Polska mistrzem wzrostu gospodarczego. Jest też ciemna strona medalu

To jest siódmy z kolei tego typu raport, oczywiście różnią się one od siebie co roku, w zależności od wyzwań i problemów, które się pojawiają. Ten raport jest poświęcony właściwie dwóm aspektom. Z jednej strony przedstawia wielkie sukcesy polskiej gospodarki – jesteśmy mistrzami wzrostu gospodarczego wśród krajów transformacji, ale nie tylko. Najszybciej bowiem nadrabiamy dystans do państw wyżej rozwiniętych. To jest jasna strona raportu. A z drugiej strony, niestety, jest właśnie ciemna strona, gdyż występują różnorodne wyzwania i problemy – stwierdziła ekonomistka.

W raporcie mamy różne teksty. Byłam jedną z jego recenzentów i opiniowałam tekst o modelach naszej gospodarki, czyli o tym, w którą stronę ją kierować. Na świecie toczy się debata na temat tego, jak ustawiać tę gospodarkę. A u nas jest jej wciąż za mało, bo mówimy o systemowym kryzysie kapitalizmu, o nierównościach i różnego rodzaju dysfunkcjach kapitalizmu. Często poruszamy temat bezrefleksyjnej pogoni za zyskami, ale bez uwzględnienia zagrożeń dla naszej matki ziemi, dla naszej planety. W związku z tym pojawia się pytanie: dlaczego tak się dzieje? Nie dlatego, że ludzie są źli, lecz dlatego, że pozwalają im na to rozwiązania systemowe – powiedziała.

Jeden z pierwszych tekstów dotyczy modelu kapitalizmu, który ukształtował się w Polsce i w krajach transformacji. Pojawiło się w nim pojęcie „patchworkowy kapitalizm”. Patchwork to całość zszyta z różnych kawałków. Autorzy pokazują, że takie łączenie oraz eklektyzm rozwiązań i systemów charakterystycznych dla gospodarki wolnorynkowej, ale również pewnych regulacji, tworzą swoistą mieszankę. Patchwork bywa czasem źle zszyty i się pruje. Wyjaśniają też, że choć taki model mógł przynieść efekty w krótkim okresie, na początku, to w dłuższej perspektywie może prowadzić do „krótkowzroczności instytucjonalnej”. Oznacza to rozwiązania instytucjonalne typu ad hoc, które w przyszłości mogą okazać się błędne lub niewystarczające – oceniła.

Są trzy warunki, które traktuję jako warunki sine qua non przetrwania w dzisiejszych czasach, co również wynika z tego raportu. Pierwszy warunek to optymalne wykorzystywanie nowych technologii, takich jak sztuczna inteligencja. Optymalne oznacza, że nie za duże, nie za małe, tylko w sam raz. (…) Drugą kwestią jest wdrażanie nowych technologii w sposób, który wzmacnia nasz potencjał oraz kapitał ludzki i społeczny, czyli kapitał relacyjny. Trzeci warunek, bez którego nie mogą być zrealizowane te dwa poprzednie, to jest system rozwiązań regulacyjnych, prowadzący do optymalizacji i umocnienia. W tak krótkim czasie mogłam wymienić tylko niektóre kwestie zawarte w raporcie, ale mniej więcej tak to się przedstawia – powiedziała.