Zaskakująco dobry wynik Polski. Nie odstajemy od Zachodu, jeśli chodzi o zaufanie w finansach
Zaufanie w sektorze finansowym to podstawa, nie tylko w relacjach instytucja – klient, ale również na poziomie instytucje – regulator. Niestety kilka lat temu pojawiły się sygnały, że na rynku europejskim możemy mieć do czynienia z kryzysem zaufania. Dlatego Bruksela postanowiła przyjrzeć się sytuacji w kilku krajach, w tym w Polsce.
Badanie było częścią projektu TiGRE (ang. Trust in Governance and Regulation in Europe), które prowadzono w latach 2020-2023 na zlecenie Komisji Europejskiej.
Badacze sprawdzili sytuację w w Polsce, Belgii, Danii, Niemczech, Holandii, Norwegii, Hiszpanii, Izraelu i Szwajcarii. Międzynarodowy zespół porównał informacje dotyczące przekroju różnych systemów regulacyjnych, ich dojrzałość i poziom deklarowanego zaufania. Podmioty w Polsce zapytano między innymi o poziom zaufania do nadzoru, częstotliwość wysyłania informacji oraz przebieg komunikacji.
Przejrzystość jest kluczowa
Zauważyliśmy, że banki bardzo dużo raportują, ponieważ jest to uwarunkowane prawem, natomiast otrzymują stosunkowo niewiele informacji zwrotnych – wskazuje prof. Dominika Latusek-Jurczak, członkini zespołu badawczego.
Jak wyjaśnia, nie w tym rzecz, by podmioty otrzymywały zalew informacji, których nie rozumieją i których nie mogą przyswoić. Chodzi o to, aby komunikacja stała na jak najwyższym poziomie i była przede wszystkim zrozumiała.
Słowem kluczowym jest transparencja, która jest mantrą zarządzania publicznego. Wszystko ma być transparentne, a to jest trochę bez sensu, ponieważ trzeba mieć kompetencje, by transparentność rozumieć. Dlatego, wymiana komunikatów powinna być zrozumiała i w ilości, którą odbiorca jest w stanie przyswoić – komentuje ekspertka.
Jej zdaniem przejrzystość budowana jest wtedy, kiedy strony nie polegają wyłącznie na raportowaniu ilościowym. Taka forma dominuje w sektorach ściśle regulowanych, na przykład w bankach, od których Komisja Nadzoru Finansowego otrzymuje numeryczne raporty z informacjami na temat wskaźników zarządzania ryzykiem.
Jeżeli jeden z limitów zostanie przekroczony, zapala się czerwona lampka i często dopiero wtedy nawiązywany jest kontakt, ponieważ trzeba wyjaśnić, co się stało. Tak to funkcjonuje w większości środowisk, które badaliśmy – opowiada prof. Dominika Latusek-Jurczak.
Ekonomistka wskazuje, że w dojrzałych ekosystemach o wyższym poziomie zaufania instytucja regulacyjna porozumiewa się zarówno z tymi, którzy przekroczyli poziom alertu, ale też z pozostałymi podmiotami.
A zatem komunikacja nie jest karą, tylko codziennością, która sprzyja przejrzystości. Profesor z Akademii Leona Koźmińskiego zaznacza, że w środowiskach wysokiego zaufania wymiana jakościowych informacji, toczy się równolegle do przesyłania danych liczbowych.
Jakość komunikacji ma ogromne znaczenie, większe niż częstotliwość
Prof. Latusek-Jurczak podkreśla, że nie chodzi jedynie o częstotliwość kontaktu, ale również o jego jakość. W badaniu wyszło, że cały system funkcjonuje najlepiej, gdy obie strony – regulator i podmioty regulowane – starannie się sobie przyglądają, wymieniają zrozumiałe komunikaty z życzliwym i ufnym nastawieniem.
Gdy interesariusze wymieniają się informacjami z wieloma podmiotami, zwykle bardziej zgadzają się z wprowadzonymi regulacjami – zaznacza ekspertka.
Specjaliści podkreślają, że informacje zwrotne i dialog wydają się odgrywać tu kluczową rolę.
Nieujawnianie wystarczających informacji może negatywnie wpływać na zaufanie, a nawet wywoływać nieufność – mówi prof. Latusek-Jurczak.
Więcej wiadomości na temat sektora finansowego w Polsce
Wyniki badań pokazują znaczenie kontaktów i wymiany informacji dla budowania zaufania, które jest fundamentem zdrowego sektora finansowego.
Środowiska regulowane, takie jak sektor finansowy - mocno nadzorowane - funkcjonują najlepiej, kiedy to zaufanie ma charakter aktywny, czyli towarzyszy mu czujność. Czujność oznacza, że cały czas monitorujemy to, co się dzieje – tłumaczy prof. Latusek-Jurczak.
Bardzo dobry wynik Polski
Od lat uskarżamy się na brak zaufania. Taki był też punkt wyjścia naszego projektu. Komisja Europejska ogłosiła go, bo powszechnie mówiło się o kryzysie zaufania w wielu obszarach, w tym w sektorze finansowym. A nam wyszło, że zaufanie jest, może nie bardzo wysokie, ale jest. Mamy wynik lepszy, niż można byłoby się spodziewać – zaznacza.
Badania wykazały, że Polska, nie odstaje od reszty analizowanych krajów. Dało się zauważyć, że ma podobne problemy co Europa Zachodnia.
Na tle danych międzynarodowych naprawdę mieścimy się w mocnej średniej. To jest bardzo dobry dla Polski wynik, bo jeśli porównamy to z deklaracjami zaufania obywateli do państwa, które są niskie, to się okazuje, że na poziomie między regulatorem a podmiotami regulowanymi, udało się zbudować zaufanie. To jest wniosek, który dla naszych partnerów był zaskakujący – mówi prof. Latusek-Jurczak.
Ekspertka wskazuje dyskurs polityczny, bardziej spolaryzowany i emocjonalny powoduje, że szybciej wyciąga się wnioski na temat zaufania, natomiast biznes toczy się swoim rytmem, jest mniej nacechowany skrajnymi emocjami i opiera się na kompetencjach.
To, co mnie zaskoczyło, to fakt, że zaufanie, które działa na rynkach regulowanych jest bardziej dojrzałe. Tak wynika z naszych ustaleń – podsumowuje prof. Latusek-Jurczak.
Nadzór finansowy nie powinien unikać odpowiedzi
W ramach TiGRE naukowcy wypracowali rekomendacje dla rynku finansowego, które służą budowaniu zaufania. Instytucje odpowiedzialne za regulowanie sektora powinny dbać o częste kontakty z interesariuszami, bo ich częstotliwość sprzyja wzrostowi zaufania. Badacze zachęcają też do tworzenia grup roboczych i doradczych forów z udziałem uczestników rynku. W ten sposób regulator może pozyskiwać wartościowe informacje, które będą służyły trafniejszym decyzjom. Autorzy TiGRE zdecydowanie odradzają przemilczanie trudnych kwestii i uciekanie się do formuły „braku komentarza”.
Z podobnej reakcji zwykle wynika głównie spadek zaufania.
