transformacja energetyczna

Już kiedy Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. ujrzała światło dzienne, to nie brakowało ekspertów, którzy wskazywali, że 2026 r. jak początek budowy pierwszej w Polsce elektrowni jądrowej można wsadzić między bajki. Teraz to już pewne. Okazuje się, że być może zmieni się lokalizacja. Na ostatniej prostej do wyścigu o polski atom mogą dołączyć jeszcze Francuzi.

Osiem lat temu, też za pieniądze podatników, wyciągaliśmy za uszy z finansowej dziury Kompanię Węglową. W tym czasie Bruksela postawiła na neutralność klimatyczną, w czym pomóc ma pakiet regulacji Fit for 55, wyznaczyła też ambitne cele, np. dotyczące redukcji emisji CO2. Jednak Polacy niczego się nie nauczyli. Z powodów tylko politycznych przez lata dzięki zasadzie 10H blokowany był rozwój lądowej energetyki wiatrowej. O rozpoczęciu w terminie budowy pierwszej elektrowni jądrowej już w 2026 r. - jak wskazuje Polityka Energetyczna Polski do 2040 r. - możemy zapomnieć. Eksperci ostrożnie dodają co najmniej 2-3 lata do tego harmonogramu. Ale za to umowę społeczną z górnikami chcemy jak najszybciej notyfikować w Brukseli. I węgla na pewno nam nie zabraknie. 

Lubimy się z Niemców śmiać, bo wygasili elektrownie jądrowe i bardzo chcieli odejść też od węgla, chociaż ostatnio minister finansów Christian Lindner stwierdził, że rozwód z czarnym złotem do 2030 r. będzie po prostu niemożliwy. Ale tym razem nasi zachodni sąsiedzi realizują pomysł, który może okazać się już niedługo strzałem w dziesiątkę w Polsce. Chodzi o wykorzystanie starej, już nieczynnej kopalni węgla do produkcji zielonej energii.

Firma Eaton we współpracy z brytyjskim Stowarzyszeniem Association for Renewable Energy and Clean Technology (REA) już kolejny raz zbadała gotowość europejskich rynków do transformacji energetycznej. Tym razem pod lupę wzięto w sumie 14 państw. Niestety, nie dość, że zaliczyliśmy wynik gorszy od tego zeszłorocznego, to w dodatku uplasowaliśmy się na samym dole tabeli.

Z niecierpliwością czekamy na nową strategię energetyczną Ministerstwa Aktywów Państwowych, które zamierza wszystko jeszcze raz dokładnie policzyć. I sprawdzić, kto doprowadził do bałaganu, przez który nasze spółki węglowe potrzebują 7 mld zł na przetrwanie. Po tych rachunkach może się okazać, że polską transformację energetyczną czeka poważne przyspieszenie. Bo ile można udawać, że OZE nie produkują wcale coraz więcej z roku na rok energii, a paliwa kopalne za to idą wyraźnie w odstawkę? W takim energetycznym rozkroku nie mamy szans dotrwać do 2049 r.

Pomysł jest taki, żeby doświadczenie europejskich operatorów gazowych przełożyć na możliwość transport wodoru z Europy Północnej do środkowych krajów kontynentu. W ten sposób, do 2030 r., miałby powstać Nordycko-Bałtycki Korytarz Wodorowy. To może być ważny element polskiej transformacji energetycznej.

Proces przechodzenia na gospodarkę niskoemisyjną generuje niespotykany dotąd popyt na zielone metale i inne minerały. To może być wąskie gardło transformacji. Aby zmniejszyć ryzyko jego wystąpienia w skali globalnej, potrzeba istotnych inwestycji i innych działań dostosowawczych.

Spółka Jeronimo Martins Polska podpisała z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym umowę dotyczącą udzielenie zielonego kredyty. Pieniądze mają być przeznaczone na modernizację sklepów i ich poprawę efektywności energetycznej. Jeżeli ten plan się powiedzie, to do końca przyszłego roku wszystkie centra dystrybucyjne i ok. 2000 sklepów Biedronka powinny produkować już własną energię ze słońca.

Fundacja Instrat przedstawia w swoim najnowszym raporcie cztery różne scenariusze rozwoju polskiego systemu energetycznego do 2040 r. Najbardziej ambitny, ten polegający na OZE i energetyce jądrowej, oznacza szynki rozwód z paliwami kopalnymi i miliardowe oszczędności. Ale nawet w najgorszym scenariuszu opóźnionej transformacji z węglem żegnamy się już w 2030 r.

Energetyka wiatrowa znów dzieli Polskę na dwa obozy. Jeden twierdzi, że z wiatraków nie ma żadnego pożytku, tylko same szkody. I przekonuje, że turbiny to zawodowy morderca ptaków. Drugi obóz zwraca uwagę, że zielona energia zawsze obniża rachunki. A co z ochroną latających zwierząt? Okazuje się, że wcale nie trzeba wyważać otwartych drzwi. Są specjalne systemy, które jednak działają wtedy, jak się ich używa. Mimo to we Francji sąd nakazał rozbiórkę siedmiu turbin wiatrowych. Czy w Polsce czeka nas to samo?

