Polska złożyła wniosek w Brukseli o klauzulę wyjścia. Potrzebujemy pieniędzy na broń
Komisja Europejska zachęca państwa członkowskie do wspólnego wykorzystania krajowej klauzuli wyjścia, która pozwoli zwiększyć wydatki na obronność bez łamania unijnych reguł fiskalnych. Polska już złożyła wniosek – w latach 2024–2025 nasze nakłady na wojsko wzrosną o ponad 1 punkt procentowy PKB względem poziomu sprzed wojny w Ukrainie.
Krajowa klauzula wyjścia (National Escape Clause – NEC) została zaproponowana przez Komisję Europejską 19 marca 2025 roku w odpowiedzi na rosnące zagrożenie militarne w Europie. Komisja wezwała państwa członkowskie do skoordynowanego działania i zawnioskowania o użycie klauzuli, która umożliwia odejście od restrykcyjnych limitów deficytu budżetowego. Kraje, które skorzystają z NEC, mogą przekroczyć rekomendowany poziom wydatków publicznych, pod warunkiem że wzrost dotyczy wydatków na obronność.
W normalnych warunkach państwa UE są zobowiązane do trzymania deficytu poniżej 3 proc. PKB oraz redukowania długu publicznego. Użycie klauzuli pozwala na czasowe zawieszenie tych reguł. Polska złożyła odpowiedni wniosek do końca kwietnia – podobnie jak m.in. Niemcy, Litwa i Rumunia.
Wzrost wydatków na obronność
19 marca br. Komisja Europejska w komunikacie zachęciła państwa członkowskie do skoordynowanego użycia krajowej klauzuli wyjścia (ang. National Escape Clause – NEC) ze względu na wyjątkowe okoliczności, jakimi są agresja Rosji na Ukrainę i pogarszające się środowisko bezpieczeństwa. Powinno to w opinii KE pozwolić na osiągnięcie przez państwa Unii Europejskiej trwale wyższych wydatków obronnych przy zachowaniu w średnim okresie stabilnych finansów publicznych.
Krajowa klauzula umożliwia odejście od rekomendowanej przez Radę Ecofin ścieżki wydatków do wysokości przyrostu wydatków na obronność w stosunku do sytuacji przed wojną na Ukrainie, jednak nie więcej niż 1,5 proc. PKB - informuje Ministerstwo Finansów.
Zgodnie z szacunkami przyrost wydatków obronnych według unijnej definicji COFOG (Klasyfikacja wydatków sektora instytucji rządowych i samorządowych według funkcji) w Polsce w porównaniu do 2021 roku, wyniesie w latach 2024-25 odpowiednio 1,1 proc. PKB i 1,3 proc. PKB. Również w kolejnych latach obowiązywania klauzuli wydatki na obronność w Polsce będą kształtować się na poziomie istotnie wyższym niż w roku 2021.
Kwietniowy termin złożenia wniosku nie jest terminem nieprzekraczalnym
Resort podaje, że biorąc pod uwagę, że ta wyjątkowa sytuacja dotyczy wszystkich państw członkowskich, oraz mając na uwadze maksymalizację wpływu na gotowość obronną UE i zdolności produkcyjne przemysłu obronnego, KE zachęciła wszystkie państwa członkowskie do zawnioskowania w sposób skoordynowany o klauzulę wyjścia, w miarę możliwości, do końca kwietnia br.
Kwietniowy termin złożenia wniosku o krajową klauzulę wyjścia nie jest terminem nieprzekraczalnym i państwa mogą podjąć decyzję później. Wnioski państw członkowskich, które zostały złożone do Rady Ecofin i Komisji Europejskiej do końca kwietnia, w tym Polski, zostaną ocenione przez KE do 4 czerwca i na podstawie jej rekomendacji Rada Ecofin przyjmie stosowne zalecenia już 8 lipca - wskazuje Ministerstwo Finansów.
W trakcie stosowania klauzuli państwa UE w dalszym ciągu podlegać będą unijnym przepisom zarządzania gospodarczego.
