Rachunek kosztów. Dlaczego warto go opracowywać regularnie?
Rachunek kosztów to jedno z podstawowych narzędzi rachunkowości zarządczej. Sporządzony rzetelnie, pomaga podejmować kluczowe decyzje dotyczące cen czy procesów produkcyjnych. Sprawdź, jak wygląda rachunek kosztów i dlaczego warto go opracowywać regularnie.
Czym jest rachunek kosztów?
Rachunek kosztów to zestawienie wydatków, jakie w danym okresie poniosła jednostka. Jest to jeden z kluczowych raportów rachunkowości zarządczej, jednak przygotowuje się go na podstawie informacji dostarczonych przez rachunkowość finansową (bilans, zapisy na kontach księgowych, rachunek zysków i strat).
Sporządzaniem rachunku kosztów zajmują się analitycy bądź pracownicy działu kontrolingu. Rzadziej zadanie to delegowane jest księgowym, którzy skupiają się na ewidencji rachunkowej i podatkowej operacji gospodarczych.
Rachunek kosztów dostarcza informacji umożliwiających:
- wycenę produktów, zapasów, produktów w toku i półproduktów,
- ustalenie rentowności wyrobów gotowych,
- ustalenie kosztów poszczególnych komórek,
- wykrycie marnotrawionych surowców, towarów.
Istnieje kilka rodzajów rachunku kosztów, w tym:
- rachunek kosztów pełnych,
- rachunek kosztów zmiennych,
- rachunek kosztów docelowych,
- rachunek kosztów działań.
Rachunek kosztów pełnych
W rachunku kosztów pełnych koszty dzielimy na bezpośrednio i pośrednio związane z produkcją. Koszty bezpośrednie to takie, które można wprost przypisać do danego produktu (materiały robocizna), natomiast pośrednie są wspólne dla pewnej gamy wyrobów (np. energia elektryczna).
Wzór rachunku kosztów pełnych wygląda następująco:
- przychody ze sprzedaży,
- koszt wytworzenia sprzedanych wyrobów,
- wynik brutto na sprzedaży (przychody – koszty),
- koszty ogólnego zarządu,
- koszty sprzedaży,
- wynik operacyjny na sprzedaży (wynik brutto – koszty zarządu – koszty sprzedaży).
Rachunek kosztów zmiennych
Rachunek kosztów zmiennych akcentuje podział na koszty stałe (ponoszone niezależnie od wolumenu produkcji) oraz zmienne (których wysokość zależy od aktualnej wielkości produkcji). Wzór rachunku kosztów zmiennych nieco różni się od poprzedniego i wygląda tak:
- przychody ze sprzedaży,
- koszty zmienne wyrobów sprzedanych,
- marża brutto ze sprzedaży (przychody – koszty zmienne),
- koszty stałe wydziałowe,
- koszty zarządu,
- koszty sprzedaży,
- wynik operacyjny ze sprzedaży (marża brutto – koszty stałe – koszty zarządu – koszty sprzedaży).
Rachunek kosztów celu i rachunek kosztów działań
Rachunek kosztów celu wykorzystywany jest do zarządzania kosztami w taki sposób, aby osiągnąć zamierzone przychody. Natomiast rachunek kosztów działań (rachunek ABC) polega na przypisaniu wydatków do konkretnego działania, a nie produktu.
Więcej poradników znajdziesz na Bizblog.pl:
Dlaczego warto regularnie sporządzać rachunek kosztów?
W przeciwieństwie do sprawozdania finansowego, rachunku kosztów nie trzeba sporządzać z mocy prawa. Warto jednak robić to regularnie, ponieważ umożliwia on:
- ustalanie polityki cenowej,
- podejmowanie świadomych decyzji ekonomicznych,
- kontrolę procesów produkcyjnych,
- kontrolę kosztów,
- obserwowanie zmian strukturalnych przedsiębiorstwa,
- udzielanie niezbędnych informacji osobom z zewnątrz,
- efektywne zarządzanie finansami firmy.
Prawidłowo sporządzony pełni szereg funkcji, w tym funkcję:
- informacyjną – dostarcza informacji niezbędnych do efektywnego zarządzania przedsiębiorstwem,
- sprawozdawczą – polegającą na opracowywaniu raportów,
- analityczną – umożliwia ocenę i poprawę procesów,
- optymalizacyjną – umożliwia dopracowanie podejmowanych decyzji,
- motywacyjną – dostarcza informacji pozwalających wykorzystać dostępne składniki produkcji.
Miejsce rachunku kosztów w rachunkowości firmy
Sporządzanie rachunku kosztów nie jest obligatoryjne, a jednak trudno wyobrazić sobie funkcjonowanie większej firmy bez niego. Najczęściej przygotowuje się go raz w miesiącu z uwzględnieniem już poniesionych kosztów. Rachunek kosztów celu warto natomiast sporządzić jeszcze przed podjęciem kluczowych decyzji dotyczących planowanego przedsięwzięcia. W ten sposób łatwiej ocenić potencjalne korzyści i koszty, jakie może ono przynieść.
