transformacja energetyczna

Wydawało się, że po licznych turbulencjach serial pod tytułem nowe moce w Ostrołęce wreszcie zmierza do optymistycznego finału. Wprawdzie docelowo gaz zastąpił węgiel, ale Orlen nie chciał marnować więcej czasu i w tym roku ruszył z pracami, zlecając je Amerykanom. Szkoda, że wcześniej nie było refleksji ani na temat samego gazu, który bije cenowe rekordy, ani też ostatecznej wyceny, która po rosyjskiej agresji na Ukrainę musiała pójść w górę. I tak się właśnie dzieje.

Do tej pory rząd opowiadał górnikom to, co chcieli usłyszeć, ale robił swoje, bo doskonale widział, że przed nami koniec epoki węgla. To była podwójna gra. Ale ostatnio nagle zmienił retorykę i zaczął głośno mówić, co naprawdę myśli. I górnicy się wściekli. Tak bardzo, że zaczęli palcem wytykać wszystkie węglowe manipulacje Jarosława Kaczyńskiego i zagrozili, że pójdą na wojnę i to na całego, załatwiając PiS przegranie wyborów. Cóż, kiedyś to musiało się stać.

Polska już udowodniła, że jest mistrzem świata w fotowoltaice, a popyt na pompy ciepła jest taki, że urządzenia po prostu trudno kupić. Nawet z wiatrem sobie nieźle radzimy, chociaż na pełne rozwinięcie energetycznych skrzydeł nie pozwala zasada 10H. Jedno jest więc pewne: Polaków do OZE nie trzeba specjalnie namawiać. A jednak dyskusja toczy się głównie wokół węgla. Dlaczego? Na to pytanie staramy się odpowiedzieć razem z Marcinem Roszkowskim, ekonomistą, prezesem Instytutu Jagiellońskiego.

Kryzys energetyczny zrujnował najpierw rynek gazu, potem węgla. Ropie też się dostało. Rachunki za prąd dobijają wymęczone pandemią gastronomię i rozrywkę. O swoje przyszłoroczne budżety drżą samorządowcy, którzy w przetargach otrzymują astronomiczne oferty na dostawę prądu. Ale jedno w tym czasie pozostało niezmienne. To rządowe dążenie do utworzenia w tym roku Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Wbrew opiniom ekspertów i wątpliwościom związkowców.

Czy na Śląsku inflacja szaleje jakoś bardziej? Nie, ale górnicy dostaną w tym roku już drugą ekstra pensję. Należy im się, bo sektor górniczy nagle stał się w Polsce bardzo zyskowny. Jednak pozostałych mieszkańców kraju może zaboleć fakt, że te pieniądze zostały nazwane inflacyjną rekompensatą. A co na to górnicy? Zamiast całować rząd po rękach, to jeszcze walą go po głowie.

Z cenami energii jest jak ze stopami procentowymi – mają być wysokie, żeby ludzi zabolało i zaczęli w końcu oszczędzać. Jak zaboli wystarczająco, w ciągu 2-3 lat moglibyśmy mniejszych zużycie paliw kopalnych tak, że wcale nie musielibyśmy panicznie biegać po świecie, szukając, jak zastąpić dostawy z Rosji. I zrobilibyśmy milowy krok w transformacji energetycznej. Tylko że rząd nam w tym przeszkadza, sypiąc pieniądze na lewo i prawo, również bogatym.

Rząd nie zmienia taktyki i zapowiada powstanie do końca roku Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Nowa instytucja ma posprzątać po państwowych spółkach coraz bardziej ciążące im aktywa węglowe. W reakcji na te zapowiedzi kursy spółek energetycznych zaczęły wyraźnie rosnąć.

Państwowe spółki są coraz bliżej wydzielenia aktywów węglowych do Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE). Rząd uważa, że w ten sposób zadba o bezpieczeństwo energetyczne kraju i będzie miał pod większą kontrolą wzrost cen energii. Eksperci wskazują jednak, że ta węglowa operacja będzie miała tylko wtedy sens, jeżeli przyspieszy odejście od produkcji energii z węgla.

Zdaniem ekspertów klimatycznych wypowiedzenie polsko-rosyjskiego porozumienia gazowego, które normowało tranzyt surowca z Rosji do Polski, to dopiero pierwszy krok na drodze do zorganizowania jeszcze raz, od nowa transformacji energetycznej. Kolejnym powinna być jak najszybsza rewizja Polityki Energetyczne Polski do 2040 r.

