłości i poprawić ogólny stan zdrowia.

Artykuł został przygotowany we współpracy z Novo Nordisk, organizatorem kampanii „Porozmawiajmy Szczerze o Otyłości”. PL25OB00218