Cztery lata temu Polska oficjalnie zobowiązała się do zwiększenia udziału energii odnawialnej w bilansie energetycznym kraju. Do 2030 r. ma on osiągnąć 21 proc. GUS właśnie podsumował, jak pod tym względem wyglądał ubiegły rok.

Za chwilę okaże się, że wiatraki są gorsze od węgla. Dużo trzeba do ich produkcji stali, są głośne i tak nie do końca wiadomo, jaki mają wpływ na człowieka. Chociaż na całym świecie, jak okiem sięgnąć, turbiny dają po prostu tanią energię, w Polsce postanowiliśmy, przez głównie polityczne manipulacje, rozłożyć je na czynniki pierwsze i dokładnie prześwietlić. A kiedy skończy się już ten cyrk na kółkach, może w końcu zaczniemy transformację energetyczną traktować na poważnie.

Możemy atakować wiatraki i nawet oskarżać je o zmianę rotacji Ziemi, przy okazji broniąc węgla własną piersią. Tylko że to trwającej już tak po prawdzie transformacji energetycznej w żadnej mierze nie zatrzyma. Bo od rzeczywistości nie uciekniemy, nawet jak bardzo będziemy się starać: z roku na rok wydobywamy coraz mniej węgla, rośnie za to wolumen energii, który z tego też powodu musimy importować. Recepta? Rozwój OZE.

Powoli rezygnujemy z paliw kopalnych i inwestujemy coraz więcej w odnawialne źródła energii. Ale nie możemy przy tej okazji zapominać o modernizacji sieci elektroenergetycznej, przez dziesięciolecia przyzwyczajonej wyłącznie do energii z węgla i gazu. Komisja Europejska tylko do końca tej dekady zamierza wydać na ten cel ponad pół biliona euro. Na szczęście Polska tym razem nie chce zostawać w tyle i na budownictwo energetyczno-przemysłowe do 2029 r. planuje przeznaczyć ponad pół biliona złotych.

Dla wielu napędzanych już od wakacji letnich w 2021 r. przez Moskwę kryzys energetyczny był solidną nauczką dla Europy, która wcześniej bagatelizowała coraz większe uzależnienie od gazu z Rosji. Po tym, jak okazało się, że Putin ciągnie coraz bardziej za energetyczne sznurki, Bruksela już więcej w tego typu sidła miała nie wpadać, w czym miała pomóc własna produkcja energii i przede wszystkim dywersyfikacja dostaw, w przypadku energetyki wiatrowej też. Ale wychodzi na to, że znowu przegapiliśmy swoją szansę. I rosyjskie uzależnienie jedynie wymieniamy, na to chińskie.

Think tank Forum Energii postanowił sprawdzić, przy okazji powyborczej zmiany władzy centralnej, jak najnowsze realia unijnej polityki klimatycznej mają się do planów Polski, tych dotyczących transformacji energetycznej. I okazuje się, że aż tak źle z nami nie jest. Tyle że musimy teraz bardzo pilnować i transformacji, i rozwoju OZE. Bez tego UE znowu nam ucieknie, tym razem energetycznie.

W Polsce dyskusja o przyszłości naszego miksu energetycznego dopiero nabiera tempa. Jakie rozwiązanie będzie dla nas, naszych kieszeni i przy okazji też naszego zdrowia optymalne? Jakim kierunkiem będzie podążać transformacja energetyczna? Na te pytania starają się odpowiedzieć analitycy z Polskiego Instytutu Ekonomicznego (PIE), którzy w swoim najnowszym raporcie „Scenariusze polskiego miksu energetycznego 2040” prezentują trzy możliwe scenariusze. Jeden jest oparty dalej na węglu, jeden na OZE, a jeden na Polityce Energetycznej Polski do 2040 (PEP2040).

Przy okazji planowanej dekarbonizacji i rewolucji w polskim miksie energetycznym, warto pod lupę wziąć te gminy, w których znaczna część dochodów pochodzi bezpośrednio z przemysłu węglowego. Jak na ich finanse wpłynie nasza transformacja energetyczna? Taką analizę przygotowała Fundacja Instrat, ostatnio dyskutowano nad nią w trakcie Regionalnego Forum Energetycznego Województwa Śląskiego.

Jacek Sasin, minister aktywów państwowych, zarzekał się, że Narodowa Agencja Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) – ta, która miała posprzątać aktywa węglowe po spółkach wydobywczych – powstanie najpóźniej do 31 października. Wszystko podobno było zapięte na ostatni guzik. Ale okazało się koniec końców, że to kolejna zapowiedź rządu Mateusza Morawieckiego bez żadnego pokrycia. Teraz zaś wychodzi na to, że coraz bardziej prawdopodobne jest to, że NABE nie powstaje w ogóle.

Podobno przyszły rząd ma zamiar powywracać wszystko do góry nogami i poustawiać od nowa – po swojemu. A co z budową elektrowni jądrowej, w którą zaangażowani mają być spółki z USA, z którymi już zresztą podpisywano pierwsze umowy? Czy tym samym grozi nam kolejny, atomowy falstart? Politycy zasiadający jeszcze w ławach poselskich, a mający apetyty na rządowe posady, zapewniają, że jądrowe opóźnienie nam się nie zdarzy. Ale i tak chcą dokładnie przejrzeć wszystkie powstałe do tej pory w tej sprawień dokumenty i zapowiadają audyt.