transformacja energetyczna

Jeszcze kilka lat temu trudno było sobie wyobrazić, że największy spór o przyszłości kopalni Turów toczyć między sobą będą sami Polacy. To już nie jest wina ani Czechów, ani Niemców, którzy narzekali, że nasza odkrywka wypłukuje im wody gruntowe, przez co dochodzi m.in. do niebezpiecznych zapadlisk. Turów to dla rządu kwestia bezpieczeństwa energetycznego, panoszącej się po nie swoim podwórku Komisji Europejskiej, a także złośliwości sądów. Dla ekologów z kolei to koronny dowód na to, że polski rząd nie ma żadnych konkretnych planów dotyczących transformacji energetycznej. Tylko gra na emocjach, co będzie nas już za chwilę słono kosztować.

Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., zaktualizowana zgodnie z obecną sytuacją geopolityczną i też najnowszymi celami klimatycznymi UE, miała trafić na obrady rządu już w kwietniu. Niestety okazało się, że część Zjednoczonej Prawicy widzi nieco inaczej rolę węgla w kolejnych latach i zaczęło się przeciąganie liny. Dlatego teraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaprasza w tej oraz w sprawie Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030 (KPEiK) - na prekonsultacje. Mają one potrwać od 30 czerwca.

Tym razem to wcale nie Czesi, którym kopalnia Turów ma wypłukiwać wodę gruntową, ani też Niemcy z Zittau, którzy przekonują, że przez polską odkrywkę ich miasto coraz bardziej się osadza. Teraz bolesny cios kopalni Turów zadał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który uznał, że zachodzi w tym przypadku niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody środowisku. Ekolodzy nie kryją zadowolenia. Rząd jest wściekły, a minister klimatu i środowiska straszy utratą tysiąca miejsc pracy.

Jesteśmy w połowie okresu, w którym Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpatrzy wniosek spółki Polskie Elektrownie Jądrowe w sprawie budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. To otworzy drzwi m.in. do ustalenia konkretnej lokalizacji inwestycji i zdobycia pozwolenia na budowę. Szefowa resortu mówi, że MKiŚ odpowie na ten wniosek najpóźniej do połowy lipca. Tymczasem z najnowszego badania IBRiS wynika, że Polscy ufają energetyce jądrowej, tej opartej na małych reaktorach modułowych SMR też.

Ciekawe, czy górnicy wierzą w opowieści polityków Zjednoczonej Prawicy, że będą mogli fedrować jeszcze przez ponad ćwierć wieku? Rzeczywistość jest bowiem taka, że węgiel błyskawicznie traci na znaczeniu, a zyskują OZE. I nie jest to zasługa rządu, przyjętych regulacji czy mody, ale trend oddolny, bo stoją za nim Polacy, inwestujący na potęgę w nowe źródła energii. I teraz albo zaczniemy czerpać z tego zyski, inwestując w system energetyczny, żeby go odpowiednio przystosować, albo zaliczymy piękną katastrofę i wszystkie te inwestycje liczone w prywatnych miliardach złotych trafi szlag.

Jacek Sasin, wicepremier i szef aktywów państwowych, wysłał do górników jednoznaczny sygnał: nie musicie bać się o pracę i los kopalni, bo do 2049 r. rząd będzie chronił wydobycie węgla. Jednocześnie, dbając o fedrowanie jeszcze przez ponad ćwierć wieku, Sasin obiecuje osłonić nas wszystkich przed nadmiernymi cenami tej węglowej energii. Taki pakt energetyczny ma być dla Polski tarczą nie tylko przed polityką Putina, ale również przed dyktatem Brukseli.

Maj to kolejny termin wyznaczony przez Ministerstwo Aktywów Państwowych, w którym ma zacząć funkcjonować Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). To właśnie ten podmiot ma uwolnić inne spółki od coraz cięższych aktywów węglowych i tak właśnie, już całkiem na poważnie zacznie się transformacja energetyczna w Polsce. Już pal licho, że kilka razy ten termin przesuwano. Gorzej, że przy tej okazji rząd ignoruje niektórych związkowców. Ci z Tauronu nie potrafią od miesiąca doprosić się o spotkanie.

Chociaż Bruksela bardzo stara się, żeby zmniejszyć jak najszybciej unijne uzależnienie od paliw kopalnych, to ich import z Rosji cały czas kosztuje krocie. Tylko od początku wojny w Ukrainie UE wydała w tym celu już ponad 153 mld euro. Być może receptą byłoby większe i bardziej efektywne korzystanie z unijnych elektrowni wodnych. Ale przeciwnicy takiego rozwiązania zwracają uwagę, że stawiania bardziej na zdolności hydroelektryczne dodatkowo zdemoluje stan ekosystemów rzecznych w Europie, który już teraz jest w fatalnej kondycji.

Zastanawialiście się kiedyś, jaka panowała atmosfera na Titanicu kilka minut przed katastrofą? Na statku była pewnie romantyczna sielanka i raczej nikt nie spodziewał się tragicznego finału. Bardzo podobnie jest z polskim górnictwem. Z tą różnica, że u nas wszyscy wydają się zdawać sprawę, że kopalnie idą na dno i tego już nikt nie zatrzyma. Ale wbrew rozsądkowi wciąż nie mamy żadnego planu przebranżawiania. Zamiast tego od tygodni słychać lament o zmniejszającym się zatrudnieniu. Chcąc temu zaradzić, PGG reaktywuje właśnie klasy górnicze. Czyli co? Góra lodowa, górą lodową, ale bal trwa w najlepsze dalej?

