Idą wielkie zmiany w programie 500+. Złożysz w ZUS-ie wniosek raz i masz spokój. Tak, w ZUS-ie
Odebranie samorządom całej obsługi programu i przekazanie tego obowiązku ZUS-owi, koniec z jakąkolwiek papierologią, w tym wypłatami w gotówce, a także z obniżonymi świadczeniami. Takie zmiany rząd zamierza stopniowo wprowadzać w programie 500+, począwszy od przyszłego roku. Dla rodziców najważniejsza zmiana to odejście od nieco absurdalnego wymogu corocznego składania wniosków.
Ministerstwo Rodziny opublikowało najważniejsze założenia projektu ustawy o zmianie ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci oraz niektórych innych ustaw. Tyle słów, by powiedzieć „o 500+”.
Fundamentalna zmiana dotyczy odebrania samorządom obsługi sztandarowego programu rządu Zjednoczonej Prawicy i przekazanie jej Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych. Rząd uznał, że to właśnie ZUS jest najlepiej przygotowany do skutecznego obracania kwotą przekraczającą 40 mld zł rocznie.
Według rządu samorządy sobie nie radzą
„Mając na względzie ogromną skalę programu oraz ponoszone na niego nakłady finansowe, zasadnym jest weryfikacja i optymalizacja procesu przyznawania i obsługi świadczenia 500+” – wskazuje wiceminister rodziny Barbara Socha.
W pewnej sprzeczności z dominującym przekazem rządu resort rodziny przyznaje, że program nie działa perfekcyjnie, ale jasno sugeruje, że cała wina leży po stronie samorządów, które zajmują się obsługą 500+.
„Proponowana zmiana eliminuje mankamenty wynikające z obecnego procesu obsługi świadczeń 500+. Zakłada się zmianę jednostki obsługującej program Rodzina 500+ na Zakład Ubezpieczeń Społecznych” – tłumaczy Barbara Socha. Jak podkreśla, ZUS jest instytucją dysponującą „odpowiednimi zasobami oraz systemami informatycznymi”.
Koniec papieru i gotówki
Zmiana instytucji obsługującej program 500+ pewnie guzik obchodzi przytłaczającą większość beneficjentów – dla nich liczy się przelew na konto albo gotówka w garści. No właśnie, w tej kwestii także nastąpi wielka zmiana. Koniec z wypłatą świadczeń w formie przekazu pocztowego czy wypłaty gotówkowej. Po wejściu w życie ustawy 500+ będzie wypłacane wyłącznie bezgotówkowo na wskazany przez wnioskodawcę numer rachunku bankowego.
Z brakiem pieniędzy papierowych w programie 500+ wiąże się też pożegnanie z papierowymi dokumentami. MRPiPS mówi o „wyłączeniu formy materialnej wniosku papierowego, składanego bezpośrednio w siedzibie jednostki właściwej bądź za pośrednictwem przesyłki listowej”. Jedyną drogą ubiegania się o 500+ będzie składanie elektronicznego wniosku poprzez systemy teleinformatyczne ZUS-u.
Rząd liczy w ten sposób na „optymalizację procesu przyznawania i obsługi świadczenia, a tym samym bardzo istotną redukcję kosztów jego obsługi”. Nie chodzi jednak tylko o nasze wspólne pieniądze, ale także o nasze zdrowie. MRPiPS podkreśla, że przejście na elektroniczną obsługę 500+ ogranicza też ryzyko zarażenia się covidem poprzez eliminację ryzyka przenoszenia koronawirusa na dokumentach i banknotach, a także „eliminację bezpośrednich kontaktów z innymi osobami przy osobistym składaniu wspomnianych wniosków”.
Składasz raz i zapominasz
W ten sposób przechodzimy do najważniejszej zmiany w programie z punktu widzenia rodziców i opiekunów pobierających 500+. Ta nowość to odejście od konieczności corocznego składania wniosku o świadczenie wychowawcze oraz wprowadzenie automatycznego odnawiania prawa do świadczenia na kolejny okres rozliczeniowy. To oznacza, że nie będziemy musieli co rok pilnować złożenia nowego wniosku o 500+, by dalej otrzymywać przelewy.
Inna ważna zmiana, choć dotycząca zdecydowanej mniejszości beneficjentów 500+ to wprowadzenie wypłaty świadczeń wychowawczych w pełnej wysokości także tym osobom, które dotychczas były pozbawione tego świadczenia, lub pobierały świadczenie w obniżonej wysokości, z uwagi na przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego.
W praktyce chodzi o to, że świadczenie 500+ będzie wypłacane w pełnej wysokości niezależnie od ustalenia pierwszeństwa w wypłacie świadczeń w innym kraju. „Rozwiązanie to dąży do zapewnienia osobom migrującym największej korzyści w zakresie uprawnień do świadczeń spośród oferowanych przez system rozporządzenia unijnego i przez ustawodawstwo krajowe” – podkreśla MRPiPS.
Jeśli chodzi o harmonogram przejmowania programu 500+ przez ZUS, to będzie to wyglądało następująco:
- sprawy dotyczące prawa do świadczenia wychowawczego za okresy sprzed 1 stycznia 2022 r. nadal będą realizowane, do zakończenia postępowania, przez dotychczasowe organy. Organy te będą również kontynuować wypłacanie świadczeń wychowawczych przyznanych przed 1 stycznia 2022 r. do końca okresu, na jaki zostały przyznane, tj. do 31 maja 2022 r. w okresie styczeń – maj 2022 r.,
- od 1 stycznia 2022 r. ZUS będzie wypłacał na bieżąco przyznawane przez siebie świadczenia wychowawcze oraz będzie od 1 lutego 2022 r. przyjmować wnioski na kolejny okres rozpoczynający się 1 czerwca 2022 r.
Jeśli chodzi o sprawy dotyczące świadczeń wychowawczych przysługujących z zastosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, nowe przepisy mają wejść w życie 1 czerwca 2022 r. Do 31 maja 2022 r. obsługą świadczeń wychowawczych podlegających koordynacji będzie zajmować się wojewoda, a organy samorządowe będą te świadczenia nadal wypłacać, do zakończenia okresu, na jaki zostały przyznane.
