Renta po zmarłym małżonku. Kiedy ZUS może wstrzymać jej wypłatę?
Emerytura po zmarłym małżonku to potoczna nazwa renty rodzinnej, którą mogą otrzymać osoby spełniające warunki ustawowe. Prawo do niej mają nie tylko mąż czy żona, lecz również dzieci własne, drugiego małżonka lub przysposobione.
W jakich sytuacjach można ubiegać się o rentę rodzinną?
Renta rodzinna w języku potocznym określana jest jako emerytura po zmarłym małżonku, jednak takiego sformułowania nie znajdziemy w żadnym akcie prawnym. Faktem jest, iż o świadczenie najczęściej ubiegają się wdowy, choć prawo do niego przysługuje również innym osobom. O rentę rodzinną mogą wnioskować następujące osoby:
- wdowa lub wdowiec po 50. roku życia lub trwale niezdolna/y do pracy,
- wdowa lub wdowiec wychowujący dziecko, wnuka lub członka rodzeństwa uprawnionego do renty rodzinnej, jednak dziecko nie powinno mieć więcej niż 16 lat (w przypadku kontynuowania nauki – 18 lat),
- wdowa lub wdowiec, którzy ukończyli 50 lat lub stali się niezdolni do pracy po śmierci małżonka, jednak nie później, niż w ciągu 5 lat od tego zdarzenia,
- dzieci własne denata, drugiego małżonka lub przysposobione do ukończenia 16. roku życia (w przypadku kontynuowania nauki – 25. roku życia),
- małoletni przyjęci na utrzymanie na co najmniej rok przed śmiercią osoby uprawnionej do emerytury.
Więcej o rentach i innych świadczeniach:
Rentę rodzinną mogą też pobierać osoby owdowiałe, które nie spełniają powyższych wymogów, jednak po śmierci małżonka pozostają bez środków do życia. W takiej sytuacji świadczenie przyznawane jest maksymalnie na rok. Jeśli małżonek podejmuje szkolenie mające na celu uzyskanie kwalifikacji zawodowych, świadczenie może pobierać przez maksymalnie 2 lata.
Jakie dokumenty złożyć, ubiegając się o rentę rodzinną?
Renta rodzinna nie jest wypłacana z urzędu – nawet osoby spełniające wymagania ustawowe, aby ją uzyskać, zobowiązane są przedłożyć stosowną dokumentację. Składają one w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych wniosek ZUS-Rp2 wraz z załącznikami:
- odpisem aktu zgonu małżonka,
- dokumentem tożsamości potwierdzającym rok urodzenia osoby ubiegającej się o świadczenie,
- odpisem aktu małżeństwa,
- zaświadczeniem lekarskim, jeśli renta ma być wypłacana z tytułu niezdolności do pracy,
- oświadczeniem o braku dochodów, których podstawą jest praca zarobkowa.
Dokumentację można złożyć osobiście w oddziale ZUS, listownie bądź za pośrednictwem platformy PUE ZUS.
Czytaj też: Renta z tytułu niezdolności do pracy
Renta rodzinna – wysokość świadczenia
Renta rodzinna nie jest tożsama z emeryturą, jaką pobierał zmarły małżonek. Osoba uprawniona nie otrzyma więc takiej samej kwoty, jaka przysługiwałaby denatowi z tytułu świadczenia emerytalnego. Obecnie wysokość renty rodzinnej wynosi:
- 85 proc. świadczenia zmarłego – jeśli do jej pobierania uprawniona jest jedna osoba,
- 90 proc. świadczenia zmarłego – jeśli do jej pobierania uprawnione są 2 osoby,
- 95 proc. świadczenia zmarłego – jeśli do jej pobierania uprawnionych jest 3 lub więcej osób.
Renta rodzinna może być pomniejszona w przypadku, gdy osoba uprawniona do niej podejmuje pracę zarobkową. Jeśli jej wynagrodzenie przekroczy 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, a jednocześnie nie przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, świadczenie pomniejsza się o kwotę przekroczenia. Tymczasem w sytuacji, gdy zarobek przekroczy 130 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, ZUS ma prawo zawiesić wypłatę renty. Zawieszenie nie oznacza całkowitej utraty prawa do niej, lecz wstrzymanie płatności w okresie, w którym uprawniony przekracza ustawowy limit zarobku.
Renta rodzinna – sytuacje szczególne
Renta rodzinna na ogół przysługuje osobom, które w momencie śmierci małżonka pozostawały z nim w formalnym związku. W przypadku osób rozwiedzionych świadczenie może zostać wypłacone jedynie, jeśli żyjący małżonek uprawniony był do alimentów na mocy wyroku lub ugody sądowej. Tymczasem małżonkowie, pomiędzy którymi istniała rozdzielność majątkowa, będą mieli prawo pobierać rentę rodzinną przy założeniu, że spełnią pozostałe wymagania ustawowe. Tak zwana intercyza nie ma więc wpływu na możliwość uzyskania świadczenia po śmierci współmałżonka.
Czytaj też:
