Długi przedsiębiorcy. Jak zabezpieczyć osobisty majątek?
Zakres odpowiedzialności finansowej właściciela firmy zależy w dużej mierze od jej formy prawnej. W przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej przedsiębiorca odpowiada całym swoim majątkiem, natomiast prowadząc spółkę kapitałową odpowiedzialność jest w pewien sposób ograniczona.
Kiedy przedsiębiorca odpowiada za długi firmy całym swoim majątkiem?
Prowadzenie działalności gospodarczej wiąże się z ponoszeniem odpowiedzialności finansowej za podejmowane decyzje. Przedsiębiorcy nie mogą w dowolny sposób zarządzać majątkiem firmy, doprowadzając ją do bankructwa. Prawo przewiduje bowiem nieograniczoną odpowiedzialność majątkową, ale dotyczy ona wyłącznie przedsiębiorców prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą. Za zaciągnięte przez firmę długi odpowiadają oni całym swoim majątkiem, gdyż ta forma prawna nie przewiduje tak zwanego majątku odrębnego. Oznacza to, że majątek firmy jest jednocześnie majątkiem właściciela, a majątek właściciela – majątkiem firmy.
Wierzyciel, dochodząc swoich należności, może więc sięgnąć do majątku prywatnego przedsiębiorcy. Co ciekawe, nie ma obowiązku uprzednio dochodzić należności z majątku firmy.
Nieograniczona odpowiedzialność finansowa to jedna z głównych wad jednoosobowej działalności gospodarczej. Prowadząc spółkę osobową, również należy liczyć się z nieograniczoną odpowiedzialnością finansową. Wyjątek stanowi spółka komandytowo-akcyjna, w której komplementariusz ponosi odpowiedzialność całym swoim majątkiem, natomiast komandytariusz – do wysokości sumy komandytowej.
Ograniczona odpowiedzialność finansowa przedsiębiorcy
Przedsiębiorcy, którzy chcą rozgraniczyć majątek osobisty od majątku firmowego, powinni rozważyć założenie spółki kapitałowej z ograniczoną odpowiedzialnością lub akcyjnej.
Spółki kapitałowe co do zasady same odpowiadają za swoje zobowiązania, będąc osobnym tworem prawnym. W spółce z ograniczoną odpowiedzialnością wspólnik ryzykuje jedynie utratę wkładu własnego, gdyż stanowi on górną granicę odpowiedzialności finansowej. Akcjonariusze natomiast ponoszą odpowiedzialność, gdy spółka jest w organizacji. Założenie spółki kapitałowej jest więc swego rodzaju sposobem na ochronę majątku osobistego, ale należy pamiętać, że cała procedura zarejestrowania firmy jest o wiele bardziej skomplikowana niż w przypadku jednoosobowej działalności gospodarczej. Ponadto przedsiębiorca musi posiadać wyższy kapitał na start.
Czytaj więcej o przedsiębiorcach na Bizblog.pl:
Kiedy wspólnicy zostaną pociągnięci do odpowiedzialności?
Kodeks Spółek Handlowych przewiduje, że spółka kapitałowa odpowiada za długi we własnym zakresie. Niemniej jednak, choć jest osobnym podmiotem, decyzje w jej imieniu tak naprawdę podejmowane są przez wspólników. Dlatego też art. 299 KSH wskazuje, że jeśli egzekucja z majątku spółki z ograniczoną odpowiedzialnością okaże się bezskuteczna, wspólnicy ponoszą solidarną odpowiedzialność za długi. Oznacza to, że wierzyciele będą mogli domagać się pokrycia należności z majątku osobistego wspólników.
Ważna jest tutaj sekwencja – w pierwszej kolejności wyczerpuje się majątek spółki, w drugiej natomiast można sięgnąć do majątku wspólnika. Co istotne, powyższa reguła dotyczy także zobowiązań podatkowych, które początkowo egzekwowane są z majątku spółki. Dopiero później fiskus może sięgnąć do majątku wspólników lub członków zarządu spółki akcyjnej.
Jak chronić majątek osobisty przed odpowiedzialnością za długi firmy?
W kontekście rozdzielenia majątku osobistego od majątku firmy bardzo ważny jest wybór formy prowadzonej działalności gospodarczej. Jeśli przedsiębiorca chce się dobrze zabezpieczyć, powinien wybrać spółkę kapitałową – obecnie może założyć ją nawet jedna osoba. Tymczasem przedsiębiorcy prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mogą zabezpieczyć rodzinę, na przykład poprzez spisanie umowy majątkowej ze współmałżonkiem. Wtedy nie ponosi on odpowiedzialności finansowej za długi przedsiębiorcy, czyli męża/żony. W pewnych przypadkach rozwiązaniem może być też złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości, jednak takie działanie pociąga za sobą inne konsekwencje natury prawnej.
