transformacja energetyczna

Stowarzyszenie Association for Renewable Energy and Clean Technology (REA) we współpracy z firmą Eaton, bada gotowość europejskich rynków energii do transformacji energetycznej od 2019 r. Tym razem wskaźnikiem Energy Transition Readiness Index (ETRI) po raz pierwszy objęto również Polskę. Jak wypadliśmy na tle innych?

24 lutego 2022 r. wywrócił niemiecką gospodarkę do góry nogami. Odcięcie od dostaw gazu i ropy ze Wschodu wywołało szok za naszą zachodnią granicą. Jak Niemcy sobie radzą w obecnej sytuacji i co zamierzają w przyszłości – o tym przeczytasz w wywiadzie, jaki Zbigniewowi Biskupskiemu, udzielił prof. dr hab. Tomasz Grzegorz Grosse z Uniwersytetu Warszawskiego.

Transformację energetyczną zaczniemy dopiero wtedy, kiedy na poważnie sięgniemy po wodór. To ten pierwiastek ma uwolnić nas na dobre od paliw kopalnych. Komisja Europejska zamierza utworzyć Europejski Bank Wodoru, który ma zainwestować w technologie oparte na H2 nawet 3 mld euro.

Eksperci twierdzą, że tak głębokiej metamorfozy, jak w planach ma Grupa Famur, nie przeszła jeszcze żadna firma w regionie. Potentat produkujący uznane na całym świecie maszyny na potrzeby sektora wydobywczego przeobraża się właśnie w Grupę Grenevia, która ma ambicje stać się liderem zielonej transformacji. Jeśli nie wierzycie, że to możliwe, to spójrzcie.

Część rządzących kocha tylko polski węgiel, a wiatraki śmierdzą im niemieckimi wpływami. Inni są świadomi, że przeciąganie w czasie uzależnienia od paliw kopalnych, może okazać się dla nas bardzo kosztowne, ale też biorą pod uwagę niepokoje społeczne, które mogą przełożyć się na wynik wyborczy. I tak tkwimy w decyzyjnym impasie. Tymczasem trochę na przekór politycznej obstrukcji odnawialne źródła energii (OZE) w Polsce odnotowały historyczny wzrost.

Instytut Spraw Publicznych postanowił przyjrzeć się bliżej górnikom i temu, jakie zdaniem mają na temat zmian klimatycznych, transformacji energetycznej i poczynań rządu w tych obszarach. Wyniki analizy mocno mnie zaskoczyły. Wychodzi na to, że większość fedrujących pod ziemią doskonale wie, w jakiej znaleźliśmy się sytuacji. A ich nastawienie do nadchodzących zmian, to wynik głównie negatywnych działań rządu.

Jeżeli rząd myśli, że na kilka tygodni przed Barbórką wystarczy zapowiedzieć bardziej elastyczną politykę węglową, a wcześniej nakłonić Solidarność do odwołania Marszu Godności i w ten sposób zadbać o dobre nastroje górników - to bardzo się myli. Tym razem taka taktyka się nie sprawdzi i odwiedzanie kolejnych karczm piwnych na Śląsku przez wicepremiera Jacka Sasina nic w tym względzie nie zmieni. Bo górnicy czują się przez rząd oszukani i trudno im się dziwić.

Wydawało się, że po licznych turbulencjach serial pod tytułem nowe moce w Ostrołęce wreszcie zmierza do optymistycznego finału. Wprawdzie docelowo gaz zastąpił węgiel, ale Orlen nie chciał marnować więcej czasu i w tym roku ruszył z pracami, zlecając je Amerykanom. Szkoda, że wcześniej nie było refleksji ani na temat samego gazu, który bije cenowe rekordy, ani też ostatecznej wyceny, która po rosyjskiej agresji na Ukrainę musiała pójść w górę. I tak się właśnie dzieje.

Do tej pory rząd opowiadał górnikom to, co chcieli usłyszeć, ale robił swoje, bo doskonale widział, że przed nami koniec epoki węgla. To była podwójna gra. Ale ostatnio nagle zmienił retorykę i zaczął głośno mówić, co naprawdę myśli. I górnicy się wściekli. Tak bardzo, że zaczęli palcem wytykać wszystkie węglowe manipulacje Jarosława Kaczyńskiego i zagrozili, że pójdą na wojnę i to na całego, załatwiając PiS przegranie wyborów. Cóż, kiedyś to musiało się stać.

Polska już udowodniła, że jest mistrzem świata w fotowoltaice, a popyt na pompy ciepła jest taki, że urządzenia po prostu trudno kupić. Nawet z wiatrem sobie nieźle radzimy, chociaż na pełne rozwinięcie energetycznych skrzydeł nie pozwala zasada 10H. Jedno jest więc pewne: Polaków do OZE nie trzeba specjalnie namawiać. A jednak dyskusja toczy się głównie wokół węgla. Dlaczego? Na to pytanie staramy się odpowiedzieć razem z Marcinem Roszkowskim, ekonomistą, prezesem Instytutu Jagiellońskiego.

