(Nie)bezpieczeństwo żywnościowe w Polsce. Skala problemu poraża
W Polsce nawet 2,5 mln osób może doświadczać braku bezpieczeństwa żywnościowego – wynika z pierwszego w kraju badania opartego na twardych danych, przygotowanego w ramach koalicji The Access Alliance. Zjawisko bywa mylone z ubóstwem, ale ma bardziej złożony charakter i dotyczy także relacji społecznych, codziennych wyborów i emocji takich jak wstyd czy obawa przed oceną.
Skala braku bezpieczeństwa żywnościowego jest niższa niż sugerują intuicje społeczne, ale wciąż znacząca. Raport szacuje, że z tym zjawiskiem realnie mierzy się 3,5-6,5 proc. społeczeństwa, czyli 1,4-2,5 mln osób. Co ciekawe, większość Polaków ocenia skalę problemu na co najmniej 7 proc.
Najczęściej dotyczy to osób młodych (18–34 lata), kobiet, mieszkańców wsi, dużych gospodarstw domowych, rodzin z dziećmi oraz osób o dochodach poniżej 4 tys. zł netto. Dane pokazują wyraźnie: trudności mają nie tylko najubożsi, ale także ci, którzy formalnie znajdują się powyżej progu biedy, lecz ich budżety są nadmiernie obciążone.
Jak podkreślają autorzy, świadomość społeczna na temat tego, czym jest brak bezpieczeństwa żywnościowego, jest niska – tylko 10 proc. badanych potrafi wskazać pełną definicję tego zjawiska.
Obawy o jedzenie to codzienność milionów
W ciągu ostatniego roku 46 proc. Polaków obawiało się, że zabraknie im pieniędzy na żywność. Co trzecia osoba doświadczała takich obaw często lub czasami. U części badanych przełożyło się to na bardzo konkretne decyzje. 35 proc. pomijało posiłki lub zmniejszało porcje, a wielu wybierało tańsze, mniej wartościowe zamienniki.
To nie tylko kwestia zdrowia, ale i życia społecznego. Aż 42 proc. przyznało, że zrezygnowało ze spotkań towarzyskich z powodu kosztów jedzenia. Eksperci zwracają uwagę, że to często pierwszy sygnał narastających problemów finansowych i ryzyka wykluczenia.
Czytaj więcej w Bizblogu o żywności
Problem dotyczy także najbliższego otoczenia
Choć o braku pieniędzy na jedzenie mówi się niewiele, 24 proc. Polaków uważa, że zna kogoś, kto regularnie mierzy się z takim problemem. Ponad połowa deklaruje, że potrafiłaby rozpoznać oznaki trudności żywieniowych u innych – choć badanie pokazuje, że te oceny bywają mocno przeszacowane.
Najbardziej widoczne sygnały to m.in.:
- pomijanie posiłków,
- kupowanie gorszej jakości produktów,
- proszenie o jedzenie,
- korzystanie z pomocy organizacji charytatywnych.
Trudności te często są ukrywane. 61 proc. badanych przyznało, że zwierzyłoby się jedynie najbliższym, a 28 proc. nie powiedziałoby nikomu.
Mimo niskiej widoczności problemu aż 48 proc. Polaków w ostatnich 12 miesiącach udzieliło komuś wsparcia związanego z zakupem żywności. To dowód, że solidarność społeczna w obszarze dostępu do jedzenia jest silna – choć nie zawsze systemowa.
Problem jest złożony, technologia może pomóc
Raport powstał w ramach The Access Alliance – koalicji Glovo, organizacji społecznych i instytucji publicznych.
Zjawisko braku bezpieczeństwa żywnościowego w Polsce jest znacznie bardziej złożone, niż mogłoby się wydawać. (...) Wierzymy, że technologia – odpowiednio wykorzystana – może realnie wspierać walkę z brakiem bezpieczeństwa żywnościowego: ułatwiać dostęp do żywności, ograniczać marnowanie zasobów oraz kierować nadwyżki tam, gdzie są najbardziej potrzebne – zauważa Małgorzata Żurowska z Glovo.
Koalicja zachęca samorządy i NGO-sy do współpracy i deklaruje rozwój rozwiązań, które mają lepiej zarządzać nadwyżkami żywności i kierować pomoc do najbardziej potrzebujących.