Wyniki badania przeprowadzonego przez Cambridge Econometrics, wykonanego w imieniu Europejskiej Fundacji Klimatycznej i Europejskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła, nie pozostawiają żadnych złudzeń. Więcej pomp ciepła w europejskich domach, to mniejsze zapotrzebowanie na gaz, mniejsze rachunki energetyczne, a także wzrost zatrudnienia i PKB. To dobrze się składa, bo wychodzi na to, że Europa Wschodnia staje się powoli zagłębiem produkcyjnym dla tego typu urządzeń.

Koalicja obywatelska Beyond Fossil Fuels, jako rozszerzenie kampanii Europe Beyond Coal, postanowiła odpowiedzieć sobie na pytanie: co się stało z energetyką węglową w czasie kryzysu zimowego w Europie? W przygotowanej odpowiedzi analizuje sytuację w siedmiu krajach UE, w tym w Polsce. Wnioski są co najmniej zaskakujące. Bo do tej pory mogło się wydawać, że głównie przez zbyt drogi gaz jesteśmy świadkami gremialnego powrotu do węgla. Ta analiza pokazuje, że to bujda na resorach.

Ostatni raz o Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) Jacek Sasin wspominał na początku marca. Rząd decyzję w tej sprawie miał podjąć na przełomie marca i kwietnia. Ale zamiast ogłoszenia postanowienia zaczęły się kłótnie w sprawie Polityki Energetycznej Polski do 2040 r. Struktura organizacyjna NABE jest już gotowa. Chociaż związkowcy dalej nie wiedzą, na czym stoją.

Pompy ciepła mają zawładnąć Europą i stać też za oddolnie prowadzoną transformacją energetyczną, która przecież nie może ominąć ogrzewania budynków mieszkalnych i nie tylko. W ostatnim roku Polska stała się wiodącym pod tym względem rynkiem na europejskim podwórku. I kolejny inwestor (już czwarty), celuje w nową fabrykę tego typu urządzeń na terenie naszego kraju. Tym razem niemiecki koncern Bosch zamierza wybudować fabrykę na Dolnym Śląsku, w której powstanie 500 miejsc pracy.

Europejska transformacja energetyczna, wymuszona rosyjskim szantażem gazowym, przybiera różne formy. Niemcy właśnie raz na zawsze skończyli z energią jądrową, która z kolei ma w latach 30. uwolnić nas od węgla. Okazuje się, że w odwrotnym kierunku od naszych zachodnich sąsiadów podążają też Finowie, którzy po miesiącach opóźnień uruchomili wreszcie swój najnowszy reaktor atomowy - Olkiluoto 3, który przy okazji jest największą tego typu instalacją w Europie.

Z najnowszej analizy Międzynarodowej Agencji Energii (IEA) wynika, że ubiegły rok był drugim z rzędu, w którym pompy ciepła osiągnęły dwucyfrowy wzrost sprzedaży. Dzięki temu już teraz tego typu urządzenia pokrywają ok. 10 proc. zapotrzebowania na ciepło w budynkach. Ale aby tak się rzeczywiście stało, to do końca tej dekady ów udział pomp ciepła w ogrzewaniu musi wzrosnąć dwukrotnie.

Za nami ceremonia wmurowania kamienia węgielnego pod budowę fabryki pomp ciepła w Ksawerowie, w pobliżu Łodzi. Za inwestycją stoi japoński potentat - firma Daikin, która widzi, co się dzieje na rynku energetycznym Europy i chce być beneficjentem tych zmian. To też przy okazji największa inwestycja w historii Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej. Zgodnie z zapowiedziami koniec budowy planowany jest na kwiecień 2024 r. Uruchomienie zaś produkcji ma nastąpić już w lipcu 2024 r.

Nie ma szczęścia rząd Zjednoczonej Prawicy do składanych obietnic. Przez lata nie udawało się to z zasadą 10H, której modyfikację przedstawiciele gabinetu premiera Mateusza Morawieckiego zapowiadali kilkukrotnie. W końcu się ta sztuka udała, ale głównie dzięki presji Brukseli. Tak samo jest z systemem kaucyjnym. Ten też miał być wprowadzony co najmniej parę razy, ale znowu kończyło się wyłącznie na słowach. I teraz rząd to samo robi z Narodową Agencją Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE).

Tak się dziwnie utarło, że w ostatnich latach nikt tak nie bronił polskiego górnictwa, jak Zjednoczona Prawica. Chociaż dane o wydobyciu, sprzedaży, a także imporcie węgla z Polski raczej temu przeczą. Ten nadmuchiwany przez ostatnie lata balon w końcu jednak pęknie. Przez zaktualizowaną Politykę Energetyczną Polski do 2040 r. (PEP2040). W tym dokumencie rząd już nie udaje i dekarbonizację planuje mocno przyspieszyć. Choć jeszcze nie ma dobrego pomysłu, w jaki sposób przekazać to górnikom. Żeby przed wyborami nie zablokowali Warszawy na dłużej.

Fundacja Climate Strategies Poland zaprojektowała i bezpłatnie udostępniła narzędzie do obliczenia śladu węglowego dla małych i średnich firm, a także bazę danych na temat transformacji energetycznej i ograniczania emisji.

Stowarzyszenie Association for Renewable Energy and Clean Technology (REA) we współpracy z firmą Eaton, bada gotowość europejskich rynków energii do transformacji energetycznej od 2019 r. Tym razem wskaźnikiem Energy Transition Readiness Index (ETRI) po raz pierwszy objęto również Polskę. Jak wypadliśmy na tle innych?