Urlop z powodu siły wyższej. Każdy pracownik powinien o tym wiedzieć
Pracownicy mają prawo nie tylko do urlopu wypoczynkowego i okolicznościowego, ale również z powodu działania siły wyższej. Choć określenie to nie zostało w pełni wyjaśnione przez ustawodawcę, podaje on, jakie warunki należy spełnić, aby skorzystać z takiego urlopu. Co powinien o nim wiedzieć każdy, kto jest zatrudniony o umowę o pracę?
Czym jest urlop z powodu działania siły wyższej?
Urlop z powodu działania siły wyższej to nowe uprawnienie pracownicze, które weszło w życie 26 kwietnia 2023 roku. Obowiązuje w wymiarze 2 dni lub 16 godzin rocznie przy pełnym etacie, natomiast w przypadku niepełnego etatu ulega proporcjonalnemu obniżeniu. Urlop z powodu działania siły wyższej przysługuje w wyniku wystąpienia zdarzenia, które jest niezależne od pracownika. Określenie „siła wyższa” nie zostało dokładnie zdefiniowane przez ustawodawcę, jednak zgodnie z orzecznictwem można stwierdzić, iż tego typu zdarzenie:
- ma charakter zewnętrzny – nie wynika z woli pracownika,
- jest nagłe i nadzwyczajne – niemożliwe do przewidzenia,
- jest nie do odparcia – nie można było mu zapobiec.
Najczęściej tego rodzaju urlop udzielany jest w przypadku:
- choroby dziecka (zwłaszcza gdy pracownik wykorzystał już w roku 60 dni opieki),
- katastrofy naturalnej,
- rozległych przerw w ruchu kolejowym i drogowym,
- epidemii,
- konieczności sprawowania opieki nad członkiem rodziny,
- konieczności pozostania w domu (na przykład przy zalaniu sąsiada).
Jak wnioskować o urlop z powodu działania siły wyższej?
Pracownik składa wniosek o urlop z tytułu działania siły wyższej najpóźniej w dniu, w którym chce z niego skorzystać. Nie musi zachowywać formy pisemnej, wystarczy że wykona telefon, napisze SMS-a lub maila do pracodawcy. Ten natomiast nie może odmówić udzielenia dni lub godzin wolnych. Pod tym względem urlop ten przypomina urlop na żądanie, jednak nie jest jego substytutem. Ten bowiem w dalszym ciągu przysługuje pracownikowi. Co istotne, wniosku o urlop nie trzeba w żaden sposób uzasadniać, pracodawcy powinno wystarczyć oświadczenie pracownika.
Jak wykorzystać urlop z powodu siły wyższej?
Pracownik decyduje o tym, czy z urlopu będzie korzystał w podziale na dni czy godziny. Musi to zrobić jeszcze przed jego rozpoczęciem, adekwatnie do sytuacji, w której się znalazł. Urlop godzinowy to dla wielu rozwiązanie, gdy z niezależnych od siebie przyczyn nie zdążą na czas do pracy, a jednocześnie nie chcą później odrabiać zaległych godzin. Pracodawca nie może nakazać pracownikom wykorzystania urlopu w konkretny sposób. Nie powinien także wprowadzać regulacji dotyczących wnioskowania, zwłaszcza jeśli mowa wyłącznie o formie pisemnej. Pracownik, który nie ma możliwość dotrzeć do pracy, nie będzie mógł także złożyć wniosku, chyba że w firmie obowiązuje elektroniczny obieg dokumentów.
Czytaj więcej o urlopach na Bizblog.pl:
Ile jest płatny urlop z powodu siły wyższej?
Urlop z powodu siły wyższej to dla pracownika dodatkowe ułatwienie w razie nieprzewidzianego zdarzenia, które uniemożliwia stawienie się w pracy. Nie cieszy się on jednak dużą popularnością, a to ze względu na niskie wynagrodzenie. Będąc na urlopie z powodu siły wyższej przysługuje jedynie 50 proc. wynagrodzenia. Pracownik jest więc w pewien sposób zabezpieczony finansowo, ale nie da się ukryć, że jednocześnie traci.
Urlop z powodu siły wyższej – obowiązki pracodawcy
O urlopie z powodu siły wyższej pracodawca dowiadują się najczęściej w dniu, w którym pracownik chce z niego skorzystać, ewentualnie dzień wcześniej. Nie może on jednak wymagać stawienia się w pracy, a tym samym odmówić udzielenia wolnego. Powinien natomiast przyjąć od pracownika deklarację, w jaki sposób zostanie ono wykorzystane – w podziale na dni czy na godziny. O sposobie dysponowania wolnym decyduje pracownik. Kolejnym obowiązkiem pracodawcy jest odpowiednia organizacja pracy, a więc wyznaczenie zastępstwa za nieobecnego pracownika. Nie może on natomiast domagać się odrobienia wolnego w innym terminie, nawet jeśli zaoferuje pełne wynagrodzenie, a nie wyłącznie połowę.
