Zaliczka a zadatek - czym się różnią? Ta niewiedza może słono kosztować

Zaliczkę oraz zadatek można sprowadzić do pewnych kwot pieniędzy, które wpłacane są na poczet wykonania w przyszłości umowy. O ile jednak zaliczka nie została sformalizowana przepisami prawa, o tyle zadatek jest dokładnie uregulowany w Kodeksie Cywilnym. Zgodnie z definicją, zadatek może mieć też formę rzeczową, przy czym świadczenie najczęściej wręczane jest w momencie zawierania umowy przedwstępnej.

Pomiędzy zaliczką a zadatkiem występują zasadnicze różnice, które można rozpatrywać w trzech sytuacjach:

W pierwszym przypadku usługodawca bądź dostawca towaru nie jest zobowiązany zwracać klientowi zadatku, jednak będzie miał obowiązek dokonać zwrotu wpłaconej zaliczki. W drugiej sytuacji, gdy umowa nie zostanie zrealizowana z winy usługodawcy, klientowi przysługuje zwrot zadatku w podwójnej wysokości. Zaliczka natomiast zwracana jest w kwocie, w jakiej została wpłacona. W ostatnim przypadku zarówno zadatek, jak i zaliczka zwracane są w takiej wysokości, w jakiej zostały wpłacone.

W transakcjach handlowych korzystniej jest wybierać zadatek, który daje zabezpieczenie realizacji umowy, chroniąc obie strony. Mówi się nawet, że niejako dyscyplinuje on do sfinalizowania transakcji. Inaczej jest w przypadku zaliczki, która stanowi wyłącznie pewną formę rezerwacji towaru lub usługi. Ponadto usługodawca, który musi zwrócić zaliczkę, ma prawo odliczyć od niej koszty poniesione w związku z realizacją umowy.

Takie uprawnienie nie przysługuje mu natomiast przy zadatku. Co istotne, strony umowy muszą jasno określić, czy dokonywana wpłata dotyczy zaliczki. Jeśli tego nie zrobią, z mocy prawa uznawana jest ona za zadatek. Przepisy nie podają natomiast, w jakich przypadkach należy wpłacić zadatek, a w jakich zaliczkę – istnieje możliwość dokonania swobodnych ustaleń na tym polu.

Zaliczka i zadatek nie pozostają bez wpływu na zobowiązania podatkowe przedsiębiorcy. Jeśli otrzyma on całą należność przed wykonaniem usługi lub wydaniem towaru, musi rozliczyć się z podatku dochodowego w dacie osiągnięcia przychodu. Zaliczki ani zadatku nie wykazuje się natomiast w podatku dochodowym, jeśli otrzymano wyłącznie część zapłaty. Innymi słowy, stanowią one przychód wyłącznie w sytuacji, gdy sprzedawca:

Inaczej wygląda to w przypadku podatku VAT, z którego przedsiębiorcy będą musieli każdorazowo się rozliczyć. Otrzymując część zapłaty przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi, powstaje bowiem obowiązek podatkowy.