Jak polskie firmy podbijają świat? Przekonaj się, sięgając po najnowszą książkę o startupach

„Nie da się” – te trzy krótkie słowa regularnie padały z ust kolejnych naukowców, którym ponad dekadę temu Rafał Modrzewski i Pekka Laurila opowiadali o swoim – nomen omen – kosmicznym pomyśle — tymi słowy rozpoczyna się rozdział „Startupowców” o ICEYE, polsko-fińskim, hitowym przedsięwzięciu.

To symptomatyczna sytuacja dla wielu pomysłów, które wydają się nierealne, zanim zostaną zrealizowane. Nowa książka Krzysztofa Domaradzkiego i Artura Kurasińskiego po brzegi wypełniona jest ciekawostkami o budowaniu biznesu, ale i zmaganiu się z przeciwnościami losu, pokazującymi, że wytrwałość popłaca

Domaradzki i Kurasiński odbyli ponad 200 rozmów, w czasie których nie zabrakło czysto biznesowych wątków: jak zbudować produkt od zera, jak zorganizować sprzedaż i ekspansję międzynarodową. Jak dochodzi się do wyceny przekraczającej miliard dolarów?

. Artur Kurasiński to przedsiębiorca, obserwator i krytyk zjawisk cyfrowych oraz nowych technologii. To on stoi za komisami edukacyjnymi o nauce i technologii z serii „Róża, a co chcesz wiedzieć?”, a także stworzeniem Auli Polska, najstarszego w Polsce cyklu spotkań dla startupów, oraz nagród Aulery. Domaradzki to zaś dziennikarz związany od dekady z Forbesem i pisarz, który na koncie ma już osiem książek — w tym ostatniej „Konfident”. Z Krzysztofem zamieniłem też kilka słów, które czytelnikom Bizbloga przybliżą nadchodzącą pozycję.

Karol Kopańko, Bizblog: Od długiego czasu piszesz dla Forbesa. Dlaczego ktoś powinien sięgnąć po tę książkę zamiast Twój kolejny artykuł?

Krzysztof Domaradzki: Po co wybierać – najlepiej, gdyby ludzie czytali zarówno moje teksty forbesowe, jak i tę książkę (śmiech).

W „Forbesie” opowiadam o start-upach w sposób esencjonalny – na trzech czy czterech stronach muszę zmieścić historię ciekawego człowieka i jego biznesu. Tymczasem w Startupowcach właściwie nie miałem ograniczeń objętościowych. Dzięki temu mogłem szczegółowo opowiedzieć o losach poszczególnych firm, o specyfice ich biznesów czy o ludziach, którzy za nimi stoją.

Nie obawiałeś się, że znudzisz się pisaniem o tych samych firmach, które już wcześniej omawiałeś na łamach „Forbesa”

To prawda, choć na szczęście nic takiego się nie stało. Przedsiębiorcy, z którymi rozmawialiśmy, bardzo się przed nami otworzyli. Opowiedzieli o wielu rzeczach, o których do tej pory nie wspominali w mediach. Powyciągali anegdoty, pokazali emocje. Podobnie było z innymi ludźmi, których wywiadowaliśmy na potrzeby publikacji, czyli z inwestorami, pracownikami i byłymi pracownikami start-upów czy innymi przedsiębiorcami. Dzięki pracy nad tą książką sam wiele się nauczyłem na temat naszej branży startupowej.

Czytaj też: Jak szybko założyć firmę?

W przedmowie piszesz o selekcji startupów - jakie najciekawsze firmy musieliście odpuścić?

Właśnie te, które wymieniłem we wstępie, czyli m.in. Spacelift, Tidio czy NoMagic. Być może załapią się do kolejnej części – o ile kiedykolwiek powstanie :)

Musieliśmy też zrezygnować z wielu świetnych firm, które po prostu nie pasowały do konceptu – m.in. ze spółek gamingowych i biotechnologicznych (jedne i drugie zasługują na osobne książki), z biznesów usługowych (chcieliśmy pokazać, z czym się je budowanie produktów techowych), a także z regionalnych i lokalnych czempionów technologicznych (zależało nam przedsiębiorstwach działających międzynarodowo).

Polski rynek startupowy ma też wiele przykładów nieetycznego zachowania (rozmawialiśmy przed laty m.in. o biznesie Roberta Gryna). Na moje oko takie kontrowersyjne historie niosłyby się lepiej, nie sądzisz?

Być może, seriale o Uberze, WeWorku czy Theranosie poniosły się chyba całkiem nieźle. Ale miałem ochotę napisać inną książkę – o mniejszych i większych sukcesach startupowych, które wreszcie zaczęły się w Polsce pojawiać.

Na przestrzeni ostatnich lat polski rynek startupowy wykonał kolosalny skok, właściwie jak u Thiela – przeszedł od zera do jednego. Pojawiło się coś, co można już nazwać ekosystemem innowacji. Pojawiły się firmy, które tworzą świetne produkty, działają globalnie, osiągają wysokie wyceny. Uznaliśmy z Arturem, że to dobry moment, aby podsumować te pierwsze lata rozwoju naszego ekosystemu. Opowiedzieć o ludziach, którym udało się zbudować coś wartościowego, którzy mają odwagę mierzyć się z globalnym startupowaniem.

