Ciepło będzie luksusem? Eksperci pokazali, co czeka Warszawę do 2059 r.
Jak będzie wyglądać system ogrzewania Warszawy za 10, 20 czy 30 lat? Forum Energii przedstawiło trzy scenariusze transformacji energetycznej stolicy – od utrzymania status quo po pełną dekarbonizację z wykorzystaniem pomp ciepła i nowoczesnych sieci. Różnice w kosztach i emisjach liczy się w setkach miliardów złotych i milionach ton CO2.
Analitycy Forum Energii wzięli na celownik system ciepłowniczy w stolicy i przygotowali trzy możliwe scenariusze. W najgorszym z nich nic się nie zmienia – koszty, tak dla mieszkańców, jak i samego miasta, tylko rosną. W najlepszym zaś rozwiązaniu, zdaniem autorów raportu, większość warszawskich budynków przechodzi na własne źródła ogrzewania.
Sanok dekarbonizuje swoje ciepłownictwo
Transformacja ma polegać na zbudowaniu podsystemu energetycznego, którego sercem będzie instalacja fotowoltaiczna. Samorząd terytorialny przeznaczył na ten projekt tereny o łącznej powierzchni 100 ha. Ale nie wszystkie miasta w Polsce mogą sobie pozwolić na taką przemianę. Dlaczego?
Odnawialne źródła energii, oprócz tego że są zmienne pogodowo, są również bardzo przestrzeniożerne, co jest istotnym aspektem całej transformacji energetycznej – przypomina Tomoho Umeda, prezes spółki Hynfra P.S.A., odpowiedzialnej za sanocki projekt.
W przypadku większych miast przeznaczenie tak dużych – lub jeszcze obszerniejszych – terenów pod instalacje OZE może okazać się warunkiem niemożliwym do spełnienia. Jak ma się to na przykład do stolicy naszego kraju – Warszawy? Trzy możliwe scenariusze przedstawiło Forum Energii w najnowszym raporcie „Scenariusze transformacji energetycznej Warszawy” na lata 2024-2059. Analizy dokonano we współpracy z firmą technologiczną Enercode. Przeprowadzono ją przy wykorzystaniu cyfrowego modelu Zefir – narzędzia, które pozwala ocenić opłacalność i efektywność różnych technologii, uwzględniając uwarunkowania przestrzenne i lokalne zasoby miasta.
Transformacja energetyczna systemu ogrzewania Warszawy
Przed takim wyborem będą niebawem stać wszystkie polskie miasta. Jak zorganizować transformację energetyczną, żeby wykorzystać istniejące zasoby i ograniczyć emisje, przy jednoczesnym zmniejszeniu rachunków mieszkańców?
Pokazujemy, jak miasta – mimo braku jednoznacznych ram na poziomie krajowym – mogą same planować swoje strategie klimatyczne. Pomagamy im podejmować decyzje oparte na danych, które są potrzebne, by skutecznie inwestować w czystsze powietrze i niższe rachunki dla mieszkańców – tłumaczy Magdalena Chawuła, dyrektorka Programu Ludzie, Miasta, Regiony w Forum Energii.
Autorzy raportu skupili się na warszawskim systemie ogrzewania, którego modyfikacja będzie elementem transformacji całej elektroenergetyki. Obecne zapotrzebowanie stolicy Polski na energię elektryczną wynosi ok. 7 TWh rocznie i może się podwoić w związku z postępującą elektryfikacją.
Nowoczesny system ciepłowniczy może wspierać stabilność dostaw energii elektrycznej dzięki kogeneracji oraz możliwości magazynowania energii elektrycznej w formie ciepła i rozwojowi niskotemperaturowych sieci ciepłowniczych – przekonuje Forum Energii.
Warszawa i trzy scenariusze dla systemu ciepłowniczego
W pierwszym scenariuszu brak jest jakichkolwiek działań w kierunku transformacji. Warszawa utrzymuje obecny stan rzeczy – budynki nie są modernizowane, a system ciepłowniczy nadal opiera się na węglu i sukcesywnie rosnącym udziale gazu. Nie są też planowane nowe inwestycje ani zmiana miksu technologicznego. W takim przypadku emisja CO₂ Warszawy w latach 2024-2059 wynosi 213 mln ton.
Łączny koszt inwestycyjny i operacyjny jest wtedy najwyższy spośród analizowanych scenariuszy i wynosi 694 mld zł. Brak modernizacji systemu ciepłowniczego oznacza wysokie rachunki i dalszą zależność od paliw kopalnych – czytamy w raporcie Forum Energii.
W drugim scenariuszu nakłady inwestycyjne w ciągu najbliższych 35 lat spadają do poziomu 380 mld zł, a emisje CO₂ wynoszą 103,3 mln ton. Wtedy warszawskie budynki są stopniowo modernizowane, a system ciepłowniczy przechodzi transformację. Źródła ciepła stają się bardziej efektywne i niskoemisyjne, rozwijają się sieci niskotemperaturowe. System wytwarza też energię elektryczną w kogeneracji.
Ostatni scenariusz zakłada, że sieć ciepłownicza w stolicy traci swoją funkcję. Coraz więcej budynków przechodzi na własne źródła ogrzewania – głównie pompy ciepła. W takim wariancie emisje dwutlenku węgla spadają jeszcze bardziej – do 102,9 mln ton, a nakłady inwestycyjne zamykają się kwotą 360 mld zł.
Taka elastyczna ścieżka pozwoli Warszawie skutecznie przeprowadzić proces dekarbonizacji, minimalizować koszty dla mieszkańców i lepiej zarządzać energią w przyszłości – przekonuje Anita Cieślicka, autorka raportu.
Żadne miasto nie jest jednorodne
Zdaniem ekspertów Forum Energii najlepszym rozwiązaniem dla Warszawy będzie modernizacja systemu ciepłowniczego. Ma się to przełożyć na niższe koszty ogrzewania budynków dla mieszkańców i ograniczenie emisji. Ale – co podkreślają autorzy raportu – żadne miasto nie jest jednorodne. Dlatego uzupełnienie systemu sieciowego o rozproszone źródła ciepła, np. pompy ciepła w budynkach oddalonych od sieci, będzie istotnym uzupełnieniem.
Taki model nie tylko pozwoli osiągnąć cele klimatyczne, ale też daje Warszawie możliwość elastycznego, nowoczesnego zarządzania energią, odpowiadającego na zmieniające się potrzeby mieszkańców i warunki klimatyczne – twierdzi Forum Energii.
Na razie jednak do tego jeszcze daleka droga. Warszawskie budynki wielorodzinne odpowiadają za ok. 68 proc. zużycia ciepła w sektorze mieszkaniowym miasta. A tylko 7 proc. z nich spełnia obecnie standardy energetyczne, osiągając zużycie na poziomie 20-110 kWh na metr kwadratowy.
