UOKiK przygląda się Bocianowi. Tak firmy pożyczkowe omijają prawo antylichwiarskie

Prezes UOKiK-u Tomasz Chróstny postanowił sprawdzić, czy firmy pożyczkowe nie omijają przepisów antylichwiarskich metodą „na leasing”. Na razie wszczął postępowanie postępowaniu wyjaśniające na postawie skarg konsumentów, którzy zamiast umowy pożyczki nieświadomie podpisali umowę leasingu zwrotnego sprzętu AGD, który wcześniej rzekomo sprzedali firmie udzielającej finansowania.

Jak tłumaczy szef urzędu, prawo nie tylko określa maksymalną wysokość odsetek od pożyczek, ale także maksymalne koszty pozaodsetkowe. Zwraca uwagę, że umowy leasingu zwrotnego, w których nie ma obowiązku nabycia przedmiotu umowy przez konsumenta po jej zakończeniu, nie podlegają tym przepisom.

Ostrzegam konsumentów, aby uważnie czytali umowy pożyczkowe przed podpisaniem i nie zgadzali się na fikcyjny leasing. W konsekwencji takich umów mogą płacić bardzo wysokie raty, dużo wyższe niż te, które są dozwolone w przypadku kredytów konsumenckich – mówi Tomasz Chróstny.

Postępowania wyjaśniające obejmą firmy Everest Finanse S.A. i Everest Finanse Sp. z o.o. Sp. k., które działają pod szyldem „Bocian Pożyczki” oraz Capital Service S.A. UOKiK uważnie przyjrzy się zawieranym przez nie umowom leasingu konsumenckiego zwrotnego.

Prezes UOKiK-u chce sprawdzić, czy w praktyce tych firm kwota ze „sprzedaży” w rzeczywistości nie stanowi pożyczki, a „raty leasingu” – jej spłaty z uwzględnieniem prowizji dla firmy. Ze skarg konsumentów wynika, że w takich umowach przedmiot leasingu jest zazwyczaj określony bardzo ogólnie. Mało tego, jedna z osób skarżących się na firmę pożyczkową twierdzi, że w ogóle nie posiada kuchenki będącej przedmiotem leasingu. Inna przyznała, że wpisaną do umowy lodówkę wcześniej... zajął komornik.

Lichwa w Polsce miała już dawno temu zostać wypalona gorącym żelazem, ale obowiązujące przepisy z łatwością obchodzą firmy pożyczkowe, dlatego rząd kolejny raz znowelizuje prawo antylichwiarskie. Przygotowany w Ministerstwie Sprawiedliwości projekt ustawy jest wciąż na wczesnym etapie prac legislacyjnych, a vacatio legis nowych przepisów ma wynieść aż pół roku.

Co się zmieni? Maksymalna wysokość pozaodsetkowych kosztów kredytu konsumenckiego wprawdzie wciąż będzie wyliczana według wzoru, ale ich wysokość będzie ograniczona do 10 proc. Dzisiaj jest to 25 proc. w przypadku kosztów niezależnych od okresu kredytowania lub 30 proc. w przypadku kosztów uzależnionych od okresu kredytowania. Jak jednak pokazuje opisany wyżej przykład działalności firm pożyczkowych, limity te są i tak obchodzone.

Resort sprawiedliwości obiecuje, że za pomocą nowej ustawy zostaną podjęte kompleksowe i skoordynowane działania, zarówno na gruncie prawa karnego, jak i przez ingerencję w stosunki cywilnoprawne, ukierunkowane na zlikwidowanie patologii udzielania pożyczek o charakterze lichwiarskim.

Nowa ustawa wprowadzi zmiany w aż dziewięciu ustawach: Kodeksie cywilnym, Kodeksie postępowania cywilnego, Kodeksie karnym, Prawie bankowym, ustawie o nadzorze nad rynkiem finansowym, ustawie o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, ustawie o kredycie konsumenckim, ustawie o odwróconym kredycie hipotecznym, o kredycie hipotecznym oraz o nadzorze nad pośrednikami kredytu hipotecznego i agentami.

Ministerstwo Sprawiedliwości zwraca uwagę na cztery główne regulacje:

Ostatnia nowelizacja przepisów antylichwiarskich miała miejsce bardzo niedawno, bo już w maju 2020 roku, czyli już po wybuchu epidemii koronawirusa i wprowadzeniu lockdownu w Polsce. W ramach tarczy antykryzysowej wprowadzono zakaz stosowania przewłaszczenia na zabezpieczenie w umowach z osobami fizycznymi, zakazano prowadzenia egzekucji z nieruchomości, gdy dług jest niewielki, a także wprowadzono karę do pięciu lat więzienia za żądanie spłaty pożyczki przekraczającej ustawowy próg.