Czytaj też: Wypowiedzenie umowy o pracę. Jaki okres wypowiedzenia?

Teraz tej odwagi trzeba mieć chyba jeszcze więcej, niż przed pandemią?

Mam poczucie, że zabraliśmy się za tę publikację jednocześnie w najlepszym i najgorszym momencie. Najlepszym, ponieważ po świetnym dla polskich start-upów 2021 roku. Najgorszym, bo ruszyliśmy z projektem w lutym 2022 roku. A wszyscy wiemy, co się wtedy wydarzyło i co się później działo na rynku: wystrzał inflacji i stóp procentowych, zwolnienia w big techach, kolejna kryptozima, ścinanie wycen start-upów, rewolucja AI. Fakt, że żadna z opisywanych w tej książce firm się nie przewróciła, nie zwolniła większości załogi, nie straciła 90 procent przychodów albo nie sprzedała się za jedną dziesiątą swojej wartości z okresu hossy, wypada chyba uznać za nasz selekcyjny sukces.

A jak dbaliście aby książka nie zamieniła się w cukierkowe historie o “wannabe jednorożcach”?

Budowanie międzynarodowych firm technologicznych nie jest lekkie, łatwe i przyjemne. To krew, pot i łzy. Dlatego mamy w książce m.in. historie konfliktów między wspólnikami, złych decyzji inwestycyjnych, nieudanych wejść na zagraniczne rynki i wielu innych błędów biznesowych. To w dużej mierze opowieść o trudach startupowania, o życiu w nieustannym stresie, o braku wiary we własne możliwości. O problemach i ich rozwiązywaniu, a nie o wesołej wędrówce prowadzącej od jednej rundy finansowania do następnej.

Nie zamierzamy nikogo zniechęcać ani zachęcać do tego typu przedsiębiorczości. Po prostu chcemy pokazać na konkretnych przykładach, z czym ona się wiąże.

Artur zna chyba wzloty i upadki startupów od podszewki? Jak dzieliliście się pracą?

Tak, Artur sporo widział w świecie startupowym. Od ponad dwudziestu lat siedzi w tej branży. Wszyscy go znają i on zna wszystkich.

Można powiedzieć, że na potrzeby tego projektu stworzyliśmy nieformalny dwuosobowy start-up. I jak to w małej organizacji bywa – na początku mnóstwo rzeczy założyciele muszą zrobić samodzielnie. Wspólnie pracowaliśmy nad koncepcją książki, pozyskaniem partnerów, selekcją firm. Większość z ponad 200 rozmów na potrzeby publikacji wziąłem na siebie, ale razem przeprowadziliśmy niemal wszystkie wywiady z budowniczymi dwunastu opisywanych firm. Tekst Startupowców napisałem sam, ponieważ jest to największa wartość, jaką mogłem wnieść do tego projektu. Z kolei na Arturze spoczęło więcej obowiązków dystrybucyjnych i marketingowych. Do tego mogliśmy liczyć na nieocenione wsparcie osób, które zaprosiliśmy do projektu – przede wszystkim Piotra Wierzbowskiego, twórcy Manufaktury Książek, który pomaga self-publisherom w tworzeniu i wydawaniu utworów. Bez niego byłoby po nas.

To twoja dziewiąta książka. Jak porównujesz ją do poprzednich?

Wcześniej wydałem sześć powieści kryminalnych i dwa tytuły biznesowe. Żadna z dotychczasowych nie kosztowała mnie tyle pracy – włącznie z Przełęczą, do której musiałem przeczytać kilkadziesiąt książek o Rosji, ZSRR i tragedii na Przełęczy Diatłowa. Aby napisać Startupowców, musiałem przeprowadzić rozmowy z ponad 200 osobami, przekopać się przez setki publikacji i raportów, a do tego wspólnie z Arturem zatroszczyć się o sprawy wydawnicze, ponieważ wypuszczamy tę książkę w modelu self-publishingowym.

Właśnie! Dlaczego nie zdecydowaliście się na współpracę z wydawnictwem? Uważacie, że razem uda się wam dotrzeć do szerokiej społeczności?

Na pewno nie dotrzemy do szerokiej publiczności, ale do szerokiego grona osób interesujących się biznesem – czemu nie. A na self-publishing postawiliśmy z kilku powodów. Po pierwsze: Artur ma już doświadczenie w tej materii, a ja od dłuższego czasu chciałem tego spróbować. Po drugie: zależało nam na tym, aby mieć kontrolę nad każdym kluczowym elementem projektu, czyli nad produkcją, dystrybucją i marketingiem.

Po trzecie: tak jak wspomniałem, Artura wszyscy w środowisku startupowym znają, o mnie też kilka osób słyszało, nie startujemy z poziomu anonimowych autorów, których wydawnictwo musiałoby wyciągnąć za uszy. A po czwarte: jeżeli książka odniesie sukces komercyjny, to w tym modelu my będziemy jego głównymi beneficjentami, a nie wydawca czy dystrybutorzy. Nie nastawiamy się na kokosy, ale byłoby miło, gdyby nasz wielomiesięczny trud został doceniony także finansowo.