Handel emisjami CO2 to nie tylko wydatki np. spółek górniczych, ale też zyski dla budżetu kraju. I to całkiem konkretne. Przedstawiciele Fundacji ClientEarth Prawnicy dla Ziemi sprawdzili, co się dzieje z tymi pieniędzmi i czy są wydawane zgodnie z ich przeznaczeniem. Niestety, wnioski nie są optymistyczne. Nie dość, że Polska ma bardzo dziurawe kieszenie, to jeszcze naruszamy prawodawstwo UE.

Coraz bardziej kotłuje się w polskim górnictwie, bo z sektora odpływają pieniądze i trwa walka, żeby jeszcze coś z nich uszczknąć. Przy okazji górnicy i energetycy z sektora węgla brunatnego kolejny raz proszą rząd o takie samo traktowanie jak tych od węgla kamiennego. I ostrzegają, że jak rząd znowu będzie unikał rozmów na ten temat, to za chwilę możemy być świadkami takich ludzkich dramatów, jakie były swego czasu w Wałbrzychu.

Wody geotermalne w Polsce to niewykorzystany potencjał czystej energii. Ciepłej wody mamy pod ziemią całe mnóstwo. I choć od 2015 r. wydaliśmy na ten cel blisko miliard zł, to na razie działają inwestycje uruchomione za Tuska – wynika z kontroli Najwyższej Izby Kontroli. Do Islandii wciąż nam daleko i to pod każdym względem.

Trzeba mieć nadzieję, że górnicy nie śledzą Międzynarodowego Szczytu Klimatycznego Togetair 2022. Bo gdyby usłyszeli, co mówi wiceminister klimatu i środowiska, od razu sięgnęliby po opony i zapalniczki. Okazuje się bowiem, że naszą transformację energetyczną mamy opierać na OZE. O koniecznym przedłużaniu żywota kopalni i większym wydobyciu węgla – nie padło za to ani jedno słowo.

Rosyjska agresja na Ukrainie tylko przyspiesza transformację energetyczną i odchodzenie od paliw kopalnych. Komisja Europejska chce szybciej ograniczać emisje gazów cieplarnianych, a w Niemczech nowe spojrzenie na energetykę wskazuje projekt największej reformy od dziesięcioleci. Za to Wielka Brytania znowu idzie w energetykę jądrową i morskie wiatraki.

Przez wiele miesięcy związkowcy z Tauronu powtarzali w kółko, że plany dotyczące powołania do życia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) im się bardzo nie podobają i chcą ich solidnej korekty, a przynajmniej konkretnych rozmów z rządem na ten temat. Ale ich głos był systematycznie ignorowany. Związkowcy więc skrzyknęli się i przedstawili premierowi konkretną propozycję.

Eksperci z Instytutu Reform wzięli pod lupę rządowy program Czyste Powietrze. Tak powstał raport pt. „Termomodernizacja w Czystym Powietrzu: wyjątek czy reguła?”. Wychodzi na to, że ta inicjatywa cały czas koncentruje się głównie na przyśpieszeniu wycofania najbardziej emisyjnych instalacji, a nie na promowaniu zeroemisyjnych rozwiązań. I to trzeba jak najszybciej modyfikować.

Ogniwa fotowoltaiczne stworzone z perowskitu coraz bliżej komercyjnego wykorzystania. Podpisano właśnie umowę na opracowanie i wprowadzenie na rynek nowych produktów dla sektora budynków istniejących lub nowo powstających, w tym dla klientów indywidualnych. To wpisuje się i w ulepszanie bilansu energetycznego nieruchomości i w uniezależnianie się od rosyjskiej energii.

Coraz większy nacisk jest na to, żeby w dobie rosyjskiej agresji na Ukrainę, polski miks energetyczny opierać głównie na rodzimym węglu. I nie tylko rząd idzie w tym kierunku. Teraz Izba Gospodarcza Sprzedawców Polskiego Węgla nakazuje samorządom lokalnym zmianę ich uchwał antysmogowych. W UE zaś zwolenników, żeby z tego powodu wyhamować też pakiet „Fit for 55” jest coraz mniej.

Prace dotyczące powołania do życia Narodowej Agencji Bezpieczeństwa Energetycznego (NABE) idą zgodnie z przyjętym harmonogramem. Odzew banków ma być pozytywny i odpowiedni model finansowy jest opracowywany przez firmę doradczą Ministerstwa Aktywów Państwowych. Polska Grupa Energetyczna ma nadzieję, że w ten sposób swoich aktywów węglowych pozbędzie się już na początku przyszłego roku.

Transformacja energetyczna to nie tylko pozbycie się paliw kopalnych. Trzeba też pracować nad odpowiednią dystrybucją, która musi być przygotowana na coraz bardziej dynamiczny rozwój energetyki rozproszonej. A jak zaznacza Urząd Regulacji Energetyki: to nie są tanie rzeczy.