Kryzys energetyczny zrujnował najpierw rynek gazu, potem węgla. Ropie też się dostało. Rachunki za prąd dobijają wymęczone pandemią gastronomię i rozrywkę. O swoje przyszłoroczne budżety drżą samorządowcy, którzy w przetargach otrzymują astronomiczne oferty na dostawę prądu. Ale jedno w tym czasie pozostało niezmienne. To rządowe dążenie do utworzenia w tym roku Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Wbrew opiniom ekspertów i wątpliwościom związkowców.

Czy na Śląsku inflacja szaleje jakoś bardziej? Nie, ale górnicy dostaną w tym roku już drugą ekstra pensję. Należy im się, bo sektor górniczy nagle stał się w Polsce bardzo zyskowny. Jednak pozostałych mieszkańców kraju może zaboleć fakt, że te pieniądze zostały nazwane inflacyjną rekompensatą. A co na to górnicy? Zamiast całować rząd po rękach, to jeszcze walą go po głowie.

Z cenami energii jest jak ze stopami procentowymi – mają być wysokie, żeby ludzi zabolało i zaczęli w końcu oszczędzać. Jak zaboli wystarczająco, w ciągu 2-3 lat moglibyśmy mniejszych zużycie paliw kopalnych tak, że wcale nie musielibyśmy panicznie biegać po świecie, szukając, jak zastąpić dostawy z Rosji. I zrobilibyśmy milowy krok w transformacji energetycznej. Tylko że rząd nam w tym przeszkadza, sypiąc pieniądze na lewo i prawo, również bogatym.

Rząd nie zmienia taktyki i zapowiada powstanie do końca roku Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Nowa instytucja ma posprzątać po państwowych spółkach coraz bardziej ciążące im aktywa węglowe. W reakcji na te zapowiedzi kursy spółek energetycznych zaczęły wyraźnie rosnąć.

Państwowe spółki są coraz bliżej wydzielenia aktywów węglowych do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Rząd uważa, że w ten sposób zadba o bezpieczeństwo energetyczne kraju i będzie miał pod większą kontrolą wzrost cen energii. Eksperci wskazują jednak, że ta węglowa operacja będzie miała tylko wtedy sens, jeżeli przyspieszy odejście od produkcji energii z węgla.

Zdaniem ekspertów klimatycznych wypowiedzenie polsko-rosyjskiego porozumienia gazowego, które normowało tranzyt surowca z Rosji do Polski, to dopiero pierwszy krok na drodze do zorganizowania jeszcze raz, od nowa transformacji energetycznej. Kolejnym powinna być jak najszybsza rewizja Polityki Energetyczne Polski do 2040 r.

Handel emisjami CO2 to nie tylko wydatki np. spółek górniczych, ale też zyski dla budżetu kraju. I to całkiem konkretne. Przedstawiciele Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi sprawdzili, co się dzieje z tymi pieniędzmi i czy są wydawane zgodnie z ich przeznaczeniem. Niestety, wnioski nie są optymistyczne. Nie dość, że Polska ma bardzo dziurawe kieszenie, to jeszcze naruszamy prawodawstwo UE.

Coraz bardziej kotłuje się w polskim górnictwie, bo z sektora odpływają pieniądze i trwa walka, żeby jeszcze coś z nich uszczknąć. Przy okazji górnicy i energetycy z sektora węgla brunatnego kolejny raz proszą rząd o takie samo traktowanie jak tych od węgla kamiennego. I ostrzegają, że jak rząd znowu będzie unikał rozmów na ten temat, to za chwilę możemy być świadkami takich ludzkich dramatów, jakie były swego czasu w Wałbrzychu.

Wody geotermalne w Polsce to niewykorzystany potencjał czystej energii. Ciepłej wody mamy pod ziemią całe mnóstwo. I choć od 2015 r. wydaliśmy na ten cel blisko miliard zł, to na razie działają inwestycje uruchomione za Tuska – wynika z kontroli Najwyższej Izby Kontroli. Do Islandii wciąż nam daleko i to pod każdym względem.

Trzeba mieć nadzieję, że górnicy nie śledzą Międzynarodowego Szczytu Klimatycznego Togetair 2022. Bo gdyby usłyszeli, co mówi wiceminister klimatu i środowiska, od razu sięgnęliby po opony i zapalniczki. Okazuje się bowiem, że naszą transformację energetyczną mamy opierać na OZE. O koniecznym przedłużaniu żywota kopalni i większym wydobyciu węgla – nie padło za to ani jedno słowo.