transformacja energetyczna

Samorządowcy cały czas boją się, że część pieniędzy z Funduszu Sprawiedliwej Transformacji przejdzie im koło nosa. Dlatego Polska Zielona Sieć w ich imieniu prosi rząd o pomoc. Chodzi o wsparcie eksperckie, dostęp do informacji, a także wytaczanie niezbędnych zmian legislacyjnych, dzięki którym wydatkowane pieniądze z FST przyniosą oczekiwany efekt.

Spełnia się najczarniejszy sen. Polska transformacja energetyczna jest na pasku władzy, którą interesuje wyłącznie kolejna kadencja. I z tego tylko powodu jest gotowa na przeróżne kompromisy, co odczujemy i w kieszeni i w płucach. Najgorzej, że pojawia się kolejny obszar gospodarczy, z którym już teraz musimy gonić Zachód. Tyle tylko, że to nie koszmar ostatniej nocy. Ta mara męczy nas już od lat, a teraz jedynie ciut wyraźniej ją widać.

Think tank Ember sprawdził, jak to jest z tymi emisjami CO2 w przeliczeniu na jednego mieszkańca wśród państw G20. Raport wskazuje, że tempo transformacji energetycznej podejmowane przez najbogatsze gospodarki, nie jest wystarczająco szybkie. Owszem, w ponad połowie krajów G20 zmniejsza się węglowe zanieczyszczenie. Ale dwaj najwięksi truciciele emitują ponad trzykrotnie więcej od średniej światowej.

Niemcy wyznaczają autorski kierunek transformacji energetycznej. Jednocześnie rezygnują z węgla i zamykają swoje elektrownie jądrowe. Wielu wskazywało, że to plan mocno ryzykowny, zwłaszcza pod presją obecnego kryzysu energetycznego. Ale Berlin uparł się przy swoim i teraz mierzy się z konsekwencjami swoich wcześniejszych wyborów. A te mogą być dla gospodarki naszych zachodnich sąsiadów tragiczne.

31 sierpnia 2023 r. miał być decydującym dniem dla polskiej transformacji energetycznej, bo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie miał orzec w sprawie skargi ekologów na decyzję środowiskową, na podstawie której kopalnia Turów może fedrować do 2044 r. Na razie żadnego rozstrzygnięcia nie ma. Jeszcze będziemy musieli na nie poczekać.

Z węglowej Polski może tego nie widać, ale na świecie trwa transformacja energetyczna. Nie chodzi tylko o zastępowanie paliw kopalnych odnawialnymi źródłami energii, bo gra toczy się również o jak najefektywniejsze magazyny energii. W tej dyscyplinie największe postępy wydają się czynić ostatnio amerykańskie firmy.

Jest wniosek o budowę elektrowni jądrowej pod Koninem. Byle byśmy tylko zdążyli na czas i nie wpadli w dziurę węglową. Najpierw takie zadanie powierzono gazowi ziemnemu. Ale po szantażach energetycznych i agresji Putina, Warszawa obrała nieco inny kierunek dekarbonizacji. I teraz od węgla koniec końców mamy odczepić się głównie dzięki energetyce jądrowej. Po złożeniu stosownych wniosków o pozwolenie na budowę od spółki Polskie Elektrownie Jądrowe od Orlen Synthos Green Energy (OSGE), a także od KGHM - teraz czas przyszedł na spółkę PGE PAK Energia Jądrowa S.A., która celuje w inwestycję w okolicach Konina.

Nie tak miało to wyglądać. Kryzys energetyczny spowodował renesans węgla, a szef polskiego rządu rok temu z okładem obiecywał zwiększenie wydobycia, co miało nas jeszcze bardziej uniezależnić energetycznie. Jednocześnie szeptał górnikom, że ustalona ponad dwa lata temu, przy okazji podpisywania umowy społecznej, data zamykania ostatnich kopalni w 2049 r. jest niezagrożona. Teraz już nikt niczego nie udaje. Sytuacja jest bardzo zła. Sprzedaż i wydobycie węgla nigdy wcześniej nie były na aż tak niskich poziomach.

Najnowszy raport Bankwatch nie pozostawia cienia złudzeń. Dwa kraje członkowskie UE, czyli Polska i Rumunia, chcą wydać blisko 4 mld euro na infrastrukturę gazową i projekty, dzięki realizacji których ma udać się zwiększenie zużycie gazu ziemnego. Zdaniem ekspertów w ten sposób robimy krok do tyłu jeżeli chodzi o własną transformację energetyczną, co Polacy - prędzej czy później - odczują w swoich rachunkach.

Pamiętacie umowę społeczną rządu z górnikami? Ten dokument miał być fundamentem naszej transformacji energetycznej i po trudnych negocjacjach podpisano go w maju 2021 r. Jest w nim też mowa o dopłatach z budżetu, na co musi zgodzić się Komisja Europejska, która musi umowę notyfikować. Ale do teraz to się nie stało i coraz bardziej wątpliwe jest, czy w tym roku cokolwiek się w tej kwestii zmieni.

Szaleństwo na polskim rynku pomp ciepła, które trwało zwłaszcza w zeszłym roku, w końcu osłabło i zapanowała na nim względna normalność. Polacy rzucili się na przerabianie instalacji grzewczych swoich domów na pompy ciepła nie tylko z powodu szybujących cen węgla, drewna i gazu, ale także z obawy o to, że opału zimą może całkiem zabraknąć. Po niespodziewanie spokojnym sezonie grzewczym i dużym spadku cen surowców energetycznych popyt na pompy ciepła wrócił do normalności.

Ponad połowa małych i średnich firm działających na terenie Unii Europejskiej uważa, że uzależnienie ich krajów od paliw kopalnych i wysoko poziom rachunków za energię może zagrażać prowadzeniu działalności gospodarczej – wynika badania Beyond Fossil Fuels. Aż trzy czwarte sektora MŚP chce większych inwestycji w odnawialne źródła energii, tak aby same mogły produkować prąd.

Po jednej stronie wielka radość bijąca od osób manifestujących pod hasłem „Energia jądrowa? Nie, dziękuję”. Wokół nich beczki symbolizujące odpady promieniotwórcze – nieodłączny atrybut wielu podobnych protestów. Po drugiej – zatroskane twarze uczestników pikiety z transparentami: „Energia atomowa? Tak, proszę” i „Energia jądrowa jest zielona”. W taki sposób w sobotę 15 kwietnia 2023 r. wyglądały okolice Bramy Brandenburskiej w Berlinie. Tego dnia, po ponad sześciu dekadach, zakończyła się produkcja energii elektrycznej w niemieckich elektrowniach jądrowych. Wyłączono trzy ostatnie obiekty: Emsland (Dolna Saksonia), Isar II (Bawaria) i Neckarwestheim II (Badenia-Wirtembergia). Autor: Mariusz Tomczak

Tereny pogórnicze to łakomy kąsek. Zazwyczaj są bardzo dobrze skomunikowane i mają całą, niezbędną infrastrukturę. Nic więc dziwnego, że spór o to, kto ma kreślić ich los na przyszłość, coraz bardziej nabiera tempa. Rząd bardzo chciałby móc i tutaj ciągnąć za większość sznurków, ale sprzeciwiają się temu samorządowcy. Teraz w sukurs idą im Stowarzyszenie Gmin Górniczych w Polsce (SGGP), które swoje propozycje legislacyjne w tym zakresie przesłało już do Rady Ministrów.

Jeszcze kilka lat temu trudno było sobie wyobrazić, że największy spór o przyszłości kopalni Turów toczyć między sobą będą sami Polacy. To już nie jest wina ani Czechów, ani Niemców, którzy narzekali, że nasza odkrywka wypłukuje im wody gruntowe, przez co dochodzi m.in. do niebezpiecznych zapadlisk. Turów to dla rządu kwestia bezpieczeństwa energetycznego, panoszącej się po nie swoim podwórku Komisji Europejskiej, a także złośliwości sądów. Dla ekologów z kolei to koronny dowód na to, że polski rząd nie ma żadnych konkretnych planów dotyczących transformacji energetycznej. Tylko gra na emocjach, co będzie nas już za chwilę słono kosztować.

Polityka Energetyczna Polski do 2040 r., zaktualizowana zgodnie z obecną sytuacją geopolityczną i też najnowszymi celami klimatycznymi UE, miała trafić na obrady rządu już w kwietniu. Niestety okazało się, że część Zjednoczonej Prawicy widzi nieco inaczej rolę węgla w kolejnych latach i zaczęło się przeciąganie liny. Dlatego teraz Ministerstwo Klimatu i Środowiska zaprasza w tej oraz w sprawie Krajowego planu na rzecz energii i klimatu na lata 2021–2030 (KPEiK) - na prekonsultacje. Mają one potrwać od 30 czerwca.

Tym razem to wcale nie Czesi, którym kopalnia Turów ma wypłukiwać wodę gruntową, ani też Niemcy z Zittau, którzy przekonują, że przez polską odkrywkę ich miasto coraz bardziej się osadza. Teraz bolesny cios kopalni Turów zadał Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, który uznał, że zachodzi w tym przypadku niebezpieczeństwo wyrządzenia znacznej szkody środowisku. Ekolodzy nie kryją zadowolenia. Rząd jest wściekły, a minister klimatu i środowiska straszy utratą tysiąca miejsc pracy.

Jesteśmy w połowie okresu, w którym Ministerstwo Klimatu i Środowiska rozpatrzy wniosek spółki Polskie Elektrownie Jądrowe w sprawie budowy pierwszej elektrowni jądrowej w Polsce. To otworzy drzwi m.in. do ustalenia konkretnej lokalizacji inwestycji i zdobycia pozwolenia na budowę. Szefowa resortu mówi, że MKiŚ odpowie na ten wniosek najpóźniej do połowy lipca. Tymczasem z najnowszego badania IBRiS wynika, że Polscy ufają energetyce jądrowej, tej opartej na małych reaktorach modułowych SMR też.

Ciekawe, czy górnicy wierzą w opowieści polityków Zjednoczonej Prawicy, że będą mogli fedrować jeszcze przez ponad ćwierć wieku? Rzeczywistość jest bowiem taka, że węgiel błyskawicznie traci na znaczeniu, a zyskują OZE. I nie jest to zasługa rządu, przyjętych regulacji czy mody, ale trend oddolny, bo stoją za nim Polacy, inwestujący na potęgę w nowe źródła energii. I teraz albo zaczniemy czerpać z tego zyski, inwestując w system energetyczny, żeby go odpowiednio przystosować, albo zaliczymy piękną katastrofę i wszystkie te inwestycje liczone w prywatnych miliardach złotych trafi szlag.

Jacek Sasin, wicepremier i szef aktywów państwowych, wysłał do górników jednoznaczny sygnał: nie musicie bać się o pracę i los kopalni, bo do 2049 r. rząd będzie chronił wydobycie węgla. Jednocześnie, dbając o fedrowanie jeszcze przez ponad ćwierć wieku, Sasin obiecuje osłonić nas wszystkich przed nadmiernymi cenami tej węglowej energii. Taki pakt energetyczny ma być dla Polski tarczą nie tylko przed polityką Putina, ale również przed dyktatem Brukseli.